قوعام • 20 ماۋسىم، 2019

ءبىلىم سالاسىنىڭ رەۆوليۋتسياسى

164 رەت كورسەتىلدى

بۇرىن كوبىنەسە العان ءبىلىمنىڭ تەوريالىق سيپاتى باسىم ءتۇسىپ جاتاتىن. سول ءۇشىن ءاربىر ادام مەكتەپ پارتاسىنان باستاپ ءبىلىمدى كوبىرەك جيناۋعا تىرىساتىن. مەكتەپ، ينستيتۋت، اسپيرانتۋرا، دوكتورانتۋرا سىندى ءبىلىمنىڭ بەلگىلى ءبىر ساتىسىنان وتكەن سايىن ادامنىڭ كوزقاراسى كەڭەيىپ، اقىلى تولىسىپ، ءوزى قىزمەت ەتەتىن سالادا كەمەلدىك بيىگىنە كوتەرىلەتىن. قىزمەتى جوعارىلاپ جاتاتىن.

سۇڭعات ءالىپباي

سوعان ساي ادام مەن ادامنىڭ اراسىن كوپ جاعدايدا ونىڭ بويعا جيناعان ءبىلىمى مەن ومىرلىك تاجىريبەسى الشاقتاتىپ تۇراتىن. وسى ماسەلە تۋرالى دانىشپان ابايدىڭ «عالىمنان نادان وزباس ۇققانمەنەن»، دەگەنىندە قانشالىقتى ماعىنا جاتىر دەسەڭىزشى.

ينتەرنەت شىرماۋىعىنىڭ الەمگە كەڭىنەن تاراۋى، وسىعان ساي قاشىقتىقتان وقىتۋدىڭ، جالپى ادامنىڭ ءبىلىم جونىندە ءوز ىزدەنىسىنىڭ نىعايۋى كەز كەلگەن ەلدىڭ ءبىلىم سالاسىنان جاڭالىقتاردى تالاپ ەتۋدە. ماسەلەن، ەندى ءبىلىمدى ينتەرنەتتەن كەز كەلگەن ۋاقىتتا الا الاتىن بولساڭ، وندا سول ينتەرنەتتە بار دۇنيەلەردى ميعا جاتتاۋدىڭ قاجەتى قانشا دەگەن سۇراق باس كوتەرەتىندەي.

وسى سۇراقتى ودان ءارى قويۋلاتا تۇسەتىن ەكىنشى ءبىر ماسەلە ءبىلىم سالاسىنىڭ نەگىزگى تاپسىرىسشىسى بولىپ تابىلاتىن ەڭبەك نارىعىنداعى وزگەرىستەرگە قاتىستى بولىپ وتىر. بۇل نارىق تا جىل وتكەن سايىن وزگەرۋ ۇستىندە. جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ قاۋلاپ دامۋى، ءوندىرىستى اۆتوماتتاندىرۋ، روبوتتاندىرۋ ۇدەرىسىنىڭ جاپپاي ەتەك الۋىنا سايكەس ادامدار يگەرگەن كەيبىر ماماندىقتاردىڭ اۋقىمى بارعان سايىن قىسقارىپ جاتسا، ەكىنشى ءبىر سالا مەن قىزمەتتە جاڭا ماماندىقتار اشىلۋدا. بۇرىنعىداي ادامدار ءبىر سالادا ءومىر بويى تۇراقتاپ ىستەيتىن جۇمىس پەن كاسىپ كوزى بارعان سايىن ازايىپ كەلەدى. وسى جاعداي الداعى ومىردە ەڭبەك نارىعىنىڭ بۇرىنعى تۇراقتىلىعى ازايىپ، ەندىگى كەزەكتە ادامداردىڭ جاڭا ماماندىق پەن كاسىپ كوزىن يگەرۋ باعىتىندا ءومىر بويى وقۋعا ءماجبۇر بولاتىندىعىن بىلدىرەدى.

ءبىزدىڭ پايىمىمىزشا، ەندىگى كەزەكتە تەك العان بىلىممەن عانا العا كەتە المايسىڭ. ويتكەنى الدىمىزدا ەڭبەك نارىعىندا ۇلكەن كولەمدەگى جۇمىسسىزدار ارمياسىنىڭ پايدا بولىپ، جۇمىس ءۇشىن باسەكەنىڭ كۇشەيۋى ءبىرىنشى كەزەكتە ادامنىڭ قابىلەت قارىمىن شىڭداي ءتۇسۋدى قاجەت ەتۋدە. بويىندا مىقتى قابىلەت، ءتىپتى تالانت بولعان جاعدايدا ادام ءبىلىمدىمەن تالاسقا تۇسە الاتىنداي شاماعا تولىق كوتەرىلە الادى. ويتكەنى ەندىگى كەزەكتە ونىڭ ينتەرنەت ارقىلى ءبىلىم جيناۋىنا بولادى. جالپى، ينتەرنەت الداعى ومىرىمىزدە وقۋ مەن بىلىمگە قاتىستى ادامداردى بەلگىلى ءبىر مولشەردە تەڭەستىرە تۇسۋگە ءتيىس. سەبەبى اقپارات الۋ جەڭىلدەدى. ءبىز قازىردىڭ وزىندە اقپاراتتاندىرۋ زامانىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز دەپ ايتا الامىز.

جوعارىداعى ماسەلەنىڭ شىندىعىن ءىرى حالىقارالىق كومپانيالار قاجەتتى ماماندار تاڭداۋدا قازىردىڭ وزىندە ەسكەرۋدە دەپ ايتۋعا بولادى. ماسەلەن، ولار ەندى ماماننىڭ قولىنداعى ديپلومنىڭ بولۋىن ەكىنشى كەزەكتەگى ماسەلە رەتىندە قارايتىنى سەزىلىپ ءجۇر. ولار ەندىگى كەزەكتە قىزمەتكەردىڭ سىني ويلاۋ قابىلەتىن، سونىمەن قاتار اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرۋ دەڭگەيىن ايقىنداۋعا نازار اۋدارادى. وسى ەكەۋىنسىز ولار وتكىزەتىن كونكۋرستار تالابىنان شىعۋ قيىن.

سونىمەن ءبىزدىڭ بۇگىنگى ورتا مەكتەپتەرىمىز الداعى زامان وزگەرىستەرىنە قانشالىقتى دايىن؟ ولار ءبىلىم بەرۋدى قانشالىقتى ءتيىمدى ۇيىمداستىرىپ وتىر؟ وسىنى بىلمەك بولىپ، «وقۋلىق» ورتالىعىنىڭ سايتىندا ءىلىنىپ تۇرعان بىرقاتار پاندەر وقۋلىقتارىن اقتارىپ كورگەن ەدىك. بۇرىنعىداي ەمەس، قاپتاعان پاندەردى ءبىر-بىرىنە كىرىكتىرە ءتۇسۋ ماقساتىندا جاسالعان وزگەرىستەردى بايقادىق. بىراق وسىلاردىڭ ءوزى زاماننىڭ ءوزى رەۆوليۋتسيالىق قادامداردى كۇتىپ وتىرعان الداعى ءومىرىمىز ءۇشىن تىم ماردىمسىز وزگەرىستەر سەكىلدى. جالپى وقۋلىقتاردى زامان تالابىنا ساي وزگەرتۋدىڭ دۇرىس جۇيەلەنگەن جولدارىن بايقامادىق. وقۋلىقتار بۇرىنعىداي سىقيعان فاكتىلەردەن كوز سۇرىندىرەدى.

ارينە، ءبىلىم سالاسىن رەفورمالاۋعا بۇكىل الەم ەلدەرى نازار اۋدارىپ، اركىم ءوز بەتىنشە جاڭالىقتار ەنگىزىپ جاتقان قازىرگى جاعدايدا قازاقستان ءۇشىن ءبىلىم سالاسىن رەفورمالاۋدىڭ دايىن نۇسقاسى جوق ەكەندىگى تۇسىنىكتى. دەگەنمەن باسقالارعا قاراپ، بەلگىلى ءبىر تۇجىرىم جاساۋدىڭ مۇمكىندىگى بار. ماسەلەن ءبىلىم ساپاسى جونىندە الەم كوشىنىڭ الدىڭعى لەگىندە كەلە جاتقان فينليانديا قازىردىڭ وزىندە ءبىلىمدى پاندەرگە ءبولىپ وقىتۋدىڭ ءداستۇرلى جۇيەسىنەن باس تارتتى. ەندى ولار وقۋشىلار بويىنداعى قابىلەت-قارىمدى ەرتە وياتۋ باعىتىندا سىني ويلاۋعا، كرەاتيۆتىلىككە، كوللابوراتيۆتىلىككە ماشىقتاندىرۋعا نازار اۋدارۋدا. الەمنىڭ باسقا ەلدەرىندە دە وسىنداي وزگەرىستەر بار. ەندى ادامدار ءبىلىم الۋ ماسەلەسىمەن ءومىر بويى اينالىساتىن بولسا، وقۋشىلارعا قاجەتسىز دۇنيەلەردى تىقپالاپ، باسىن قاتىرۋدىڭ قانشا قاجەتى بار؟!

كۇننىڭ ماڭىزدى جانە وزەكتى جاڭالىقتارىن «ەگەمەن قازاقستان» تەلەگرام كانالىنان وقىڭىز