ارحيۆ قورلارىنا سۇرانىس جوعارى

القالى جيىندى ورتالىق مەملەكەتتىك كينو-فوتوقۇجاتتار مەن دىبىس جازبالار ءارحي­ۆىنىڭ ديرەكتورى ءىلياس ىسقاقوۆ اشىپ، رۋحاني قۇندى دەرەكتەردى جيناۋدىڭ ماڭى­زىنا توقتالدى. بۇگىندە مۇراعات قورىندا 200 مىڭ­نان استام بەينە، فوتو جانە اۋديو قۇجاتتار ساقتالعان ارحيۆ مەكەمەسى XIX عاسىر­­دىڭ سوڭى مەن XX عاسىردىڭ العاشقى جىل­­دارىنداعى قازاقستان تاريحى بويىنشا رەتروسپەكتيۆتى اۋديوۆيزۋالدى اقپاراتتاردى ساق­تاپ وتىرعان رەسپۋبليكاداعى بىردەن-ءبىر مامان­داندىرىلعان ورتالىق.

مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اسحات ورا­لوۆتىڭ قۇت­تىقتاۋىن كونفەرەنتسيا قاتى­سۋشىلارىنا ارحيۆ، قۇجاتتاما جانە كىتاپ ءىسى كومي­تەتىنىڭ توراعاسى قۋات بوراش جەتكىزىپ، ەلىمىزدىڭ ارحيۆ ءىسىنىڭ دامۋىنداعى ماماندار ەڭبەگىنە توقتالدى. سونىمەن بىرگە حالقى­مىزدىڭ سانعاسىرلىق باعا جەتپەس قۇندى­لىق­تارىن جيناۋدا كاسىبي بىلىكتىلىگىمەن دارا تۇرعان ارحيۆشىلەر الدىندا جاڭا مىندەتتەر تۇر­عان­دىعىن جەتكىزدى.

جيىن بارىسىندا قور جيناقتاۋ ىسىنە زور ۇلەس قوسقان كينورەجيسسەرلەر سەرگەي ءازىموۆ پەن باقىت قايىربەكوۆكە قۇرمەت كورسەتىلىپ، ارحيۆ سالاسىنىڭ ارداگەرلەرى مەن كاسىبي ماماندارى ماراپاتتالدى.

بۇگىندە تەحنيكالىق جاراقتالۋى تۇرعىسى­نان جەتەكشى ارحيۆ ۇدەسىنەن شىعاتىن قوردىڭ الدىندا زاماناۋي مىندەتتەر تۇر. ارحيۆ قۇجات­تارىنىڭ مازمۇنى كۇردەلى كەلەتىندىكتەن، ارنايى رەجىمدە ساقتاۋدى قاجەت ەتەدى. ال تسيفر­لى جۇيە زەرتتەۋشىلەر سۇرانىسىن جىلدام قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. وسى ورايدا، ورتالىق مەملەكەتتىك كينو-فوتوقۇجاتتار مەن دىبىس جازبالار ءارحيۆى قورىنىڭ 40 پا­يىزدان استامى تسيفرلىق فورماتقا كوشىرىل­گەن. كەيىنگى جىلدارى، اسىرەسە، عيماراتتاردىڭ قۇرى­لىسى جانە قايتا قالپىنا كەلتىرىلۋى تۋرالى قۇجاتتارعا سۇرانىس كوبەيگەن. بۇگىندە ءارحيۆتىڭ وقۋ زالىنا كەلەتىندەر سانى ارتىپ وتىر. جىل وتكەن سايىن كونە مۇراعات قۇجاتتارىنا شەتەلدىك زەرتتەۋشىلەردىڭ دە قىزىعۋشىلىعى ارتىپ كەلەدى.

جيىن بارىسىندا ارحيۆ ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ساۋلە ساتاەۆا «ارحيۆ قىزمەتىنىڭ جەتىستىكتەرى مەن الداعى باعىتتارى» تۋرالى بايانداما جاساسا، پولشانىڭ الماتى قالاسىنداعى باس كونسۋلى، پروفەسسور دجوزەف تىمانوۆسكي، رەسەي، وزبەكستان، بەلارۋس مەملەكەتتىك ارحيۆ­تەرىنەن ە.رومانوۆا، ا.گونچار، د.كيم ارحيۆ ىسىندەگى ىنتىماقتاستىق پەن تاجىريبە الماسۋ ماسەلەسىن قوزعادى. ال مەريلەند ۋنيۆەرسيتەتى تاريح فاكۋلتەتىنىڭ دوتسەنتى سارا كامەرون «ارال تەڭىزى: 1980-2023 جىلدار­دا قازاقستاننىڭ مەم­لەكەتتىك بيلىگى جانە قورشاعان ورتا اۋديوۆيزۋالدى دەرەكتەردە» بايانداماسىن قاتى­سۋشىلار نازارىنا ۇسىندى. عالىم بۇگىندە الەم زەرتتەۋشىلەرى ءۇشىن ەرەكشە تارتىمدى ايماق سانالاتىن قازاقستان­نىڭ تاريحى مەن مادەنيەتى قاي كەزدە دە زور قىزىعۋشىلىق تۋعىزىپ كەلەدى. وسى ورايدا عالىمنىڭ ارال تاعدىرىنا قاتىستى زەرتتەۋى ەلىمىز تۋرالى مالىمەتتەردى كەڭىرەك تانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

«ارحيۆ قازىناسى – عاسىرلار كۋاسى» اۋديو­­ۆي­زۋالدى كورمەسى شارانىڭ مازمۇنىن ايشىق­تاي ءتۇستى. ۇلت رۋحانياتىنىڭ ءاربىر ءساتىن بەينە­لەپ تۇرعان سۋرەتتەر توپتاماسى، فوتو­البوم­دار، ۆيدەو، اۋديو قۇرىلعىلارعا ارنال­عان تاس­پالار ەكسپوزيتسياسى دەرەكتەرگە مۇقيات ءۇڭى­لۋدى قاجەت ەتسە، حالىق يگىلىگىنە اينالدىرۋ ماق­ساتىندا جاسالعان بەلگىلى مادەنيەت جانە ونەر قاي­راتكەرلەرىنىڭ داۋىسى جازىلعان اۋديوتاسپالار، اۋديوكىتاپ نۇسقالارى ەرەكشە نازار اۋدارتادى. قازىرگى كەزدە «قازاق حالىق ەرتەگىلەرى» اۋديوكىتابىن ورتالىق مەملەكەتتىك كينو-فوتوقۇجاتتار مەن دىبىس جازبالارى ءارحيۆىنىڭ YouTube-ارناسىنان تىڭداۋعا بولادى.

«ۋاقىت ەستەلىكتەرىنىڭ ءار ءساتىن ساقتايمىز» فوتوالبومى مەن ء«داۋىر داپتەرى» دەرەكتى ءفيلمى دە ارحيۆتەگى سيرەك قوردىڭ تاريحي سالماعىن ارتتىرىپ قانا قويماي، وندا قامتىلعان ءار دەرەكتىڭ ءبىر زەرتتەۋگە سۇرانىپ تۇرعانىن اڭعارتادى.

ەكى كۇن اياسىندا كونفەرەنتسيا قاتىسۋشى­لارى مادەني مۇرا جادىگەرلەرىمەن تانىسىپ، تسيفرلىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدىڭ جاي-كۇيى، ۇلتتىق ارحيۆ قورىنىڭ اۋديوۆيزۋالدى قۇجات­تارىن ساقتاۋ مەن قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە بايلانىستى ۇسىنىستارىمەن ءبولىستى.

الماتى