ددۇ نەگە قازاقستاندى تاڭدادى؟

بۇل – ددۇ ەۋروپالىق وڭىرلىك بيۋرو­سى­نىڭ ديرەكتورى حانس كليۋگەنىڭ قازاق­ستانعا العاشقى ساپارى ەمەس. جاۋاپتى لاۋازىم يەسى ديپلوماتيالىق تۇرعىدا بولسىن، مەيلى دوستىق پەيىلدە بولسىن، ءبىزدىڭ ەلىمىزگە دەگەن ىقىلاسى ايرىقشا ەكەنىن جاسىرعان ەمەس. سوندىقتان بولار، حانس كليۋگە العاشقى امانداسۋ لەبىزىن «امال قۇتتى بولسىن! كورىسۋ قۇتتى بولسىن!» دەپ قازاقشا باستادى.

ەۋروپالىق وڭىرلىك كوميتەتىنىڭ تۇراقتى كوميتەتى دەپ وتىرعانىمىز –ەۋروپالىق ءوڭىر دەڭگەيىندەگى وڭىرلىك ديرەكتورعا كەڭەس، باعىت-باعدار بەرە­تىن، ەۋروددۇ قىزمەتىنىڭ ودان ءارى دامۋ ساياساتى مەن نەگىزگى باعىتتارىن اي­قىن­دايتىن ددۇ-نىڭ باسقارۋشى ورگاندارىنىڭ ءبىرى. ال ەندى قازان ايىندا ددۇ ەۋروپالىق وڭىرلىك كوميتەتىنىڭ 73-سەسسياسىن وتكىزۋ ءۇشىن حالىقارالىق قۇزىرلى ۇيىم نەگە قازاقستاندى، استانا قالاسىن تاڭدادى دەگەن ساۋالعا كەلەتىن بولساق، ونىڭ ءتۇپ-توركىنىن سوناۋ 1978 جىلى قابىلدانعان الماتى دەكلاراتسياسىنان ىزدەگەن ءجون. وعان قوسا ددۇ قازاقستاندى الەۋمەتتىك قىزمەتكەر مەن پسيحولوگ-مامانىن مساك جۇيەسىنە كىرىكتىرگەن الەمدەگى ءبىرىنشى ەل دەپ ەسەپتەيدى. ەگەر مۇنى دا مىسە تۇتپاساق، سوناۋ شالعايدا جاتقان ددۇ-نىڭ تمد ەلدەرىندەگى ءبىر كەڭسەسى قازاقستاندا ورنالاسقان.

سونىمەن، قازان ايىندا قازاقستاندا جۇزدەگەن مەملەكەتتىڭ دەنساۋلىق ساق­تاۋ سالاسىنداعى مايتالماندارىن توعىستىراتىن ايتۋلى وقيعانىڭ العاش­قى دايىندىعى ىسپەتتى جيىندا دەن­ساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اجار عي­نيات ددۇ دەلەگاتسياسىن قۇتتىقتاپ، دۇنيە­جۇزىلىك ۇيىمنىڭ ەۋروپالىق وڭىرلىك كوميتەتى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ وتى­رى­سى العاش رەت قازاقستاندا ءوتىپ جاتقانىنا قۋانىشتى ەكەنىن ءبىلدىردى.

مينيستر بۇل كوميتەت ۇلىبريتانيا، يسپانيا، گرەتسيا، چەحيا، ۋكراينا سىندى ەۋروپاداعى 12 ەلدىڭ وكىلدەرى قاتىساتىن ەۋروپالىق بيۋروداعى باسقارۋشى ورگانداردىڭ ءبىرى ەكەنىن ەسكە سالدى. كوميتەت بازاسىندا ەۋروپالىق دەڭگەيدە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر تالقىلانىپ كەلەدى. كوميتەتتە بۇكىل الەم بويىنشا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ جاھاندىق دامۋ جولدارىن تالقىلايتىن جەتەكشى ساراپشىلار بار.

قازاقستاننىڭ وكتك-گە توراعالىعى شەڭبەرىندەگى كوشپەلى جيىنى س.اسفەن­دياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بازاسىندا وتكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن ددۇ ەۋروپالىق ايماق­تىق بيۋروسىنىڭ 2024-2025 جىلدارعا ارنالعان ىنتىماقتاستىعى اياسىنداعى مامىلەسىنىڭ دە ماڭىزدى تۇستارى وسى جەردە تالقىلاندى.

ددۇ ەۋروپالىق وڭىرلىك بيۋروسىنىڭ ديرەكتورى ح.كليۋگە الداعى قازاندا استانا قالاسىندا وتەتىن ددۇ ەۋروپا­لىق وڭىرلىك كوميتەتىنىڭ 73-سەسسياسىندا قانداي ماسەلەلەر كۇن تارتىبىنە شىعاتىنىن سارالاي كەلە، ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قولداۋى جانە سالالىق مەكەمەنىڭ جۇرگىزىپ وتىر­عان جۇمىستارى رەسپۋبليكامىزدى ال­عاش­قى مەديتسينالىق-سانيتارلىق كومەك كورسەتۋدىڭ كوشباسشىسىنا اينالدىرىپ، وزگە ەلدەرگە جول كورسەتۋشى بولىپ وتىرعانىن اتادى.

«قازاقستان – الەۋمەتتىك قىزمەتكەر مەن پسيحولوگ-مامانىن مساك جۇيەسىنە كىرىكتىرگەن الەمدەگى ءبىرىنشى ەل، ويتكەنى تۇرعىنداردىڭ وسى ماماندارعا دەگەن سۇرانىسى ۇلعايدى. سوندىقتان ءبىز وتكەن جىلى مينيستر اجار عينيات حانىممەن بىرگە ەسىك قالاسىندا مساك بويىن­شا ددۇ دەمونستراتسيالىق الاڭىن اشقان ەدىك. قازىردىڭ وزىندە بۇل جەردە قىرعىزستان، وزبەكستان، تاجىكستان مامان­دارى مەديتسينالىق-سانيتارلىق العاشقى كومەك بويىنشا تاجىريبە الماسۋ جۇمىستارىن باستاپ كەتتى. بيىل ەسىككە ارمەنيا مەن ازەربايجان ەلدەرىنىڭ دە ماماندارى كەلەدى»، دەيدى ح.كليۋگە.

قىسقاسى، شالعايدا جاتقان قازاق­ستان­داعى ددۇ كەڭسەسىنىڭ ايماققا تيگىزگەن پايداسى بار ما دەگەن ساۋالعا كەلەتىن بولساق، ەلىمىزدە ءبىرىنشى رەت مۋلتيديستسيپلينارلى بريگادالار قۇرىلا وتىرىپ، مەديتسينالىق قانا ەمەس، الەۋمەتتىك، وعان قوسا پسيحولوگيالىق تۇرعىدا كومەكتەر كورسەتىلە باستاعان. ددۇ بۇگىندە وسىناۋ باستامانى باسقا ەلدەرگە دە ۇسىنىپ وتىر. سول سياقتى وتباسىلىق دارىگەرلەر جۇيەسىن ەنگىزۋ دە وسى ىنتىماقتاستىقتىڭ جەمىسى ەكەنىن ايتا كەتۋ كەرەك. ءبىزدىڭ زامانىمىزدا بۇل دا كوكەيكەستى سيپاتقا يە ماسەلەلەردىڭ قاتارىنا قوسىلدى.

«قازىرگى تاڭدا اتا-انالاردىڭ كوپشى­لىگى بالانى پەدياتردىڭ قاراعانىن قالاپ تۇرادى. ال ءبىزدىڭ نورماتيۆتىك بازا­مىز پەدياترلىق ۋچاسكەلەر اشۋعا نە­مەسە پەدياتر-كەڭەسشى شاقىرتۋعا مۇم­كىندىك بەرەدى. ءبىز ددۇ ۇسىنىپ وتىرعان وزىق تاجىريبەلەرگە سايكەس دەن­ساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ بۇكىل جۇيە­­سىن حالىقتىڭ ىڭعايىنا، تالابىنا بەيىم­دەۋگە ۇمتىلىپ وتىرمىز»، دەيدى ا.عينيات.

كارلوۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىرىنشى مەديتسينا فاكۋلتەتىنىڭ وكىلى، چەحيا دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ ساراپشىسى الەنا شتەفلوۆا قازاقستاندى 1978 جىلى قابىلدانعان الماتى دەكلاراتسياسىنان باستاۋ الاتىن مساك-تى دامىتۋدىڭ نەگىزىن قالاعان ەرەكشە ەل دەپ ەسەپتەيدى. جانە ونىڭ جالعاسى ىسپەتتى وسىدان 5 جىل بۇرىن قابىلدانعان استانا دەكلاراتسياسى دا بۇكىل الەم بويىن­شا مەديتسينالىق-سانيتارلىق العاش­­قى كومەكتىڭ دامۋىن ساراپتاپ، باعا­­لاپ بەرگەن. سپيكەر بۇل قۇجاتتار ەۋرو­پا ەلدەرى ءۇشىن دە ماڭىزدى دەپ بىلە­دى. بۇل قۇجاتتار مساك-تىڭ مۇنان كەيىنگى دە دامۋى مەن قىزمەتىنە تۇعىر بولا الادى.

«وسىلايشا، بيىل مساك ماسەلەسى مەن استانا دەكلاراتسياسى ەكى نەگىزگى حالىقارالىق ءىس-شارا بارىسىندا تال­قى­لانادى. بىرىنشىدەن، قىركۇيەك ايىن­دا مساك ماسەلەسى بۇۇ باس اسسام­بلەياسى بارىسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتتەرىمەن جالپىعا بىردەي قامتۋ جونىندەگى جوعارى دەڭگەيدەگى كەڭەستە تالقىلاناتىنى ءبىز ءۇشىن ماڭىز­دى. دوكتور كليۋگە، وسىعان بايلانىستى ءبىزدىڭ وڭىردەگى مساك-تى دامىتۋداعى كوشباسشىلىعىمىزدى ەسكەرە وتىرىپ، وسى كەڭەستە قازاقستاننىڭ بىرلەسىپ توراعالىق ەتۋىنە قولداۋ سۇرايمىز»،  دەدى ا.عينيات.

ح.كليۋگە ءوز كەزەگىندە توتەنشە جاع­داي­لارعا قارسى ءىس-قيمىلداعى ەلدەر­دىڭ دايىندىعى، دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتتەرىمەن جالپىعا بىردەي قامتاما­سىز ەتۋ، سونداي-اق وڭىردەگى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋ مەن ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ سياقتى ەۋروپا ەلدەرىندەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا وڭىرلىك دەڭگەيدە جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستاردى باياندادى. وسى ورايدا وڭىرلىك ديرەكتور ەلدەرمەن ىنتىماقتاستىقتىڭ، تەحنيكالىق قولداۋ كورسەتۋدىڭ، وقىتۋ ءىس-شارالارىن وتكىزۋدىڭ جانە تاجىريبە الماسۋدىڭ ماڭىزىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق قازاقستان ەپيدەميالىق احۋالدى مونيتورينگىلەۋ مەن COVID-19 تارالۋىنىڭ الدىن الۋدا قارقىندى ءارى ءتيىمدى جۇمىس جۇرگىزگەنىنە توقتالدى.

وسى ارادا قازاقستان 2020 جىلدان بەرى وكتك مۇشەسى ەكەنىنە جانە كوميتەتتىڭ جۇمىسىنا بەلسەندى قاتى­سىپ وتىرعانىنا توقتالا كەتۋ كەرەك. 2022 جىلعى قىركۇيەكتەن باستاپ قا­زاق­ستان وڭىرلىك كوميتەتتىڭ تۇراقتى كومي­تەتىنىڭ توراعاسى ءارى بۇل ەل ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە عانا ەمەس، قازاقستان مەن ددۇ اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ جوعارى دەڭگەيىن ايعاقتايدى.

سونىمەن، الماتىداعى كەزدەسۋ بارىسىندا وكتك مۇشەلەرىنە وڭىرلىك ديرەكتوردىڭ ەسەبى، قازاقستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى، ونىڭ ىشىندە مەديتسينالىق-سانيتارلىق العاشقى كومەك تۋرالى مالىمەتتەر ۇسىنىلدى، تو­تەنشە جاعدايلارعا دەن قويۋ ماسەلە­لەرى، الداعى قازان ايىندا استانا قالا­سىندا وتەتىن ددۇ ەۋروپالىق وڭىر­لىك كوميتەتىنىڭ 73-سەسسياسى باعدارلا­ماسىنىڭ جوباسى مەن مساك جونىندەگى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا تالقىلاندى.

جوعارىدا اتاپ وتكەندەي، 2023 جىل­دىڭ 23 قازانىندا استانا قالاسىن­دا الماتى دەكلاراتسياسىنىڭ قابىل­دانۋىنىڭ 45 جىلدىعى مەن استا­نا مساك دەكلاراتسياسىنىڭ قابىل­دانۋىنىڭ 5 جىلدىعىنا ارنالعان مەديتسي­نالىق-سانيتارلىق العاشقى كومەك جونىندەگى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا وتەتىنىن ايتا كەتكەن ءجون. وعان ددۇ ەۋروپالىق وڭىرلىك كوميتەتىنە مۇشە 53 مەملەكەتتىڭ وكىلدەرىنەن بولەك، باس-اياعى جۇزدەگەن ەلدىڭ مەديتسينا سالاسىنداعى ايتۋلى ماماندارى كەلەدى.

كونفەرەنتسيانى قازاقستان ۇكى­مەتى مەن دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساق­­تاۋ ۇيىمى بىرگە ۇيىمداستىرادى. كون­فەرەنتسياعا 100-دەن اسا ەلدىڭ، حا­لىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ماماندار وفلاين جانە ونلاين رەجىمدە قاتىسادى.

قورىتا ايتقاندا، ددۇ-نىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى جيىنىندا مارتەبەلى دەلەگاتسيا وكىلدەرى ماڭىزدى ماسەلەلەر مىندەتتى تۇردە قارالاتىنىن العا تارتا كەلە، بۇل قاي تۇرعىدا بولسا دا قازاقستانعا تورتكۇل دۇنيەنىڭ نازارىن بۇرىپ، ابىروي مەن تانىمالدىلىق اكەلەتىنىن ايتادى.

الماتى