الماتىدا «گينەكولوگيالىق ىسىكتەردى ەمدەۋدەگى زاماناۋي تاسىلدەر» اتتى ەۋرازيالىق سامميت ءوتتى. وعان اقش, يتاليا, تۇركيا, گرۋزيا, يسپانيا, اۋستراليا, ۇلىبريتانيا, وڭتۇستىك كورەيا جانە الەمنىڭ باسقا ەلدەرىنەن ونكولوگيا سالاسىنىڭ جەتەكشى ساراپشىلارى قاتىستى. كەلەلى باسقوسۋدى ۇيىمداستىرۋعا ونكولوگيالىق كومەك ساپاسىنىڭ قولجەتىمدىلىگى, اسىرەسە ايەلدەر دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ باعىتىن وزگەرتۋدى تالاپ ەتەتىن بىرقاتار وزەكتى ماسەلە تۇرتكى بولدى. ويتكەنى جىل سايىن جۇزدەن اسا جۇكتى ايەلدەن ونكولوگيالىق پاتولوگيا انىقتالىپ جاتىر. بۇل قاي تۇرعىدان بولسىن اياعى اۋىر ايەلدىڭ جاعدايىن اۋىرلاتادى. وكىنىشكە قاراي, مۇنىڭ سوڭى قايعىلى وقيعالارمەن اياقتالىپ جاتاتىندىقتان, ونكولوگيالىق اۋرۋلارمەن كۇرەس ەلىمىزدە كوكەيكەستى جاعداي دەسەك تە بولادى.
ەۋرازيالىق سامميتتە ءسوز العان دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اجار عينيات بۇكىل الەمدەگىدەي ەلىمىزدەگى ونكولوگيالىق دەرتتەر ءجيى ءولىم-جىتىمگە دۋشار ەتەتىن سەبەپتەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتا كەلە, جىل سايىن قازاقستاندا ونكولوگياعا شالدىققان 40 مىڭنان اسا ادام انىقتالاتىنىن, جىلىنا 14 مىڭعا جۋىق ادام كوز جۇماتىنىن مالىمدەدى. بۇگىندە ديسپانسەرلىك ەسەپتە 200 مىڭنان اسا ونكوپاتسيەنت تۇر.
«پرەزيدەنت «ادىلەتتى قازاقستان: ءبارىمىز جانە ارقايسىمىز ءۇشىن» سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا بارلىق دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا, وعان قوسا ونكولوگيالىق كومەكتى دامىتۋعا باسا نازار اۋداردى. وسىعان بايلانىستى قازىرگى ۋاقىتتا مينيسترلىك ونكولوگيالىق اۋرۋلارمەن كۇرەس جونىندەگى 2023-2025 جىلدارعا ارنالعان جاڭا كەشەندى جوسپاردى ازىرلەپ, بەكىتىپ جاتىر. سوعان سايكەس ونكولوگيالىق كومەكتى جەتىلدىرۋدىڭ ودان ءارى كەلەشەگى ايقىندالدى. ايەلدەر دەنساۋلىعىنا قاتىستى بارلىق باستاما وسى جوسپاردىڭ جوباسىنا ەنگىزىلcە, ول ددۇ قابىلداعان جاتىر مويىنى وبىرىن جويۋدى جەدەلدەتۋ جونىندەگى جول كارتاسىنىڭ سوڭعى حالىقارالىق ترەندتەرىنە سايكەس كەلەدى. بۇل رەتتە جاتىر مويىنى وبىرىنىڭ العاشقى پروفيلاكتيكاسى, ياعني 2024 جىلدان باستاپ ءجاسوسپىرىم قىزداردى ۆاكتسينالاۋدى ەنگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. سونداي-اق تسيتولوگيالىق سكرينينگتى وڭتايلاندىرۋ, جاڭعىرتۋ, حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس جاتىر مويىنى وبىرىنىڭ اپۆ-عا باعدارلانعان سكرينينگىن ەنگىزۋ جۇرگىزىلەدى», دەدى ا.عينيات.
حالىقارالىق سامميت بارىسىندا ءبىرىنشى كەزەكتە گينەكولوگيالىق ىسىكتەردى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى, گينەكولوگيالىق وبىرى بار پاتسيەنتتەرگە كومەك كورسەتۋدىڭ كلينيكالىق جاعدايلارى مەن كەلەشەگى, سونداي-اق جاتىر مويىنى وبىرىنىڭ الدىن الۋ, ونىڭ ىشىندە قىزداردى اپۆ-عا قارسى ۆاكتسينالاۋ تالقىلاندى.
سامميت جۇمىسىنا دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ باسشىلارى, پارلامەنت دەپۋتاتى, ەۋروپا پارلامەنتىنىڭ, دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى (ددۇ) قاتەرلى ىسىكتى زەرتتەۋ جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىگىنىڭ (IARC) ەۋروپالىق مەديتسينالىق ونكولوگيا قوعامىنىڭ, بۇۇ-نىڭ حالىقارالىق گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىك قوعامىنىڭ, (IGCS) امەريكا-ەۋرازيالىق ونكولوگيالىق اليانس (AECA) وكىلدەرى, امەريكالىق كلينيكالىق ونكولوگيا قوعامى, (ASCO) دۇنيەجۇزىلىك حوسپيس پاللياتيۆتىك كومەك اليانسى مەن ساراپشىلارى ءوز ويىن ورتاعا سالدى.
ورايى كەلىپ تۇرعاندا بۇل سامميت امەريكا-ەۋرازيالىق ونكولوگيالىق اليانستىڭ قولداۋىمەن وتكىزىلگەن قازاقستان ونكولوگتەرى قاۋىمداستىعى مەن حالىقارالىق گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىك قوعامىنىڭ بىرلەسە اتقارعان جۇمىسى ەكەنىن ايتا كەتۋ كەرەك. سول سياقتى قازاقستان ونكولوگتەرى قاۋىمداستىعى (KazCS) 2017 جىلدان بەرى حالىقارالىق گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىك قوعامىنىڭ ستراتەگيالىق ارىپتەسى بولعاندىقتان, كەيىنگى 5 جىلدا ورتالىق ازيا ايماعىندا حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ شەكاراسىن كەڭەيتۋگە سەپتەسىپ وتىر. وسى ءسامميتتىڭ بارىسىندا KazCS مەن IGCS ازەربايجان ۇلتتىق ونكولوگيا ورتالىعى جانە ونىمەن قوسا قىرعىزستان, تاجىكستان, موڭعول ەلى, گرۋزيا سىندى ەلدەرمەن ستراتەگيالىق ارىپتەستىككە قول جەتكىزىلگەنى تۋرالى مامىلەگە قول قويىلدى.
ماسەلەن, IGCS مەن KazCS ارىپتەستىگىنىڭ ناتيجەسىندە ورتالىق ازيا مەن كاۆكاز ەلدەرىنىڭ ونكوگينەكولوگتارى اقش, ەۋروپا, جاپونيا مەن اۋستراليا ماماندارى قاتىسقان 60-تان اسا تۋموربورد (tumor-board – اۋىر گينەكولوگيالىق وبىرعا شالدىققان پاتسيەنتتەردىڭ جاعدايىن تالقىلاۋ) وتكىزىپ, 6 كونفەرەنتسيا مەن سەمينار, ۆەبينارلار ۇيىمداستىرعان. مۇنداي ارىپتەستىكتىڭ تاعى ءبىر پايداسى – ورتالىق ازيا مەن كاۆكاز ەلدەرىنىڭ ونكوگينەكولوگتارى جاتىر مويىنى وبىرالدى پاتولوگياسى مەن گينەكولوگيالىق ىسىككە شالدىققان ناۋقاستارعا پاللياتيۆتىك كومەك كورسەتۋ جونىندەگى سەرتيفيكاتتاۋ كۋرسى سياقتى وقۋ باعدارلامالارىنا دا قاتىسا الادى.
وعان قوسا قازاقستاننىڭ شتاتتان تىس باس ونكولوگى, «قازۇعزي» اق باسقارما توراعاسى, پروفەسسور ديليارا قايداروۆا 2022 جىلى ازيا مەن تىنىق مۇحيتى ەلدەرى اتىنان IGCS كونسۋلى بولىپ سايلانىپ, ازيا مەن تىنىق مۇحيتى ونكوگينەكولوگتەرى ءۇشىن بىلىكتىلىك پەن تالىمگەرلىك مۇمكىندىكتەردى كەڭەيتىپ وتىر.
الماتى
