Onyń eń basty sebebin avtomobıldiń qazirgi tańda meılinshe qoljetimdi bolý؛ynan izdegen durys. Birinshiden، ony salonnan da، qoldan da satyp alý؛dyń mú؛mkindigi artty. Bir qyzyǵy، kú؛ni keshe KSRO degen alyp derjava ó؛z turǵyndaryn avtokó؛likpen qamtamasyz ete almady. Bú؛ginde sol derjavanyń bir pushpaǵy ǵana bolyp tabylatyn á؛ri ekonomıkasynyń aý؛qymy Odaq ekonomıkasynyń shıregine de jetpeıtin Reseı ó؛z avtokó؛likterin ó؛tkize almaı á؛lek. Ekinshiden، sany artqandyqtan bolar، onyń baǵasy da aıtarlyqtaı tó؛mendedi. Ú؛shinshiden، ú؛r jańasyn alý؛ǵa shamań jetpese، baǵasy arzan eskisi bar. Tó؛rtinshiden، bankten nesıe alý؛ mú؛mkindigi. Mine، osyndaı qolaıly sebepter halyqtyń jappaı avtokó؛likke umtylý؛yna jol ashty.

Degenmen، avtokó؛lik satyp alǵandardyń bá؛riniń birdeı mańdaılary shylqyp otyr desek، aqıqatqa qıanat jasaǵan bolar edik. Nege deısizder ǵoı. Endeshe naqty derekterge jú؛gineıik.

Keıbir má؛limetterge qaraǵanda، elimizde zaý؛yttan shyqqanyna 3 jyl men 7 jyl bolǵan avtokó؛likterdiń sany 471،5 myń danaǵa، ıaǵnı 12،2 paıyzǵa artqanymen، 10 jyldan asqan avtomashınalar sany da eleý؛li tú؛rde joǵarylap، 2،4 mıllıon danaǵa jetken. Só؛ıtip ó؛sim 4،1 paıyzdy quraǵan. Bul Qazaqstandaǵy barlyq avtokó؛likterdiń 63 paıyzy eken. Eger salystyrý؛ ú؛shin aıta keter bolsaq، ó؛tken 2017 jyly bul kó؛rsetkish 60 paıyz deńgeıinde bolǵan.

Sonymen birge sońǵy bir jyl ishinde، dá؛lirek aıtqanda bıylǵy mamyr aıynyń sońyna qaraı elimizde jeńil avtomobılder qatarynyń 0،6 paıyzǵa، ıaǵnı 3،8 mıllıon danaǵa azaıǵany belgili bolyp otyr. Onyń ishinde 7 jyldan 10 jylǵa deıingi avtomashınalar 13،3 paıyzǵa (290 myń)، al 3 jylǵa deıingi mashınalar 12،8 paıyzǵa (520،9 myń) azaıǵan. Buǵan qarap eskirgen avtokó؛likterdiń arta tú؛skenin op-ońaı ańǵarý؛ǵa bolady.

Má؛selen، Jambyl oblysynda zaý؛yttan shyqqanyna 10 jyldan astam ý؛aqyt ó؛tken avtokó؛likter 81 paıyzdy qurasa، Almaty oblysynda 77،5 paıyzdy quraǵan. Jeńil avtomobılderdiń sany jaǵynan Tú؛rkistan oblysy kó؛sh bastap tur. Biraq bul ó؛ńirde de ustalǵan mashınalar qatary 69،4 paıyzǵa jetip otyr eken.

Jalpy، Qazaqstan aý؛maǵynda satý؛ǵa tú؛sken avtomobılderdiń á؛rbir beseý؛iniń ekeý؛i 20 jyldan asqan avtokó؛likter degen má؛limet keltiredi «؛QazAvtoProm»؛ Qazaqstannyń avtomobıl salasy ká؛siporyndarynyń odaǵy. Al 10 jyldan asqan avtomashınalar ú؛lesi rynoktyń 69،1 paıyzyn quraıtyn bolyp shyqqan. Osyndaı derekter keltire otyryp، atalǵan odaq otandyq avtopark kó؛nerip bara jatyr degen qorytyndy jasaǵan. ؛

Sol sıaqty joǵaryda atalǵan uıym qazaqstandyqtardyń bankterden nesıeni negizinen osyndaı eski-qusqy mashınalardy satyp alý؛ ú؛shin alatynyn da anyqtaǵan. Qanshalyqty tozǵandyǵyna qaramastan elimizdiń turǵyndary Toyota Camry، Volkswagen Passat sıaqty avtokó؛likterdi alý؛ǵa kelgende aldaryna jan salmaıtyn kó؛rinedi. Odan keıingi oryndarda Audi 100، Audi 80، Mercedes-Benz E200 tá؛rizdi mashınalar tur. Sońǵy eki avtokó؛liktiń eń jańa degenderine bıyl 20 jyl tolady eken. Al Audi 80 markaly avtomashına 1996 jyldan beri zaý؛yttan mú؛lde shyqqan emes. ؛

Biz bul sıfrlardy nelikten keltirip otyrmyz؟ Shyndyǵyna kelgende، avtomashına halyqty kó؛likpen qamtamasyz etip qana qoımaıdy، sonymen birge belgili bir dá؛rejede ekologıaǵa da ó؛ziniń teris á؛serin tıgizedi. Eger avtokó؛lik eski bolsa، odan keletin zıan da eselenip ó؛se tú؛spek. Jol-kó؛lik oqıǵalarynyń oryn alý؛yna da kó؛bine-kó؛p qoldaný؛ merzimi ó؛tken kó؛likter tú؛rtki bolyp jatady. ؛

Osyndaı sebepterden de bolsa kerek، Almaty qalasynyń á؛kimi Baý؛yrjan Baıbek avtomashınalardyń tym kó؛beıip ketý؛ine alańdaý؛shylyq tanytyp، avtokó؛likter sanyn odan á؛ri ó؛sire berý؛ge bolmaıdy degen ó؛z pikirin bildiripti. Shahar basshysynyń aıtý؛ynsha، 2035 jylǵa qaraı ońtú؛stik astana halqynyń sany 3 mıllıonǵa jetpek، sonshama adamnyń qolaıly ó؛mir sú؛rý؛in qamtamasyz etý؛ ú؛shin avtokó؛likter sanyn qazirgi kó؛rsetkish deńgeıinde saqtap qalý؛ kerek. Bul jaıt aıtý؛ǵa ońaı bolǵanymen، jurttyń bá؛ri avtokó؛lik ıesi bolý؛ǵa talpynyp jatqan qazirgideı zamanda jú؛zege asyrý؛ǵa kelgende kó؛ptegen kedergilerdiń paıda bolý؛y da á؛bden mú؛mkin.

Só؛zimizdi tú؛ıindeı kele aıtarymyz، qazaqta «؛esi ketken eskini alady»؛ degen só؛z bar. Qalaı degende de kó؛nergen، kú؛ni ó؛tken kó؛likterdiń kó؛beıe bermegeni lá؛zim.