Qazaq jýrnalıstıkasynyń qara narlary Sherhan Murtaza men Kamal Smaıylovtyń «Egemendegi» hattary kezinde qoǵamdyq sanaǵa serpilis ákelgeni málim. «Qadirli Kamal Dos!»، «Qadirmendi Sherhan!» dep bastap، el ómiriniń qaltarys-bultarystaǵy búkil problemasyn jipke tizip kórsetken، odan shyǵatyn jol izdegen eki tulǵanyń hattaryn qazir oqysań، alysty boljaı bilgen kóregendigine eriksiz tańǵalasyń.
Toqsanynshy jyldardyń basynda jazylǵan hattardyń birine Kamal Smaıylov bylaı deıdi: «...Internet» degen búkil álemdik aqparat júıesi bar. Oǵan júzden asa el kirgen. Sonyń biri – Qazaqstan. Árkim óziniń ústelindegi kompýterden modemdik baılanys júıesi arqyly álgi ınternetke shyǵady da، qalaǵan jerden qalaǵan maǵlumat-aqparatyn taýyp alady. Bul bir ǵajap. Arnaıy shaǵyn beınekamera ornatsa، sóılesken eki jaq bir-birin kórip otyrady، kóp adam qatystyryp، úıden shyqpaı-aq keńes-máslıhat ótkizýge de bolady. ...Al onyń elektrondy poshta degen túrimen dúnıe júziniń qaı buryshyndaǵy adammen bolsyn، onyń sıfri men kodyn bilseń، birden habarlasýyńa bolady».
Búginde janymyzdy salyp damytýdyń qamyn jasap jatqan sıfrlandyrýdyń artyqshylyǵyn jaryqtyq on bes jyl buryn bilip، aqparattyq keńistiktegi artyqshylyqtaryn، kórshiles elderdiń aqparattyq keńistigine habar taratýdyń tıimdiligin aıtyp ketipti: «Intelsat» dep atalatyn halyqaralyq spýtnıktiń bir buryshyn Qazaqstan jaqynda satyp aldy. Almatydaǵy، oblys ortalyqtaryndaǵy habardy beretin sandy qondyrǵylar arqyly sol «ózimizdiń» spýtnıkke de shyǵa alamyz، óz telehabarymyzdy sol arqyly basqa elderge taratamyz».
Búginde halyqtyń sıfrly saýatyn arttyrmaıynsha، ekonomıkany da، áleýmettik jaǵdaıdy da damytý múmkin emes ekenin túsinip، elimizde JOO-larda da، mektepterde de oǵan basa nazar aýdarylýda. 1994 jyldyń qarashasynda، ıaǵnı týra 24 jyl buryn Kamal Smaıylov ol týraly: «Osynsha ǵalamat dúnıelerdi bizdiń، ózimizdiń jastar ıgerip، meńgerip áketse ǵoı. Ázirshe sheteldikter úıretip jatyr. Erteń qalaı bolady? Bir qaýip bar... Sonsha tehnıka qudiretterine ıe bolyp otyrǵan Qazaqstanda alys aýdan، aýyldarmen baılanys áli nashar»، depti.
Sheraǵań she? Ol ne dep jaýap beripti degen qyzyǵýshylyqpen odan ári oqısyń. Aıbarly qalamger: «...Sen «Internet»، «Intelsat» deısiń. «Optıkalyq talshyqtar baılanys kabeli» deısiń. Oý، jarqynym، sen aýylǵa shyqpaǵaly kóp zaman ótken-aý، sirá. Aýyldaǵy mektepte seniń álgi aıtqandaryń óńi túgil، túsine de kirmeıdi. Kompýter degenniń ne ekenin bilmeıdi. HHI ǵasyrǵa bizdiń aýyl jastary shala saýatty، dúmbilez kúıinde barady. Sen aıtqan keremetterdi bilse، tek shet elge shyǵyp oqıtyn shonjarlardyń balalary ǵana biledi...» deıdi kúıinip.
Shyndyǵynda، ekeýiniń de oı-pikiri aqıqattyń aýylymen qońsylas. Ozyq tehnıkanyń artyqshylyǵyn tereńirek biletin Kamal Smaıylovtyń da، aýyl dese، halyq dese júregi qan jylaıtyn Sheraǵańnyń da aıtqandary ras edi.
Sol hattar jarıalanǵannan bergi aralyqta túk ózgermedi dep aýyzdy qý shóppen súrtýge áste bolmaıdy. Keıingi jyldary aqparattyq tehnologıany damytý، el ómiriniń sala-salasyn sıfrlandyrý birshama jolǵa qoıyldy. Qalalarǵa jyldamdyǵy joǵary ınternet jetti، alys aýyl-aýdandardaǵy oqýshylar kompýterdi pistedeı shaǵyp tastamasa da، álippesin bir adamdaı biletin jaǵdaıǵa jetip qaldy. Elbasynyń bastamasymen «Sıfrly Qazaqstan» baǵdarlamasy qolǵa alyndy.
و́tken jazda Úkimet otyrysynda Premer-Mınıstr Baqytjan Saǵyntaev qalalar men aýyldardy ınternetpen qamtamasyz etý ýaqyt talaby ekenin aıtqany esimizde. «Bul ýaqyt talaby، kóptegen memleketterdiń kún tártibine alynǵan. Tek belsendi jumys isteý kerek. Negizgi másele – óńirlerdegi ınternet jyldamdyǵy: baılanys bar، ınternet bar، tek jyldamdyǵy óte tómen»، degen Premer Aqparat jáne komýnıkasıalar mınıstrligine memlekettik organdarmen birlesip jyldam ınternetpen qamtý boıynsha sharalar qabyldaýdy tapsyrǵan-dy. Endi Úkimet jyl sońyna deıin keń jolaqty ınternet tartýdy bastap، keler jyly 5G engizýdi qanatqaqty rejimde qolǵa almaq.
Aqparat jáne komýnıkasıa mınıstrliginiń habarlaýynsha، «Aýyldyq eldi mekenderdi talshyqty-optıkalyq baılanys jelileri tehnologıasy boıynsha keńjolaqty qoljetimdilikpen qamtamasyz etý» jobasyn iske asyrý elimizdiń 1249 aýylyndaǵy memlekettik organdardy jáne bıýdjettik mekemelerdi talshyqty-optıkalyq baılanys jelileri tehnologıasyn qoldanýmen baılanys qyzmetine qosýǵa múmkindik beredi. Tamyz aıynda Úkimet otyrysynda Aqparat jáne komýnıkasıalar mınıstri D.Abaev 5G uıaly baılanysyn Qazaqstan aýmaǵyna engizý Halyqaralyq elektrbaılanys odaǵynyń 5G standartyn qabyldaǵannan keıin múmkin bolatynyn jetkizdi.
Degenmen elimizde ınternetti aıtpaǵanda، uıaly baılanys ustamaıtyn aýyldar áli de bar. Bul týraly «Egemenniń» óńirlerdegi tilshileri kótergen problemalyq maqalalardan oqyp-bilemiz، ózimiz de aýylǵa jolymyz túskende talaı ret kýá bolǵanbyz. Internet pen uıaly baılanystyń bolmaýy aýyldy artqa tartyp، jastardyń turaqtamaýynyń sebepteriniń biri desek، artyq emes.
Búginde Kamal da، Sherhan da ortamyzda joq. Al ekeýi on bes jyl buryn aıtqandaı، baılanys ustamaǵandyqtan، tóńirektegi bıikteý taý-tastyń basyn «peregovornyı pýnktke» aınaldyrǵan، uıaly baılanys operatorlary «halqy az» dep kózge ilmeı ketken aýyldar bar. Sol aýyldyń halqy Sheraǵań aıtqandaı «HHI ǵasyrda shala saýatty، dúmbilez» bolyp qalmasa deısiń.
سىبايلاس جەمقورلىق جاساعان 15 باسشى جاۋاپقا تارتىلدى
قوعام • بۇگىن، 18:57
شىمكەنتتە توپ-10 ينۆەستيتسيالىق جوبالار ىسكە اسادى
ايماقتار • بۇگىن، 18:36
قور بيرجاسى 2020 جىلدى قورتىندىلادى
قارجى • بۇگىن، 18:31
2020 جىلى قازاقستاندىقتار قانشا التىن قۇيما ساتىپ الدى؟
ايماقتار • بۇگىن، 18:23
ساراپشىلار قازاقستاننىڭ ءجىو 2021 جىلى 2،7% وسەتىنىن بولجايدى
قارجى • بۇگىن، 18:22
بىرنەشە وبلىستا اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
ايماقتار • بۇگىن، 18:15
ەو ۆاكتسيناتسيا تولقۇجاتىن ەنگىزە مە؟
مەديتسينا • بۇگىن، 18:14
ەلوردادا زاڭسىز ورناتىلعان جارناما وبەكتىلەرى انىقتالدى
ەلوردا • بۇگىن، 18:12
ۇبت كەزىندە سانيتارلىق-ەپيدەميالىق نورمالار قاتاڭ ساقتالۋدا
ءبىلىم • بۇگىن، 18:06
التاي كولگىنوۆ اكسەلەراتورلىق دامۋ جۇمىس توبىنىڭ قاتىسۋشىلارىمەن كەزدەستى
ەلوردا • بۇگىن، 18:00
قازاقستان ازەربايجاننان قىزاناقتاردى الىپ كەلۋگە ۋاقىتشا تىيىم سالدى
قازاقستان • بۇگىن، 17:53
قوعامدىق كولىكتەردە جول اقىسىن 4 تاسىلمەن تولەۋگە بولادى
ەلوردا • بۇگىن، 17:50
تۇركىستان وبلىسىنىڭ پوليتسەيلەرى جوعالىپ كەتكەن ايەلدى امان-ەسەن تاپتى
ايماقتار • بۇگىن، 17:42
پوليتسەيدى كولىك كاپوتىندا سۇيرەگەن اقمولالىق 5 جىلعا قامالدى
ايماقتار • بۇگىن، 17:35
ماڭعىستاۋدا وتكەن جىلى 18 كاسىپورىن يندۋستريالىق سەرتيفيكاتقا يە بولدى
ايماقتار • بۇگىن، 17:33
قار بارىسىنىڭ تەرىسى: تۋريزم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى سىنعا قالدى
قازاقستان • بۇگىن، 17:30
شىمكەنتتە كارانتين تالاپتارىن ەلەمەگەن كاسىپكەرلىك نىسان انىقتالدى
ايماقتار • بۇگىن، 17:14
ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامدار ءۇشىن eGov-تا 6 قىزمەت ىسكە قوسىلدى
قازاقستان • بۇگىن، 17:00
بىلتىر قىزىلوردادا 2181 ازامات «باستاۋ» جوباسىن ونلاين وقىدى
ايماقتار • بۇگىن، 16:58
نيۋ-يوركتە قازاقستاننىڭ يادرولىق قارۋعا تىيىم سالۋ تۋرالى شارتى تالقىلاندى
قازاقستان • بۇگىن، 16:57
قىزىلورادادا بيىل 98 تۇرعىن ءۇي سالىنادى
ايماقتار • بۇگىن، 16:52
«قوستانايدا جارىلىس بولادى» دەگەن اقپاراتتى پوليتسيا تەكسەرىپ جاتىر
ايماقتار • بۇگىن، 16:49
ەلجان ءبىرتانوۆتىڭ ءۇي قاماۋىنداعى مەرزىمى ۇزارتىلدى
قوعام • بۇگىن، 16:49
ەلوردالىق جىگىت كوپىردەن سەكىرىپ ولمەك بولعان
ەلوردا • بۇگىن، 16:48
اقتاۋدا 30 جىلدان بەرى العاش رەت تورتەم دۇنيەگە كەلدى
قوعام • بۇگىن، 16:40
گۇلشارا ابدىقالىقوۆا سوتسياليستىك ەڭبەك ەرىن قۇتتىقتادى
ايماقتار • بۇگىن، 16:39
2020 جىلى قازاقستاندىقتار قانشا التىن قۇيما ساتىپ الدى
قازاقستان • بۇگىن، 16:33
ەلوردادا كوپىردەن سەكىرمەك بولعان جىگىت امان قالدى
قوعام • بۇگىن، 16:32
مەملەكەت باسشىسى بەردىبەك ساپارباەۆتى قابىلدادى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 16:15
جامبىل وبلىسىندا العاش رەت اۋىلدا مۇز ايدىنى اشىلدى
ايماقتار • بۇگىن، 16:11
ورداباسىدا قۇنى 1 ملن تەڭگەدەن استام كۇركەتاۋىقتاردى ۇرلاپ كەتكەن
قازاقستان • بۇگىن، 16:05
قازاقستاندىقتاردىڭ زەينەتاقى جيناقتارى 2،1 ترلن تەڭگەگە ارتتى
قوعام • بۇگىن، 15:57
اتىراۋدا ىشىمدىك ىشكەن 20-عا جۋىق ءجاسوسپىرىم ۇستالدى
ايماقتار • بۇگىن، 15:50
WhatsApp بوتەن ادامعا اقپارات بەرەتىنى راس پا؟
تەحنولوگيا • بۇگىن، 15:36
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى جانىنان «ادالدىق الاڭى» جوبالىق كەڭسەسى قۇرىلدى
قوعام • بۇگىن، 15:30
20 قاڭتار: جەتىسايدا ەگىن ماۋسىمى باستالدى
ايماقتار • بۇگىن، 15:26
الداعى ءۇش كۇنگە ارنالعان اۋا رايى بولجامى
قازاقستان • بۇگىن، 15:25
ەلوردادا 10 مىڭ دانا ەكودوربا تاراتىلادى
ەكولوگيا • بۇگىن، 15:23
ۇرجارلىق پوليتسەيلەر قالىڭ قارمەن كۇرەستى
ۆيدەو • بۇگىن، 15:18
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىقارالىق شارتتارى تۋرالى» زاڭنامالىق تۇزەتۋلەر ماقۇلداندى
پارلامەنت • بۇگىن، 15:13
الماتىداعى مەترو باسشىسى تاعى اۋىستى
تاعايىنداۋ • بۇگىن، 15:08
جاقىنىنا جاناشىر بولعان جەتىسۋلىقتار
ايماقتار • بۇگىن، 15:00
اسقار مامين جۇمىس ساپارىمەن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا باردى
ايماقتار • بۇگىن، 14:58
كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىن بۇزۋ دەرەگى كەمىمەي تۇر
قوعام • بۇگىن، 14:57
تۇركىستاندا ماشينا جاساۋ سالاسىنا ينۆەستيتسيا تارتىلادى
ايماقتار • بۇگىن، 14:55
قىزىلوردادا بىلتىر يتتەردىڭ كومەگىمەن 192 قىلمىس اشىلدى
ايماقتار • بۇگىن، 14:50
الماتىدا تۇتىنۋشىلار مۇددەسىن قورعاۋ ءۇشىن 5 مىڭداي سەرتيفيكات قايتىپ الىندى
ايماقتار • بۇگىن، 14:31
قوستاناي وبلىسىندا 5 كيلو ەسىرتكى تاركىلەندى
ايماقتار • بۇگىن، 14:26
الماتىنىڭ تاعى 50 مىڭ تۇرعىنى ساپالى اۋىز سۋعا قول جەتكىزەدى
ايماقتار • بۇگىن، 14:20
ماڭعىستاۋ وبلىسىندا جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 5% قۇرادى
ايماقتار • بۇگىن، 14:00
زەينەتاقى جيناقتارىن قالاي تەكسەرۋگە بولادى؟
ەكونوميكا • بۇگىن، 13:33
رۋحانيات • بۇگىن، 13:32
قوستاناي ارحيۆىنە تاتارستاننان قۇندى قۇجاتتار اكەلىندى
رۋحانيات • بۇگىن، 13:10
گەرمانيا كارانتيندى 14 اقپانعا دەيىن ۇزارتتى
الەم • بۇگىن، 12:53
سيتسيليادا تۇرعىن ۇيلەر 1 ەۋرودان ساتىلىپ جاتىر
الەم • بۇگىن، 12:50
مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ تۇلەگى الماتىداعى Nur Otan فيليالىن باسقارادى
تاعايىنداۋ • بۇگىن، 12:45
وتكەن جىلى 99 مىڭنان استام ادام جۇمىسىنان ايىرىلۋىنا بايلانىستى تولەم الدى
قوعام • بۇگىن، 12:31
ۇرىلار 3 ملن تەڭگەنىڭ مۇلكىن قولدى ەتكەن
ايماقتار • بۇگىن، 12:26
جوتەلدى اراق بۋىمەن ەمدەۋگە بولا ما؟
قوعام • بۇگىن، 12:20
دۋبايدان ۇشىپ كەلگەن جولاۋشىدان كوروناۆيرۋس تابىلدى
قوعام • بۇگىن، 12:16
قۋات حاميتوۆ ينتەرنەتكە قوسىلا الماعاندىقتان سوت وتىرىسى كەيىنگە قالدىرىلدى
قازاقستان • بۇگىن، 12:07
21 قاڭتاردا سەناتتىڭ كەزەكتى وتىرىسى وتەدى
پارلامەنت • بۇگىن، 12:06
ومىرزاق شوكەەۆ تۇركىستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان قۇرىلىس نىساندارىن ارالادى
ايماقتار • بۇگىن، 12:03
اياگوزدە 5 قاباتتى 60 پاتەرلى ەكى تۇرعىن ءۇي باستاۋ الادى
ايماقتار • بۇگىن، 11:58
ماعزۇم مىرزاعاليەۆ قاراعاندىلىقتارعا جاڭا ەكولوگيالىق كودەكستى تانىستىردى
ايماقتار • بۇگىن، 11:55
اتىراۋدا سوتتالعان ازامات ەرىكتىلەر قاتارىنا قوسىلدى
ايماقتار • بۇگىن، 11:47
مونارحيانى سىناعان تايلاندىق 43 جىلعا سوتتالدى
الەم • بۇگىن، 11:46
گلۋبوكوە اۋدانى اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى
ايماقتار • بۇگىن، 11:37
ۇقساس جاڭالىقتار