ءىس-شارادا كىرىسپە ءسوز سويلەگەن كونراد ادەناۋەر اتىنداعى قوردىڭ قازاقستانداعى وكىلدىگىنىڭ ديرەكتورى توماس حەلم قازاقستاندا ءوتىپ جاتقان ەتنوستىق توپتاردىڭ بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋىن قالىپتاستىرۋعا ارنالعان جيىنعا قاتىسۋدى زور مارتەبە سانايتىنىن مالىمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، گەرمانيا مەن قازاقستان اراسىنداعى ءوزارا قارىم-قاتىناس بارىسىندا ەلىمىزدە تۇراتىن ەتنوستىق نەمىستەردىڭ تاريحي وتانىنا ورالۋى ءوز ماڭىزىن جوعالتقان جوق.

«از ۇلتتار توڭىرەگىندە ءسوز قوزعاعاندا كەلگەندە وتە مۇقيات بولۋىمىز قاجەت. ويتكەنى بۇل وتە ماڭىزدى ماسەلە. ءبىر ەلدە بىرنەشە ۇلتتىڭ وكىلدەرى قاتار ءومىر ءسۇرۋى سونداعى قوعامعا تيگىزەر اسەرى وراسان. قازىرگى تاڭدا گەرمانيادا وسىنداي كۇي كەشىپ وتىر. ءبىر مەملەكەتتەگى از ۇلتتار ءوزارا ءتىل تابىسپاسا، قوعامدىق جۇيە بۇزىلاتىنى بەلگىلى. وسى ورايدا قازاقستاندا كوپتەگەن ەتنوستار ءوزارا تاتۋ-ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىنىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز. مۇنىڭ ءبارى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن قۇرىپ، سىندارلى ساياسات جۇرگىزۋدىڭ ارقاسى»، دەدى ت.حەلم.

جيىنعا قاتىسقان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى (حقا) توراعاسىنىڭ ورىنباسارى – حاتشىلىق مەڭگەرۋشىسى دارحان مىڭباي كونفەرەنتسيادا كوتەرىلگەن ماسەلە قازىرگى تاڭدا كۇن تارتىبىندە تۇرعانىن اتاپ كورسەتتى. ونىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، قازاقستان تاراپى ەتنوستاردىڭ بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدە ءومىر ءسۇرۋىن ءاردايىم ناسيحاتتاپ وتىرادى

«بيىل سوچيدە گەرمانيانىڭ ىسكەر ازاماتتارىمەن كەزدەسكەن پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستان بولەك، ەتنوسارالىق بىرەگەيلىكتى، كەلىسىم مەن بەيبىت ءومىر ءسۇرۋدى نىعايتۋعا ارنالعان ساياسي شەشىمدەردى اتاپ كورسەتتى. كەشە وتكەن جيىندا نەمىس قاۋىمداستىعىنىڭ 2021 جىلعا دەيىنگى دامۋ باعىتى ايقىندالدى»، دەدى د.مىڭباي.

حقا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى قازىرگى تاڭدا الەمدە ۇلتتاردىڭ تاتۋلىعى ماڭىزدى ماسەلە ەكەنىنە توقتالدى. د.مىڭباي جەر جاھانداعى كۇردەلى جاعدايلار ەتنوستاردىڭ تۇسىنىسپەۋشىلىگىنەن تۋىندايتىنىن اتاپ ءوتتى.

«قازاقستاندا ەتنوستىق توپتاردىڭ بەيبىت ءومىر ءسۇرۋى قالىپتاسقان ءداستۇر. تاۋەلسىزدىك العاننان باستاپ ەلباسىنىڭ قولداۋىمەن بۇل باعىتتا ۇلكەن جۇمىستار اتقارىلدى. وسى يگى ءۇردىس ءالى دە جالعاسىپ كەلەدى. گەرمانيا تاراپى قازاقستاننىڭ تاجىريبەسىنەن ۇلگى الۋعا قۇلشىنىستارىن جەتكىزدى. بۇگىندە ءبىز بىرەۋدەن ۇيرەنەتىن ەمەس، باسقالارعا ۇيرەتەتىن ەلگە اينالدىق»، دەدى د.مىڭباي.

گەرمانيانىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى رولف مافاەل دە بىرقاتار ماسەلەلەردىڭ باسىن قايىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، كوپ ۇلتتىڭ ءوزارا تاتۋ ءومىر ءسۇرۋى قازىرگى تاڭدا گەرمانياداعى ماڭىزدى ماسەلەگە اينالىپ وتىر. وسى ورايدا، م.رولف نەمىستەردىڭ «توعىزىنشى تەرريتوريادان» ۇيرەنەتىنى كوپ ەكەنىن ءسوز ەتتى.

«بۇگىندە گەرمانيا حالقىنىڭ 20 پايىزىن يمميگرانتتار قۇرايدى. مەن تۋىپ وسكەن جەردە مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ 40 پايىزى – شەتتەن كەلگەن ۇلت وكىلدەرى. ءبىزدىڭ الدىمىزدا ۇلكەن سىناق كۇتىپ تۇر. گەرمانيا ءتۇرلى ەتنوستاردىڭ ءوزارا تۇسىنىسۋىنە جاعداي جاساۋى كەرەك. ەتنوستىق توپتاردىڭ بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدە ءومىر ءسۇرۋىن قالاساق، قازاقستاننان ۇلگى العانىمىز ءجون»، دەدى  ر. مافاەل.

سونىمەن قاتار، ەلشى قازاقستاندا ءوزى بايقاعان ەرەكشەلىكتەرمەن دە ءبولىستى. «قازاقستاندا تۇراتىن ەتنوستىق نەمىستەرمەن كەلەشەك تۋرالى اڭگىمە قوزعالعاندا، «قازاق ءتىلىن بىلەسىز بە؟» دەپ سۇرايمىن. ەگەر قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك تىلىنە جىلى قاباق تانىتسا، بولاشاعىن تۇرىپ جاتقان ەلىمەن بايلانىستىراتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى»، دەدى ر. مافاەل.

كونفەرەنتسيا شەڭبەرىندە ەتنوستىق توپتاردىڭ بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋ ستراتەگيالارىن قالىپتاستىرۋ جانە دامىتۋ ماسەلەلەرى، قازاق ءتىلىنىڭ لاتىن گرافيكاسىنا كوشۋى، ەتنوستىق توپتاردىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناس پروتسەسىندەگى الەۋمەتتىك مەديانىڭ ءرولى، ۇلتارالىق قاتىناستاردىڭ دامۋىنا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ىقپالى سەكىلدى بىرقاتار ماسەلەلەر تالقىلاندى.

سونىمەن قاتار، كونفەرەنتسياعا قاتىسقان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى قورىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى سۇلتان ايتجانوۆ، قازاقستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى رومان ۆاسيلەنكو، گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسىنىڭ قونىس اۋدارۋشىلار مەن از ۇلتتار جونىندەگى وكىلى حارتمۋت كوشيك ەتنوستىق توپتاردىڭ بەيبىت ءومىر ءسۇرۋىن قالىپتاستىرۋ توڭىرەگىندە پىكىر ءبولىستى.

ءىس-شارادا كونراد ادەناۋەر اتىنداعى قور وكىلدىگى مەن قحا اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەمەراندۋمعا قول قويىلدى. جيىندى كونراد ادەناۋەەر اتىنداعى قور وكىلدىگى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى قورى ۇيىمداستىردى.

اباي اسانكەلدى ۇلى،

«ەگەمەن قازاقستان»