ەلوردا تورىندە «وتانداستار قورى» كەاق جانە دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن شەتەلدەردەگى قازاق دياسپوراسىنىڭ تاريحي وتانىنا ورالۋ جانە مادەني-گۋمانيتارلىق، ىسكەرلىك ىنتىماقتاستىعىن دامىتۋ ماقساتىندا «وتانداستار. بولاشاققا باعدار» اتتى حالىقارالىق دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. اتالمىش جيىنعا ەلىمىزگە تانىمال قوعام قايراتكەرلەرى، ۆەدومستۆو باسشىلارى، سونىمەن قاتار الەمنىڭ 20 ەلىنەن كەلگەن 150-دان استام دياسپورا وكىلى قاتىستى.

ماڭىزدى جيىندى اشىپ، قاتىسۋشىلاردى اتالمىش باسقوسۋدىڭ ماقساتىمەن تانىستىرعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى، «وتانداستار قورى» كەاق جانىنان قۇرىلعان قوعامدىق كوميسسيا توراعاسى مۇرات باقتيار ۇلى، 2017 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا وتكەن دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تاپسىرماسىمەن شەتەلدەگى ەتنوستىق قازاقتاردى قولداۋ ماقساتىندا قۇرىلعان «وتانداستار قورى» كەاق قۇرىلعان ساتتەن باستاپ جۇيەلى جۇمىس اتقارىپ جاتقانىن جەتكىزىپ، بۇل رەتكى ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان جيىن سونىڭ ءبىر دالەلى دەگەنگە توقتالدى.
العاش بولىپ ءسوز العان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى، «وتانداستار قورى» كەاق قامقورشىلىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى قىرىمبەك كوشەرباەۆ، الىستان ات تەرلەتىپ ەلورداعا جەتكەن قانداستاردى كەلگەن قادامىمەن قۇتتىقتاپ، بۇگىنگى شارا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەتنوستىق قازاقتارعا قاتىستى جۇرگىزىپ كەلگەن وڭ ساياساتىنىڭ جەمىسى ەكەنىنە توقتالدى.
«بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەل باسىندا كەيبىر تۇيتكىلدەردىڭ ءتۇيىنىن تارقاتىپ، الدا اتقارىلار ءىستىڭ باعىت-باعدارىن ايقىنداۋ مىندەتى تۇر. وسى ورايدا مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆ اتامەكەنگە اڭساپ كەلگەن اعايىندار ماسەلەسىنە بايلانىستى قوسىمشا ءىس-شارالار قابىلداۋ جايلى ۇكىمەتكە تاپسىرما بەردى. سونىمەن قاتار جاڭادان قۇرىلعان «وتانداستار قورى» كەاق جاقسى ىستەرگە مۇرىندىق بولۋدا. قازاقستاننىڭ قوعامدىق جاڭارۋى اياسىندا قازاقستان ۇكىمەتى بەكىتكەن 2018-2022 جىلدارعا ارنالعان شەتەلدەگى قازاقتاردى قولداۋ ءىس-شارالار جوسپارىنا سايكەس دياسپورا جاستارى ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىندا تەگىن وقۋ كۆوتاسى 4 % ءوسىپ، ءبىلىم الۋشىلار سانى 2747-گە جەتتى. وتانعا ورالعان قانداستارىمىزدى جۇمىسپەن جانە باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ ءىسى جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ 2017-2021 جىلدارعا ارنالعان «ەڭبەك» باعدارلاماسى اياسىندا شەشىمىن تاۋىپ جاتىر. الداعى ءساۋىر ايىندا نۇر-سۇلتان قالاسىندا وتانداستاردىڭ حالىقارالىق فورۋمىن وتكىزۋ جوسپاردا تۇر. سول سەبەپتى، بۇگىنى كەزدەسۋ جاقسىلىقتىڭ باسى بولادى دەگەن سەنىم زور»، دەدى قىرىمبەك ەلەۋ ۇلى.
كەلەسى كەزەكتە ءسوز رەتى بۇيىرعان پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى بەردىبەك ساپارباەۆ كوشى-قون سالاسى بويىنشا بۇعان دەيىن ەلىمىزدە اتقارىلعان ىستەرگە توقتالدى. ياعني، ەلباسى تاپسىرماسىمەن قۇرىلعان «نۇرلى كوش» باعدارلاماسىنا 60 ملرد تەڭگە ءبولىنىپ، كوپتەگەن وڭىرلەردە ارنايى اۋىلدار بوي كوتەردى. اتاپ ايتقاندا، شىعىس قازاقستان وبلىسىندا 700، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا 400، اقتوبە وبلىسى حرومتاۋ قالاسىندا 230 وتباسىنا ارناپ تۇرعىن ۇيلەر بوي كوتەرسە، شىمكەنت قالاسى ماڭىنداعى «اسار» اۋىلىندا
27 000 قانداسىمىز تۇراقتاعانىن ايتتى.
«بۇگىنگى تاڭداعى باستى ماسەلە اتامەكەنگە ورالۋشى قازاقتاردى اۋەلى، باسپانامەن، كەلەسى كەزەكتە جۇمىسپەن قامتۋ شاراسى قاراستىرىلۋدا. سونىمەن قاتار سىرتتاعى قازاقتاردىڭ رۋحاني قاجەتتىلىگىن وتەۋ ءىسى جالعاسىن تابادى. جاڭادان كوشىپ كەلۋشىلەردى ۇكىمەت قابىلداعان «ەڭبەك» باعدارلاماسى اياسىندا وقىتىپ، مامانداندىرۋ شاراسى جوسپاردا بار. قۇجات راسىمدەۋ جۇمىسى دا وڭتايلانىپ ء«بىر تەرەزە» قاعيداسىنا كوشەدى. بۇل جۇمىستاردىڭ تولىققاندى اتقارىلۋىن قاداعالاۋ ءۇشىن ۇكىمەت جانىنان كوميسسيا قۇرىلعان. مۇنىڭ سىرتىندا ۇكىمەت بەكىتكەن «2018-2022 جىلدارعا ارنالعان شەتەلدەگى قازاقتاردى قولداۋ» تۋرالى باعدارلاما بار. ەڭ باستىسى مۇندا كورسەتىلگەن ءىس-شارالار جوسپارىن قارجىلاندىرۋ ءىسى تولىق جولعا قويىلعان»، دەدى بەردىبەك ماشبەك ۇلى.
جيىننىڭ تاعى ءبىر مارتەبەلى قوناعى «وتانداستار قورى» كەاق قۇرىلتايشىلارىنىڭ ءبىرى اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى داۋرەن اباەۆ، بۇل جيىننىڭ باستى ماڭىزى وتكەندى سارالاپ، كەلەشەكتى باعامداۋعا ارنالعانىن ايتىپ، ەڭ باستىسى تۇڭعىش رەت شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى مەن سىرتتا ءجۇرىپ جەتىستىككە جەتكەن جاس كاسىپكەرلەردىڭ باسى قوسىلىپ وتىرعانىن ەرەكشە اتاپ ايتتى.
«قازىرگى تاڭدا 4-5 ميلليون قانداسىمىز شەكارادان تىس جەرلەردە ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. وسى ورايدا ولاردى قولداۋ شارالارىن قابىلداپ، قونىس اۋدارۋىنا جاردەمدەسۋ وزەكتى بولىپ وتىر. اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى جانىنان ەتنوسارالىق قاتىناستاردى دامىتۋ جونىندە دەپارتامەنت قۇرىلدى. دياسپورالارمەن جۇمىس ۇيلەستىرۋ وسى دەپارتامەنتكە جۇكتەلىپ وتىر. ناتيجەسىندە، شەتەلدەگى قانداستار تۋرالى مالىمەت وزەكتەندىرىلىپ، ارنايى تالداۋ جۇمىستارى جاسالۋدا. بۇل ءىستى ودان ءارى نىعايتۋ ماقساتىندا، وتانداستاردى قولداۋدىڭ جاڭا تەتىگى پىسىقتالىپ جاتىر. بۇل جۇمىس حالىقارالىق تاجىريبەگە نەگىزدەلىپ اتقارىلۋدا. ەكىنشىدەن، مينيسترلىك شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ اتامەكەنگە كوشۋ ءراسىمىن وڭتايلاندىرۋعا باعىتتالعان شارالار ازىرلەۋ بويىنشا دا ۇلكەن جۇمىستار جۇرگىزۋدە. اعايىندارىمىز «قانداس» مارتەبەسىن الۋعا ءوتىنىش بەرۋدەن باستاپ، ازاماتتىق العانعا دەيىنگى بارلىق پروتسەستى تالداپ، جالپى قۇجاتتارى 46-دان 20-عا دەيىن قىسقارتۋ كوزدەلىپ، راسىمدەۋ ءتارتىبى تەك ءبىر ورىندا قانا اتقارىلماق. قانداستار العاشقى ءوتىنىشتى قازاقستانعا كەلمەي-اق سىرتتاعى ەلشىلىكتەر ارقىلى جولداۋعا بولادى. وعان قوسا قۇجات راسىمدەۋ مەرزىمى 6 ايدان 3 ايعا دەيىن قىسقارتىلادى. جوعارىداعى ىستەردى ورىنداۋ ءۇشىن «جول كارتاسى» ازىرلەنىپ، بەكىتىلدى. ياعني، ء«بىر تەرەزە» جۇمىس ءستيلى 2020 جىلدىڭ 3-ءشى توقسانىنىڭ سوڭىندا تولىق كۇشىنە ەنەتىن بولادى. شەتەلدەگى قانداستار ءۇشىن مادەني-رۋحاني بايلانىستى دامىتۋ قاجەتتىلىگى باسىم. سوندىقتان ءبىز «وتانداستار قورى» كەاق بىرلەسىپ، «Qazaq Yui» ىسكەرلىك ورتالىعى مەن «اباي» مادەني ءۇيىن قۇرىپ، بۇلاردىڭ بەلسەندى قىزمەت اتقارۋىن قالايمىز. سونىمەن قاتار قانداستارىمىزعا قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ ءۇشىن «قاسيەتتى قالام» جوباسى ازىرلەنىپ، ءتىلدى قاشىقتىقتان ونلاين وقىتاتىن قازاق سىنىپتارى الداعى ۋاقىتتا ىسكە قوسىلادى. جىل سوڭىنا دەيىن الەمنىڭ 11 ەلىندە وسىنداي 31 سىنىپ اشۋ جوسپارى بار»، دەدى داۋرەن اسكەربەك ۇلى.
ودان كەيىن ءوز ۆەدومستۆوسى بويىنشا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارعا توقتالعان سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى شاحرات نۇرىشەۆ، سىرتتاعى ەلشىلىكتەردە دياسپورا جونىندە وكىل تاعايىندالعانىن ايتىپ، قىتاي ەلىندەگى قانداستارعا بايلانىستى اقپارمەن تانىستىردى. «شىڭجاڭ ولكەسىندە تەرروريزممەن كۇرەستىڭ قاتايۋىنا بايلانىستى قانداستارعا قىسپاق تۇسكەنى ءمالىم. دەيتۇرعانمەن ەكى ەلارالىق تاتۋ ديپلوماتيالىق كەلىسسوزدەر ناتيجەسىندە بارىس-كەلىس شەكتەۋى الىندى. 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان بەرى 338 مىڭ ەتنيكالىق قازاق ەلشىلىكتەن قازاقستان ۆيزاسىن الدى. قوس ازاماتتىعى ءۇشىن قىتاي ەلىنەن شىعا الماي جۇرگەن 35 ادامنىڭ 30-ى ەلگە ورالدى. سول سياقتى 6،5 مىڭ ەتنيكالىق قازاق قىتاي ازاماتتىعىنان شىقتى. بۇل ماسەلە الداعى كۇندەردە دە مينيسترلىكتىڭ نازارىندا بولادى»، دەدى شاحرات شاكيزات ۇلى.
سونىمەن قاتار اتالمىش جيىندى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى «وتانداستار قورى» كەاق پرەزيدەنتى ن. ابىقاەۆ ءوز كەزەگىندە، قور تاراپىنان ءبىر جىلدىڭ ىشىندە اتقارىلعان شارالارعا توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، قور العاش اشىلعان 22 ساۋىردەن باستاپ، بۇگىنگە دەيىن 1640 قانداسىمىز حابارلاسىپتى. ودان بولەك قوعامدىق قابىلداۋعا ءتۇرلى ماسەلەلەرمەن 1587 ادام كەلگەن. ورتالىق قىزمەتىنە جۇگىنگەن قانداستاردىڭ جالپى سانى 3227-گە جەتكەن. سونداي-اق قور ورالمان مارتەبەسىنىڭ مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن 1300 ادامعا جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن ازاماتتىق الۋعا كومەك كورسەتىپتى. اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى مەن نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن ءمۇشايرا، تەرمە، قولدانبالى ونەر، ۇلتتىق اندەر اتالىمى بويىنشا جىل سايىن «قاسيەتتى قازاق ەلى» حالىقارالىق ونەر فەستيۆالىن وتكىزۋ داستۇرگە اينالۋدا ەكەن.
شارا بارىسىندا اتقارىلعان وزەكتى جۇمىستاردىڭ ءبىرى – شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى باق وكىلدەرىنىڭ باسىن قوسقان پانەلدىك سەسسيا. بۇعان 6 ەلدەن 12 قازاق ءتىلدى ءباسپاسوز قۇرالىنىڭ 17 وكىلى قاتىستى. جيىندا ۇيىمداستىرۋشى قازاقپارات حاا باس ديرەكتورى اسقار وماروۆتىڭ پايىمىنشا، بۇل وتە ماڭىزدى شارۋا، بولاشاقتا شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى باق قاۋىمداستىعىن قۇرۋ يدەياسىن قولعا الۋ قاجەت.
بۇل باس قوسۋعا شەتەلدەردە تانىمال قازاق ءتىلدى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى، ياعني موڭعوليالىق «قازاقنيۋس» پورتالى، «شۇعىلا» جۋرنالى، «جاڭا ءداۋىر گازەتى»، باي-ولكە ايماقتىق راديوسى، يرانداعى «پارستۋدەي» اقپاراتتىق اگەنتتىگىنىڭ قازاق ءبولىمى، تۇركيادا 14 سانى جارىق كورگەن «قازاق ەلى» جۋرنالى، رەسەيدە شىعىپ جاتقان «ومبى قازاقتارى»، «اق ارنا» گازەتتەرى، سول سەكىلدى وزبەكستاندا شىعاتىن «نۇرلى جول» رەسپۋبليكالىق گازەتى، «كەنيمەح تاڭى» اۋداندىق گازەتى، ناۋاي تەلەراديوكومپانياسى وكىلدەرى قاتىسىپ ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.
اتاپ ايتساق، وزبەكستانداعى «نۇرلى جول» گازەتىنىڭ رەداكتورى عۇلامزاكىر يۋسۋپوۆ، 25 جىلدىق تاريحى بار باسىلىم الداعى كۇندەرى 100 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتىپ جاتقان گازەت «ەگەمەن قازاقستانمەن» ورتاق مەموراندۋمعا قول جەتكىزۋ ارقىلى اقپارات الماسۋدى ۇسىنسا، باي-ولكەدە جارىق كورەتىن ادەبي باسىلىم «شۇعىلا» جۋرنالىنىڭ رەداكتورى سۇراعان راحمەت ۇلى ەگەر قولداۋ بولسا، قازاقستان ءيميدجىن ناسيحاتتاۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى. ءوز كەزەگىندە پىكىر بىلدىرگەن «Egemen Qazaqstan» رەسپۋبليكالىق گازەتى» اكتسيونەرلىك قوعامى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى – باس رەداكتور ايبىن شاعالاق، قانداستاردى عاسىرلىق تاريحى بار گازەتتىڭ قازىرگى احۋالى جايلى حاباردار ەتىپ، سىرتتا جۇرگەن ارىپتەس جۋرناليستەر وسىنداعى «ەگەمەن اكادەمياسى» ارقىلى تاعىلىمدامادان ءوتۋ مۇمكىندىگى بار ەكەنىن جەتكىزدى.
قارىمتا كەزدەسۋدە قاۋقار كورسەتە الار ما ەكەن؟
سپورت • كەشە
جۇرت كوڭىلىن اۋلاعان مەكتەپ جارمەڭكەسى
قوعام • كەشە
الەم • كەشە
ەلەكتروندى شىلىمعا شىرمالعاندار
قوعام • كەشە
الەم • كەشە
رۋحانيات • كەشە
تۇركيا-رەسەي: گاز ماسەلەسىندە كەلىسىمگە كەلدى
الەم • كەشە
قوعام • كەشە
رۋحانيات • كەشە
رۋحانيات • كەشە
رۋحانيات • كەشە
سپورت • كەشە
قوعام • كەشە
رۋحانيات • كەشە
قازاقستان • كەشە
قازاقستان • كەشە
«استانا وپەرا»: تاڭعالدىراتىن دۇكەندەر اشادى
ەلوردا • كەشە
تانىم • كەشە
بىرنەشە وڭىردە اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
قازاقستان • كەشە
وسكەمەن تۇرعىنىنان ەسىرتكى تاركىلەندى
وقيعا • كەشە
ريناتا سۇلتانوۆا تۇركيادا تاعى ءبىر التىن يەلەندى
سپورت • كەشە
يزرايل ارمياسى گازانى اتقىلاپ جاتىر
الەم • كەشە
اقتاۋلىق بالا جاعالاۋداعى شۇڭقىرعا قۇلاپ كەتتى
وقيعا • كەشە
قازاقستاندىق كاسىپقوي بوكسشىلاردىڭ رەيتينگىسى جاڭاردى
كاسىپقوي بوكس • كەشە
جالعان قۇجاتپەن قوعامدىق كولىكتى باسقارعان جۇرگىزۋشى ۇستالدى
ايماقتار • كەشە
شىمكەنتتە 9 جاستاعى بالا توققا ءتۇسىپ قالدى
وقيعا • كەشە
كۋبانىڭ مۇناي ساقتاۋ قويماسىندا جويقىن جارىلىس بولدى
وقيعا • كەشە
ەلوردادا بەس اۆتوبۋستىڭ باعىتى وزگەردى
ەلوردا • كەشە
ىستىقكولدە جوعالىپ كەتكەن سپورتشى تابىلدى
وقيعا • كەشە
7 تامىزعا ارنالعان ۆاليۋتا باعامى
قارجى • كەشە
2652 ادام كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنان جازىلىپ شىقتى
مەديتسينا • كەشە
كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 9 پاتسيەنتتىڭ جاعدايى ناشار
كوروناۆيرۋس • كەشە
پاۆلوداردا ساموكات تەپكەن بالانى كولىك قاعىپ كەتتى
وقيعا • كەشە
ورالدا ستاديوننان ادامنىڭ دەنەسى تابىلدى
وقيعا • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار