بيوگۋمۋس – اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى ورگانيكالىق جانە تۇرمىستىق قالدىقتاردى, وسىمدىك قالدىقتارىن, جاپىراقتاردى, شوپتەردى جانە مالداردان شىققان كوڭ قالدىقتارىن كاليفورنيالىق قۇرتتار كومەگىمەن قايتا وندىرىلگەن تابيعي تازا تىڭايتقىش. ياعني كاليفورنيا قۇرتى قالدىقتاردى جەپ, وزىنەن بيوگۋمۋس شىعارادى. ول ەڭ كۇشتى تابيعي تازا تىڭايتقىش بولىپ سانالادى.
«ەستىمەگەن ەلدە كوپ» دەگەندەي, جاڭا جوبانى كازتالوۆ اۋدانىنا قاراستى اقپاتەر اۋىلىنداعى دوسىم ماحامبەتوۆ باستاپ جاتىر. تابيعي تازا ءونىم – اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن تاپتىرماس دۇنيە. اۋىلداعى ءۇيىنىڭ اۋلاسىنان بيوگۋمۋس ءوندىرۋدى قولعا العان جاڭاشىل جاس بۇل ءوندىرىستىڭ قىر-سىرىمەن ءبولىستى.
– اتالعان بيزنەستى باستاۋ ءۇشىن باستاپقىدا كاليفورنيالىق قۇرتتاردى ساتىپ الۋ كەرەك. ونى ءبىز الماتى وبلىسى قاراساي اۋدانىنداعى شارۋا قوجالىعىنان ساتىپ الدىق. كاسىبىمدى باستاۋعا شامامەن 500 مىڭ دانا قۇرت شىلاۋشىنىن الدىم. شىلاۋشىنداردى جىل بويى جۇمىس ىستەتۋ ءۇشىن ارنايى قويمادا ساقتايمىز. سوندا ولار جىل ون ەكى اي جۇمىس ىستەيدى. بيوگۋمۋس ءوندىرۋ ءۇشىن بارلىق قالدىقتى جينايمىز. سول قالدىقتارعا كاليفورنيالىق قۇرتتاردى جىبەرەمىز. اۋىلدا نە كوپ, مالدىڭ كوڭى كوپ. سۋبسترات بەس-التى اي شاماسىندا وڭدەلەدى. سۋبستراتتى ۇنەمى 80 پايىز ىلعالدا ۇستاعان دۇرىس. ءتيىمدى جاعداي جاسالۋىنا بايلانىستى قۇرتتاردىڭ سانى 5-10 ەسەگە دەيىن كوبەيەدى, – دەيدى دوسىم ماحامبەتوۆ.
500 مىڭ كاليفورنيالىق قۇرت 1 توننا قالدىقتى 8-10 كۇن ىشىندە وڭدەپ, تابيعي تازا تىڭايتقىش – بيوگۋمۋسقا ايلاندىرادى. كاليفورنيالىق قۇرتتارعا بەرەردەن 1-2 اي بۇرىن قالدىقتاردى كومپوستاۋ ۇدەرىسىنەن وتكىزۋ كەرەك. سەبەبى قالدىقتار قۇرامىندا قۇرتتارعا ۇنامايتىن زياندى نيتراتتار بار. «ول ءۇشىن كوڭدى بيىكتىگىن 1 مەتر, ەنىن 2 مەتر, ۇزىندىعىن 10 مەتر قىلىپ ءبىر جەرگە جيناپ, ۇستىنە قالدىقتاردى تەز اشىتۋعا ارنالعان باكتەريالاردى قۇيامىز. كوڭنىڭ ءۇستىن جاۋىپ قويامىز. كومپوستاۋ كەزىندە پايدا بولعان جىلۋ توبەگە كوتەرىلىپ كەتپەۋى قاجەت. ىلعالدىلىعىن كۇن سايىن سۋ شاشۋ ارقىلى 1-2 اي بويى ۇستاپ تۇرامىز. 15 كۇن وتكەننەن كەيىن باكتەريالار كۇشىمەن قالدىق ىشىندەگى تەمپەراتۋرا 50-60 گرادۋسقا دەيىن جەتەدى جانە تەز اشۋ ۇدەرىسى باستالادى. باكتەريالار بولماسا اشۋ ۇدەرىسى 1-2 جىلعا سوزىلىپ كەتۋى مۇمكىن. سوندىقتان باكتەريالاردى پايدالانامىز», دەيدى ول.
بيوگۋمۋستىڭ ارتىقشىلىعى بۇل ونىممەن وڭدەلگەن وسىمدىكتەر وزدەرىن جاقسى سەزىنەدى, يممۋنيتەتى جوعارىلايدى. توپىراقتىڭ قۇنارلىلىعى ارتىپ, وسىمدىكتەردىڭ ونىمدىلىگى 45-50 پايىزعا دەيىن ارتادى. بۇل عىلىمي نەگىزدە دالەلدەنگەن. راسىندا, ءارتۇرلى حيميالىق, زياندى تىڭايتقىشتارعا قاراعاندا تابيعي تازا ءونىمدى پايدالانعان دۇرىس. بيوگۋمۋس – باۋ-باقشا, ەگىستىك ەككەن ديقاندار ءۇشىن وتە ءتيىمدى ءونىم. ازىرگە تابيعي تازا ءونىمدى ءوندىرۋدى ءوز قاراجاتىنا باستاعان دوسىم الداعى ۋاقىتتا قارجىلاي قولداۋ بولسا, ءوندىرىس كوزىن ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىر. جالىندى جاستىڭ قولعا العان يننوۆاتسيالىق جوباسى كوپكە ۇلگى ءارى ءتيىستى تاراپتان قولداۋ تابادى دەگەن سەنىمدەمىز.
قايرات جاقىپ
باتىس قازاقستان وبلىسى,
كازتالوۆ اۋدانى
