الەم • 29 مامىر, 2023

ەكىنشى كەزەڭدەگى ەردوعان جەڭىسى

855 رەت كورسەتىلدى

تۇركياداعى پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ ەكىنشى كەزەڭىندە رەجەپ تايپ ەردوعان جەڭىسكە جەتتى. وسىلايشا, ول تۇركيانىڭ 13-پرەزيدەنتى اتاندى. ال ونىڭ باستى باسەكەلەسى بولعان كەمال كىلىچداروگلۋ سايلاۋدىڭ ادىلەتسىز وتكەنىن ايتىپ وتىر.

ەكىنشى كەزەڭدەگى  ەردوعان جەڭىسى

تۇركيانىڭ سايلاۋ كوميسسياسى سايلاۋدىڭ ەكىنشى تۋرىندا قازىرگى پرەزيدەنت رەجەپ تايپ ەردوعاننىڭ جەڭىسكە جەتكەنىن رەسمي تۇردە جاريالادى. جوعارعى سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مالىمەتىنشە, ەردوعانعا – 52,14, ال ونىڭ قارسىلاسى كەمال كىلىچداروگلۋعا 47,86 پايىز داۋىس بەرگەن. ەكى كانديدات ارا­سىندا 2 153 473 داۋىس الشاقتىعى بايقالادى. «Al Jazeera» ارناسىنىڭ حابارلاۋىنشا, داۋىس بەرۋگە حالىقتىڭ 85 پايىزدان استامى قاتىسقان.

ساياسي دودادان كەيىن ەردوعان ىستانبۇلدا جاقتاستارى الدىندا ءسوز سويلەدى. «پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ ەكىنشى كەزەڭى اياقتالدى. حالقىمىزعا بىزگە سىيلاعان دەموكراتيا مەرەكەسى ءۇشىن العىس ايتامىن. ءبىز الداعى بەس جىلدا ەلدى باسقارامىز», دەدى ول. سون­داي-اق رەجەپ تايپ ەردوعان جي­نالعان حالىق الدىندا «Duyanlara duymayanlara» («ەستىگەندەر مەن ەستى­مەي­تىندەرگە») ءانىن شىرقاعان. رەجەپ تايپ ەردوعان مەن ايەلى ەمينە ەردوعان ىستانبۇلدىڭ ۋسكيۋدار اۋدا­نىن­داعى «ساففەت چەبي» باستاۋىش مەكتەبىنىڭ سايلاۋ ۋچاسكەسىندە داۋىس بەرگەن بولاتىن. تۇركيانىڭ مەملەكەت باسشىسى №3279 بيۋللەتەنىنە ءوز تاڭداۋىن جاساپ, داۋىس بەردى.

«Albright Stonebridge Group» ۇيى­مى­نىڭ اعا كەڭەسشىسى حاكان اكباس ەردوعاننىڭ سايلاۋدا «جەكە تۇلعاعا تابىنۋشىلىقتىڭ ارقاسىندا جەڭىسكە جەتكەنىنە» سەنىمدى. «ونىڭ جەمىسى گۇل­دەنگەن ناۋقانى بار, ول سايلاۋدا قاتا­رى­نان بىرنەشە رەت جەڭىسكە جەتتى. مەنىڭ ويىمشا, بۇل ەردوعاننىڭ ەرەكشە تۇلعاسىنا كوپ قاتىسى بار, ول كەرەمەت سپيكەر جانە ونىڭ حالىققا بەرگەن ۋادەسى قاراپايىم, اقىلعا قونىمدى, سايلاۋ وكرۋگىنە سەنىم ۇيالاتادى. ول – تاجىريبەلى, شەبەر ساياساتكەر», دەدى حاكان اكباس «Al Jazeera» ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا.

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا, ول – ساياسي دانىشپان. سونداي-اق ونىڭ پىكىرىنشە, ەردوعان جەڭىسىنەن كەيىن «مەيلىنشە ينكليۋزيۆتى» بولۋى كەرەك, ويتكەنى داۋىستاردىڭ كوپشىلىگى سايىپ كەلگەندە بيلەۋشى پارتيا قالاعانداي كوپ بولمادى.

«بۇل وتە پولياريزاتسيالانعان ەل, شامامەن 50/50. جەڭىس مەجەسى 52-48-گە نەعۇرلىم جاقىن بولسا, سوعۇرلىم ەردوعان ينكليۋزيۆتى بولۋى قاجەت. بۇل ونىڭ پارلامەنتتەگى وپپوزيتسيامەن وداق قۇرۋى كەرەك دەگەندى بىلدىرەدى. داۋىس بەرۋ ناتيجەلەرى بيلىككە «قاتاڭ ەسكەرتۋ», دەدى حاكان اقباس.

سونىمەن قاتار «Hürriyet» گازەتى رەدجەپ تايپ ەردوعاننىڭ قازىرگى جە­ڭىسىن بۇرىنعى سايلاۋداعى جەڭىس­تە­رىمەن سالىستىرعاندا «ماڭىزدىراق جانە قيىنىراق» دەپ جازدى. «ەكونو­مي­كانىڭ جاعدايى, جەر سىلكىنىسى, پاندەميا. ەردوعان تاعى دا جەڭىسكە جەتتى. مۇنداي قيىن كەزدە جەڭىسكە جەتۋ – ۇلكەن جەتىستىك. بۇل جەڭىس بۇرىنعى جەڭىستەردەن ماڭىزدىراق», دەپ جازادى «Hürriyet» ءباسپاسوزى.

ال تۇركيا وپپوزيتسياسىنىڭ ورتاق كانديداتى كەمال كىلىچداروگلۋ ان­كا­رادا ءسوز سويلەدى. ول «بۇل سايلاۋ تۇركيا تاريحىنداعى ەڭ ادىلەتسىز ساي­لاۋ بولدى» دەپ مالىمدەپ, جاقتاس­تا­رىنا دەموكراتيا جولىندا كۇرەسە بەرەتىنىن ايتتى.

«Reuters» اقپارات اگەنتتىگىنىڭ مالى­مە­تىنشە, 14 مامىردا وتكەن ءبىرىنشى تۋردا كىلىچداروگلۋعا انكارا مەن ىستانبۇل قالالارىنىڭ حالقى كوبى­رەك داۋىس بەرگەن. وندا سايلاۋ­شى­لاردىڭ 85 پايىزدان استامى داۋىس بە­رۋگە كەلگەن. شەتەلدەردەگى سايلاۋ­شىلاردىڭ جارتىسىنان كوبى, كىلىچ­داروگلۋدى تاڭداعان. تۇركيا وپپوزي­تسيا­سىنىڭ ورتاق كانديداتى كەمال كىلىچداروگلۋ – 2002 جىلدان بەرى تۇركيا پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى. 2010 جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق حالىق پارتياسىن باسقارادى.

«Hürriyet» گازەتىنىڭ جازۋىنشا, تۇر­كيا وپپوزيتسياسى پرەزيدەنتتىك ساي­لاۋ­دىڭ ەكىنشى تۋرىندا ءوز كانديدا­تى جەڭىلگەننەن كەيىن پارتيا باسشىلىعىن, سونداي-اق كوزقاراستارىن وزگەرتۋى كەرەك. باسىلىم شولۋشىسىنىڭ ايتۋىن­شا, وپپوزيتسيانىڭ تىعىرىقتان شىعا­را­تىن ەكى جول بار. «بىرىنشىدەن, ولار پارتيا باسشىلىعىن وزگەرتۋى كەرەك, سودان كەيىن «سوقىر ويدان» ارىلۋى كە­رەك», دەلىنگەن ماقالادا.

ەسكە سالساق, 14 مامىردا وتكەن ساي­لاۋدىڭ ءبىرىنشى تۋرىندا كاندي­دات­­تاردىڭ ەشبىرى 50 پايىز داۋىس جيناي الماعان ەدى. ول كەزدە ەردوعان – 49,5, كىلى­چداروگلۋ 45 پايىزعا جۋىق سايلاۋشىلاردىڭ قولداۋىنا يە بولدى. ال كۇنى كەشە جەڭىسكە جەتكەن رەجەپ تايپ ەردوعاندى مەملەكەت باس­شىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ جار­قىن جەڭىسى­مەن قۇتتىقتاپ, ەكى ەل ارا­­سىن­دا­عى ىنتىماقتاستىقتىڭ ودان ءارى دامي بەرەتىنىن جەتكىزدى.