پرەزيدەنت ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارى مەن ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتىنىڭ ەكىنشى كەزدەسۋىنە قاتىستى

مەملەكەت باسشىسى ورتالىق ازيا ەلدەرى بۇرىن-سوڭدى بولماعان گەوساياسي شيەلەنىسكە قاراماستان, ايماقتىق ديالوگتى كۇشەيتكەنىنە ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. ونىڭ پىكىرىنشە, بۇل ىستە ەۋروپالىق وداقتىڭ اتقارعان ءرولى زور.

قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ پىكىرىنشە, ورتالىق ازيا مەن ەۋرووداق اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ پەرسپەكتيۆاسى مول. 

«وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەۋروپادان قازاقستانعا تارتىلعان ينۆەستيتسيا 23 پايىزعا ارتىپ, 12,5 ميلليارد دوللارعا جەتتى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءبىز شەتەلدەن 350 ميلليارد دوللاردان استام تىكەلەي ينۆەستيتسيا تارتتىق. ونىڭ جارتىسىنا جۋىعى ەۋرووداق ەلدەرىنە تيەسىلى. ەۋروپالىق وداق – قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا سەرىكتەسى. ءبىزدىڭ سىرتقى ساۋدامىزدىڭ 40 پايىزدان استامى وسى ۇيىمنىڭ ۇلەسىنە تيەسىلى. بىلتىر قازاقستاننىڭ ەۋرووداق ەلدەرىمەن ءوزارا تاۋار اينالىمى 40 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. 2025 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىشتى 50 ميلليارد دوللارعا جەتكىزۋ ءۇشىن بىزدە بارلىق مۇمكىندىك بار دەپ سانايمىن», دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستاندا Shell, Eni, Total, Air Liquide, Alstom, Siemens جانە باسقا دا ترانسۇلتتىق كورپوراتسيالاردى قوسا العاندا, ەۋروپالىق كاپيتالدىڭ ۇلەسى بار ءۇش مىڭنان استام كومپانيا جۇمىس ىستەيتىنىن اتاپ ءوتتى.

ء«بىزدىڭ جان-جاقتى سەرىكتەستىگىمىز سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردى جانە «جاسىل» سۋتەگىنى ءوندىرۋ ستراتەگيالىق ماڭىزدى ءارى پەرسپەكتيۆتى سالالارداعى جاڭا كەلىسىمدەرمەن نىعايىپ كەلە جاتقانىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. Svevind نەمىس-شۆەد كومپانياسى قازاقستاندا جەل جانە كۇن ەلەكتر ستانتسيالارىن ورناتاتىن جانە ءۇش ميلليون توننا «جاسىل» سۋتەگىن وندىرەتىن زاۋىت قۇرىلىسىن باستادى. بۇل – سەرپىندى جوبالاردىڭ ءبىرى, سونداي-اق ەۋرووداقتىڭ وسى ونىمگە دەگەن قاجەتتىلىگىنىڭ شامامەن 20 پايىزىن قۇرايدى. بىلتىر قاراشا ايىندا ەۋروپالىق كوميسسيانىڭ پرەزيدەنتى ۋرسۋلا فون دەر ليايەنمەن بىرگە تۇراقتى شيكىزات, اككۋمۋلياتورلار جانە جاڭعىرتىلاتىن سۋتەكتىڭ قۇنىن جاساقتاۋ تىزبەگى بويىنشا ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدىق», دەدى مەملەكەت باسشىسى.

بۇدان بولەك, قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان ءۇشىن عانا ەمەس, بۇكىل ءوڭىر ەلدەرى ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار ىنتىماقتاستىقتىڭ باسىم باعىتتارىن ۇسىندى. پرەزيدەنت, ەڭ الدىمەن, تاۋار اينالىمىن ۇلعايتۋ ماسەلەسىنە توقتالدى. ونىڭ پىكىرىنشە, نەگىزگى مىندەت – ساۋدا نومەنكلاتۋراسىن كەڭەيتۋ ارقىلى ەكسپورتتى ۇلعايتۋ.

«قازاقستان ماشينا جاساۋ, تەمىر جانە بولات ءوندىرىسى, تاماق ونەركاسىبى سەكىلدى سالالار بويىنشا قۇنى 2,3 ميلليارد دوللار بولاتىن 175 شيكىزاتتىق ەمەس تاۋار ءتۇرى بويىنشا ەۋرووداق ەلدەرىنە ەكسپورتتى ۇلعايتۋعا دايىن. اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ كەلەشەگى زور», دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

مەملەكەت باسشىسى كولىك-لوگيستيكالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ماسەلەسىن ەكىنشى باسىمدىق رەتىندە اتادى. پرەزيدەنتتىڭ پايىمىنشا, قازىرگى كەزەڭدە ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتى ستراتەگيالىق ماڭىزعا يە.

«بۇل باعىت وڭىرلەرىمىز اراسىنداعى قارىم-قاتىناس دەڭگەيىن ايتارلىقتاي كۇشەيتە الادى دەپ سانايمىن. جۋىردا قىتايعا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارىمنىڭ اياسىندا قىتايلىق سەرىكتەستەرىمىزبەن بىرگە سيان قالاسىندا لوگيستيكالىق تەرمينالدىڭ ىرگەتاسىن قالادىق. بۇل پورت ورتالىق ازيا تەرريتورياسى ارقىلى ەۋروپاعا تىكەلەي كونتەينەرلىك پويىزداردى جىبەرۋ ءۇشىن ماڭىزدى حاب بولماق. سونداي-اق ءبىز ترانسكاسپي باعىتىن قىتايدىڭ ء«بىر بەلدەۋ, ءبىر جول» باستاماسىمەن ۇشتاستىرۋعا ۋاعدالاستىق», دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستاردى قازاقستاننان ەۋروپاعا تاسىمالداۋ باعىتتارىن ارتاراپتاندىرۋعا دا ەرەكشە نازار اۋداردى.

«قازىرگى ۋاقىتتا ەۋروپاعا ەكسپورتتالاتىن قازاقستان مۇنايىنىڭ 80 پايىزى كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. ورتاق مۇددەنى ەسكەرە وتىرىپ, ستراتەگيالىق تۇرعىدا ماڭىزدى وسى قۇبىر ارقىلى مۇنايدىڭ ۇزاق مەرزىمدى جانە تۇراقتى جەتكىزىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ەۋرووداق ءارى قاراي دا قولداۋ كورسەتە بەرەدى سەنەمىز», دەدى پرەزيدەنت.

سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى باسقا باعىتتار بويىنشا جەتكىزىلەتىن مۇناي ەكسپورتىنىڭ پەرسپەكتيۆالارىن ايقىنداپ بەردى.

«مىسالى, بيىل جىل باسىنان بەرى قازاقستان مۇنايىن «اقتاۋ – باكۋ – تبيليسي – دجەيحان» باعىتى بويىنشا جىلىنا 1,5 ميلليون توننا كولەمدە جونەلتۋ جۇمىسى باستالدى. ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ءبىز «اقتاۋ – باتۋمي» باعىتى بويىنشا ترانسكاسپي باعىتىنىڭ قۇبىرى ارقىلى جونەلتۋ كولەمىن ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. سونىمەن بىرگە قازاقستان «درۋجبا» قۇبىرى ارقىلى گەرمانياعا مۇناي جەتكىزۋ ءىسىن جۇزەگە اسىرا باستادى. بيىل جىل باسىنان بەرى 90 مىڭ توننا كولەمىندە مۇناي جەتكىزىلدى. بۇل كورسەتكىشتى 1,2 ميلليون تونناعا دەيىن جەتكىزۋگە الەۋەتىمىز جەتكىلىكتى جانە ونى كەلەشەكتە ارتتىرۋعا مۇمكىندىگىمىز بار», دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

سونىمەن قاتار پرەزيدەنت كليمات جانە «جاسىل ەنەرگەتيكاعا» كوشۋ سالالارىنداعى ءوزارا ءىس-ارەكەتتى كەلەسى باسىمدىق رەتىندە اتاپ ءوتتى.

ء«بىز تۇيىق تسيكلدى ەكونوميكا قاعيداتتارىن بەلسەندى تۇردە ەنگىزىپ جاتىرمىز. ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق تەپە-تەڭدىك قۇرىلىمىنداعى جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ۇلەسى قازىردىڭ وزىندە 4,5 پايىزعا جەتتى. 2030 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىش 15 پايىزعا جەتۋ كەرەك. ءبىز بۇل تۇرعىدا ورتالىق ازياداعى كليماتتىڭ وزگەرۋى, سۋ رەسۋرستارى, جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى بىرلەسكەن كۇش-جىگەردى Global Gateway ستراتەگياسى مەن Team Europe باستاماسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا جانداندىرۋ ورىندى دەپ سانايمىز», دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت تسيفرلىق دامۋ تۋرالى ايتا كەلە بۇل باعىتتا ىنتىماقتاستىق مۇمكىندىكتەرى مول ەكەنىنە توقتالدى.

«بيىل ناۋرىز ايىندا Microsoft كومپانياسى قازاقستاندا وزىق تەحنولوگيالاردى تارتۋ ورتالىعىنا اينالاتىن مۋلتيوڭىرلىك حاب اشقانى تۋرالى جاريالاندى. ءبىز 2025 جىلعا قاراي كەمىندە 100 مىڭ جوعارى بىلىكتى IT مامان دايارلاۋ مىندەتىن قويدىق. سوندىقتان ەۋروپا ۋنيۆەرسيتەتتەرىن قازاقستاندا, ونىڭ ىشىندە ماڭىزدى وڭىرلىك IT الاڭعا اينالعان Astana Hub تەحنوپاركى بازاسىندا فيليالدار اشۋعا شاقىرامىن. جالپى, ءبىز تسيفرلاندىرۋ سالاسىنداعى ءوز ازىرلەمەلەرىمىزدى كەڭەيتۋدى جانە وڭىرلىك دەڭگەيدە تسيفرلىق حاب رەتىندە تاجىريبەمىزدى ءبولىسۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز», دەدى مەملەكەت باسشىسى.

مەملەكەت باسشىسى ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياسي باستامالارىن ىلگەرىلەتۋدە جانە اۋقىمدى دەموكراتيالىق وزگەرىستەردى جۇزەگە اسىرۋدا ەۋروپالىق وداقتىڭ كورسەتكەن قولداۋىنا جوعارى باعا بەردى.

سامميت بارىسىندا ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى شارل ميشەل, قىرعىزستان پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ, تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمون, وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆ جانە تۇرىكمەنستان مينيسترلەر كابينەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى نۇرمۇحاممەت اماننەپەسوۆ ءسوز سويلەدى.

كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا جيىنعا قاتىسۋشىلار بىرلەسكەن ءباسپاسوز-كومميۋنيكەسىن قابىلدادى.