اۆتورلىق قۇقىق اياقاستى بولدى ما؟

ايتا كەتەيىك، بۇدان بىرنەشە كۇن بۇرىن ۇيىمنىڭ ەڭ جوعارى باسقارۋ ورگانى – قۇرىلتايشىلاردىڭ جالپى جيىنى جاساقتاعان باسقارما مۇشەلەرى قازاقستان ورىنداۋشىلار وداعى توراعاسىمەن جۇزدەسپەك بولىپ باسقوسقان ەدى. الايدا ءتىپتى كەي ورىنداۋشىلار بەت-ءجۇزىن كورىپ-بىلمەگەن توراعانى جيىن تورىنەن تابا المادى. اشۋعا مىنگەن ونەر يەلەرى سول باسقوسۋدا وداق توراعاسى ەتىپ ءبىراۋىزدان م.بەسپاەۆتى سايلاپ العان بولاتىن.

ونى «مۇزارت» توبىنىڭ مۇشەسى مەيرامبەك بەسپاەۆ تاعى سول Instagram پاراقشاسىندا حابارلادى. «بۇگىن ونەردە جۇرگەن بارشا ارىپتەستەرىم ۇسىنىس جاساپ، ءبىراۋىزدان داۋىستارىن بەرىپ، مەنى قازاقستان ورىنداۋشىلار وداعىنىڭ (كوۋپيس) باسقارما توراعاسى ەتىپ سايلادى» دەي كەلە م.بەسپاەۆ قازىرگى تاڭدا اتالعان قوعامدىق ۇيىمنىڭ قارجىلىق جاعدايى ناشارلاعانىن، بۇدان قالدى ءبىراز قۇرىلىمنىڭ الدىندا قارىزى بارىن، انشىلەر مەن ءان وڭدەۋشىلەردىڭ الدىندا بەدەلى تومەندەگەنىن جەتكىزەدى. «مەنىڭ ماقساتىم – ۇيىمنىڭ جۇمىسىن جاقسارتۋ ارقىلى قازاقتىڭ ءتول ونەرىن دامىتۋ، ونەردە جۇرگەن انشىلەردىڭ قۇقىعىن قورعاپ، ءتيىستى شارۋالارىن شەشۋ بولىپ وتىر» دەيدى ءانشى.

بۇدان سوڭ ءانشىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جەكە پاراقشاسىندا ءماجىلىس دەپۋتاتى زاعيپا باليەۆاعا قاراتا ايتقان جازباسى پايدا بولدى. قوعامدى جالت قاراتقان دا وسى جازبا. «قۇرمەتتى زاعيپا ياحياقىزى! مەن 2020 جىلدىڭ 15 قاڭتارى كۇنى قازاقستان ورىنداۋشىلار وداعىنىڭ باسقارما توراعاسى بولىپ سايلاندىم. داۋىس بەرۋگە ۇيىمنىڭ ەڭ جوعارى باسقارۋ ورگانى – قۇرىل­تاي­شىلاردىڭ جالپى جيىنى جاساقتاعان باسقارما مۇشەلەرىنىڭ بارلىعى قاتىستى. سايلاۋ وتكىزۋگە قاجەتتى كۆورۋم بولدى. بارلىق رەگلامەنت پەن زاڭدىلىق تولىقتاي ساقتالدى. حاتتاما تولتىرىلىپ، مەنى باس ديرەكتور قىزمەتىنە كىرىسۋىم تۋرالى بۇيرىق تا شىعىپ قويدى. ەندى كەلىپ بۇرىنعى باسشىلىق جاڭا باسشىلىققا قارسى قوقان-لوقى كورسەتىپ، ءارتۇرلى جاعىمسىز ارەكەتتەر ارقىلى قارسىلىق كورسەتۋدە» دەي كەلىپ، ونىڭ ارتىندا دەپۋتاتتىڭ ۇلى تۇرعانىن جازدى.

تۇسىنگەنىمىزدەي، "داۋدىڭ باسى دايرا­باي­دىڭ كوك سيىرى" دەمەكشى، اۆتور­لار­دىڭ قالاماقىسىنا قاتىستى بولىپ وتىر. الايدا «كوۋپيس» رقب-نىڭ رەسمي سايتىندا باسقارما توراعاسى ز.باليەۆانىڭ ۇلى دانيار باليەۆ ەمەس، ارمان جاناتبەك ۇلى كەنجەباەۆ ەسىمدى ازامات ەكەنى كورسەتىلگەن.

ءوز كەزەگىندە ز.باليەۆا Sputnik قازاقستان تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا ء«دال قازىر مەن مەي­رامبەكتىڭ قوڭىراۋ شالعانىن كۇتىپ وتىرمىن. مىنا جەردە ون ادام بولىپ جينالىپ وتىرمىز. مەن الەۋمەتتىك جەلىگە ءوز تەلەفونىمدى سالىپ، ماعان قوڭىراۋ شالۋىن سۇرادىم. ەندى ءبارىمىز مەيرامبەكتىڭ قوڭىراۋىن كۇتىپ وتىرمىز. ونىڭ قانداي ارىز-تالابى بار ەكەنىن بىلگىمىز كەلەدى» دەگەن ەدى.

«جەل تۇرماسا ءشوپتىڭ باسى قيمىلدامايدى». ءانشىنىڭ بۇل باستاماسىنا ء«بىر تەرىنىڭ پۇشپاعىن يلەپ جۇرگەن» ارىپتەستەرى دە قولداۋ ءبىلدىردى. وداق مۇشەسى مۇقاسان شاحزاداەۆ «31 تەلەارنا» مەن tengrinews.kz سايتىنا بەرگەن سۇحباتىندا «قانشا جىل بويى انشىلەردىڭ سىياقىسىن تولەمەۋى تۋرالى جيىن بولدى. ونىڭ الدىندا تەك كىشىگىرىم اقى تولەنگەن. كەيىن 4-5 جىل بويى ەشقانداي قاراجات تولەنبەدى. كەيىنگى جىلدارى ەشقانداي سىياقى تولەنبەگەندىكتەن داۋ باستالعان. انشىلەر سول ۇيىمعا تىركەلەدى. ياعني، مەنىڭ ورىنداۋىمدا قانشا ءان بولسا، سونىڭ بارلىعى تىركەلەدى. سول اندەردىڭ قولدانىلۋىنا قاراي اقى تولەنەدى» دەدى.

جيىنعا قاتىسقاندار قاتارىندا ءانشى جەڭىس ىسقاقوۆا دا بار. ونىڭ ايتۋىنشا، تولەنبەي كەلگەن قارجىنىڭ كەم دەگەندە جارتىسى تولەنىپ، ەگدە جاستاعى ونەر يەلەرىنە قولداۋ رەتىندە جۇمسالۋى ءتيىس. ء«بىز سەنىپ، تىركەلىپ، سول ۇيىمعا مۇشە بولدىق. توعىز جىلدان بەرى قالاماقىنىڭ قايدا كەتكەنىن سۇرادىق. جيىندا «باسشىلىق ءبىزدىڭ الدىمىزدا جاۋاپ بەرە الماسا، زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرسىن» دەپ ايتتىم. وسى كۇنگە دەيىن ءبىزدىڭ قالاماقىمىزدى اقىرى قۇرتقان ەكەن، ەندى سونىڭ ەڭ بولماسا جارتىسىن قالپىنا كەلتىرىپ، قور اشىلسىن» دەي كەلە «ەندى انشىلەردىڭ سىياقىسىن قالپىنا كەلتىرە مە، جوق پا – كىم بىلەدى؟ بىراق تىم بولماسا ءبىر بولىگى قالپىنا كەلتىرىلىپ، جاڭادان قور اشىلۋى كەرەك» دەگەن پىكىردى ۇستانادى ج.ىسقاقوۆا.

ونەر ايدىنىندا وزىندىك ورنەك قالدىرعان ومىرقۇل اينيازوۆ: «ۇيىم اشىلعالى اركىمگە ءارتۇرلى قارجى تۇسكەن. نەگىزى ماردىمسىز: بىرەۋگە 5 مىڭ، بىرەۋگە 10 مىڭ، ەڭ كوبى سول 30 مىڭ تەڭگەدەي تۇسكەن. سوڭعى ءبىر جىلدىقتا مۇلدە تولەنبەگەن. ول ۇيىمنىڭ ادامىن دا تانىمايمىز. ونىڭ باسشىسى ونەردى تۇسىنەتىن ادام بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. بارلىعى اشىق تۇردە بولسا دەگەن وي. ءبىز قىرۋار قاراجات الساق دەپ ويلامايمىز، ارينە. تەك بىزدەن كەيىن كەلە جاتقان جاس انشىلەر ءوز قۇقىقتارىن بىلسە دەيمىز» دەيدى ءوز ويىمەن ءبولىسىپ.

بىرنەشە كۇنگە سوزىلعان پىكىرتالاس اقىر سوڭى وڭ شەشىمىن تاپقان ىسپەتتى. بۇل تۋرالى م.بەسپاەۆ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جەكە پاراقشاسىندا باياندادى. «كەشەلى بەرى قازاقستان ورىنداۋشىلار وداعى ماڭىنداعى وربىگەن جاعدايعا بايلانىس­تى كەلەسىنى حابارلايمىن. بۇگىن ۇيىمنىڭ بۇرىنعى باسشىلىعىمەن كەزدەسۋ وتكىزدىم. بارلىق ماسەلە بويىنشا كەلىسسوز ءجۇرىپ، ورتاق شەشىمگە كەلدىك. بىرىنشىدەن، مەنىڭ زاڭدى تۇردە باسشى رەتىندە ادىلەت ورگاندارىندا تىركەلۋىمە بۇرىنعى باسشىلىق ەشقانداي كەدەرگى كەلتىرمەيتىن بولدى. ەكىنشىدەن، وداقتىڭ باسقا ۇيىمدار مەن قۇرىلىمداردىڭ الدىنداعى مىندەتتەمەلەرىن بۇرىنعى باسشىلىق جانە ءبىز ەكى جاقتاپ شەشەتىن بولدىق» دەي كەلە ء«بىر ەلدىڭ بالالارى بولعاندىقتان، سوزگە توقتاعان تەكتى حالىقتىڭ ۇرپاعى بولعاندىقتان، ءبىز ورتاق مامىلەگە كەلدىك. سول سەبەپتەن قازاقتىڭ كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى، قۇرمەتتى اپايىمىزعا قاتىستى كەشە جاريالاعان پوس­تىمدى الىپ تاستايمىن. كەشە ورىن العان ماسەلەنى ءارى قاراي ۋشىقتىرماي، تەز ارادا شەشىلۋىنە ىقپال ەتكەن زاعيپا ياحياقىزىنا العىس ايتامىن! مەنى قولداپ، جىلى ءسوزىن اياماي جاتقان بارلىق اعايىنعا اللا رازى بولسىن» دەدى ءانشى.

P.S. اقىنعا – ۇتىمدى ءسوز، سازگەرگە – اۋەزدى ساز، وڭدەۋشىگە – شىنايى شەبەرلىك، ورىنداۋشىعا – تىڭدارماننىڭ جۇرەك-كىلتىن ىزدەتكەن، تابان ەت، ماڭداي تەرمەن جارىق كورگەن اسەرلى ءان راديودا، تەلەارنالاردا، مەيرامحانالار مەن تويحانالاردا كۇندە ورىندالادى. ء«اننىڭ دە ەستىسى بار، ەسەرى بار…» دەيمىز كوڭىلگە قونباسا. ەستىسىنەن بۇرىن، سول ءاننىڭ يەسى بار-اۋ دەپ قالاماقىسىنا كىم باس قاتىرىپتى؟ ويلانارلىق جايت.