ونلاين-وقىرمان

تەحنولوگيا • 06 جەلتوقسان، 2019

ونلاين-وقىرمان

بۇگىندە الەۋمەتتىك جەلىگە جۇكتەلگەن شىعارماڭ ءاپ-ساتتە اۋدەم جەرىڭ نە، الەمدى تۇگەل شارلاپ كەتسە تاڭ قالمايسىڭ. تەتىكتى دۇرىس پايدالانا بىلگەن جانعا الەۋمەتتىك جەلى – ادەبيەتتىڭ ءايبات ناسيحاتشىسى بولىپ تۇر. ارينە، اتتەگەن-اي دەيتىن تۇستارى دا جوق ەمەس.

ميراس اسان

«قۇلدى بارەكەلدى ولتىرەدى» دەمەكشى، بۋىنى بەكىمەگەن، قالامى قالىپتاسپاعان جاس جازارماندار ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلىنىڭ پايداسىنان گورى زيانى كوپتەۋ مە، قالاي؟ جارق ەتكەن جاڭا شىعارمانى جاعالاي قولپاشتاپ، جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاۋ – الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءارتۇرلى وقىرمان ءۇشىن اسا قيىن شارۋا ەمەس. سياسى كەپكەن قولجازبانى سيرەك كەزدەستىرەسىز قازىر. اينالاڭىزدىڭ ءبارى جازعانىن جازعانداي جالپاق جۇرتقا جايىپ سالىپ، جاھانعا جارنامالاپ جاتادى. ءبىر جاعى، عالامتوردىڭ عالامات مۇنداي مۇمكىندىگىن ەركىن پايدالانىپ جاتقانىنا ول اۆتورلاردى كىنالاۋ دا قيسىنسىز.

اينالىپ كەلگەندە، ءبىز ايتىپ وتىرعان الەۋمەتتىك جەلىنىڭ الەگىنە قالامگەرلەردى اۋەستەندىرىپ وتىرعان – ونلاين-وقىرماندار دەۋگە بولادى. ساپىرىلىسىپ جاتقان سانسىز اقپاراتتار لەگىن اجىراتىپ بولمايتىن حالگە جەتكەن ولار ەشتەڭەنىڭ وڭ-سولىنا بايىپپەن بارىپ جاتقان جوق. ءتىپتى، كەيبىرى قازىر وتىرىپ، مۇرىن جىراۋدىڭ شىعارماسىن مۇقاعاليعا تەلي سالسا تاڭعالمايسىز. وسى كۇنى مۇنداي وقىرمانداردىڭ «بارەكەلدى!»، «كەرەمەت تۋىندى» دەگەن جەڭىل پىكىرلەرى جەلدەي ەسەدى.

ءدال وسى ءساتتىڭ وزىندە ۇيالى تەلەفونىڭىزعا WhatsApp جەلىسى ارقىلى قارشا بوراپ كەلىپ جاتقان sms حاتتاردىڭ كوبىسى باتا-تىلەك، ولەڭ-وسيەت شىعار. ەڭ سوراقىسى، قايبىر جىلى ىشىندە بەيادەپ بەيپىل ويلار باسىم ولەڭسىماقتى مۇقاعاليدىڭ ولەڭى دەپ تاراتا باستادى. ەندى بىردە اقىن اسىلزات ارىستانبەكتىڭ

ء«سۇيۋدى باقىت دەيتىننىڭ ءبارى،

ءالى دە ءسۇيىپ كورمەگەن...» دەگەن تاماشا ولەڭىن تاعى مۇقاعاليدىڭ ولەڭى دەگەن اۋديو-ولەڭ شىعا كەلدى.

جالپى ادەبيەتتەن گورى ادەبيەتتىڭ اينالاسىنداعى اڭگىمە تەز ءوربيتىنى بەلگىلى. الگى ولەڭنىڭ اقيىق اقىنىمىز مۇقاعاليدىكى ەمەس ەكەنىن ءبىرازىمىز بىلدىك، ال بىلمەي، ساناسىنا جاڭساق ءسوزدى ءسىڭىرىپ العاندار قانشاما؟ مىنە، ونلاين-وقىرمانداردىڭ وسى تۇسقا كەلگەندە ولقى شىعاتىنى ىڭعايسىزداۋ.

تاعى بىردە Facebook-ءتىڭ بەتىن «اۋليە ءماشھۇر-ءجۇسىپتىڭ استرولوگيالىق بولجامى. حح عاسىر» دەگەن ءبىر تانىس شىعارما شارلادى دا كەتتى.

«جەمتىك ءۇشىن جان قيناپ، تالاسپا قۇر;

بوساعا مەن ءتورىڭدى الاستا ءبىر;

ادامزاتتا بولماعان التىن زامان

كەلە جاتىر اللادان الاشقا بۇل!» دەپ كەلەتىن ولەڭ جولدارى بىزگە ابدەن تانىس. بەلگىلى اقىن سەرىك اقسۇڭقار ۇلىنىڭ ولەڭىن ەشتەڭەنىڭ ەگجەي-تەگجەيىنە بارماي، جەلىگە جۇكتەي سالعان تاعى دا وسى ونلاين-وقىرمانداردىڭ ءبىرى ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. جانە بۇنى جەردەن جەتى قويان تاپقانداي جۇرت جاپپاي بولىسە جونەلدى. تاڭ قالدىق. بۇل ءبىز كەلتىرىپ وتىرعان ءبىردى-ەكىلى مىسال عانا بولۋى كەرەك. تىزبەلەپ ايتا بەرسەك، نەشە ءتۇرلى كۇلكىلى مىسالعا جولىعاتىنىمىز انىق. جانە وسى بىلىقتىڭ اراسىندا اتى-ءجونى بەلگىلى اقىن-جازۋشىلاردىڭ كوزىن باقىرايتىپ قويىپ شىعارمالارىن ءوز اتتارىنان جاريالاپ جىبەرەتىن جولشىباي جازارماندار تاعى بار. ول ارينە، باسقا اڭگىمە. وسى تۇستا ونلاين-وقىرماندارعا دا، ويلى قالامگەرلەرگە دە مىقتاپ ويلانۋ كەرەك سەكىلدى.

جالپى، قالامگەر قاۋىم ورمانداي وقىرماندى بىرجاقتى كىنالاۋدان اۋلاق، ارينە. ورتاڭقول جازارمان بولعاننان گورى، بيىك تالعامدى وقىرمان بولۋدى مۇرات تۇتقان جاندار بولادى. ەڭ قيىنى، وقىرمان دەگەن ورتاق اتاۋعا سول قاۋىمنىڭ دا جازىقسىز كىرىپ كەتەتىنى عوي.

بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ قازىر تۇپنۇسقانى تۇگەسىپ وقىپ، ءتۇنى بويى كىتاپ جاستانىپ شىعاتىن جۇرتتىڭ جوعالىپ بارا جاتقانىن اڭعارتسا كەرەك. بۇل وسىلاي جالعاسا بەرەتىن بولسا، الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءازىل اڭگىمەنى كوركەم شىعارما دەپ ۇعاتىن، پاراقشادا جۇرگەن باس-اياعى جوق تاقپاقتى پوەزيا دەپ باعالايتىن ۇرپاق ءوسىپ شىقپاسىنا كىم كەپىل؟

البەتتە، بۇل تۇرعىدا قارىمدى قالامگەرلەرىمىز الەۋمەتتىك جەلىگە جاريالانىپ اۋرە بولماسىن دەگەن پايىم ايتقىمىز كەلمەيدى. ءسوزىمىزدىڭ باسىندا اتاپ كەتكەندەي، عالامتور – عالامات ناسيحات قۇرالى. ماسەلە عالامتوردى كوپشىلىك قالاي پايدالانۋدى عانا ۇيرەنىپ قويماي، سول عالامتورداعى ساپىرىلىسقان جازبالاردى ساراپتاي بىلەتىن، پايىمداي بىلەتىندەي دەڭگەيگە كوتەرىلۋىمىز كەرەك. ايتپەسە الەمدىك دەڭگەيدەگى ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدى الەۋمەتتىك دەڭگەيدەگى جارتىكەش جازبالارمەن قاتار قويۋدىڭ ارتى ءبىزدى بيىككە كوتەرەدى دەپ ايتۋ قيىن.

قىسقاسى، وقىرمان ويلى بولسا، جازۋشى جايلى بولادى.