ارنايى ءبىلىم مەكەمەلەرىندەگى احۋال

ارنايى جانە ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ ۇلتتىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ايگەرىم كۇدەرينوۆا اتالعان ورتالىقتا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار با­لا­لاردى قولداۋ باعىتىنداعى جۇ­مىس­تار تۋرالى ايتىپ بەردى.

– دياگنوستيكالىق باقىلاۋدان وتكەننەن كەيىن بالالارمەن كاسىبي ماماندار اينالىسادى. تۇزەتۋ سا­باق­تارىن وتكىزۋ، اتا-انالارىمەن ۋاقتىلى كەڭەسىپ وتىرۋ دا ما­مان­­دار ءۇشىن ماڭىزدى. سونىمەن قاتار ولار مۇعالىمدەرگە كومەك كور­سە­تىپ، ادىستەمەلىك قۇرالدار جازۋ، بىلىك­تىلىكتى ارتتىرۋ كۋرستارىنا دا تىكە­لەي اتسالىسىپ كەلەدى. ەلىمىزدەگى مەك­تەپكە دەيىنگى جانە جالپى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا ادىستەمەلىك قولداۋ كورسەتۋدە رەسۋرستىق ءبولىم ار­قىلى پسيحولوگيالىق-پەداگو­گي­كا­لىق كەڭەس بەرۋ دە ورتالىق مامان­دا­رىنىڭ باس­تى نازارىندا، – دەيدى ءا.كۇدەرينوۆا.

ورتالىق باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، رەسپۋبليكادا ەرەكشە بالالاردى وقىتۋعا ارنالعان وقۋلىقتار كەشەنى 2017 جىلدان باستاپ جارىق كورىپ كەلەدى. بۇگىندە رەسپۋبليكادا 465 ارنايى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى بار بولسا، ولاردىڭ ىشىندە وبلىس­تار مەن قالالار بويىنشا 44-ءىن ار­نايى مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدار قۇرايدى. ال ارنايى مەكتەپتەر سانى – 99، پسيحولوگيالىق-مەديتسينالىق-پەداگوگيكالىق كەڭەس بەرۋ ۇيىمدارى – 92، پسيحولوگيالىق-پەداگوگيكالىق تۇزەتۋ كابينەتتەرى – 208. سونىمەن بىرگە 13 وڭالتۋ، 9 اۋتيزم ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى.

ارنايى جانە ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدىڭ ادىسنامالىق جانە ادىس­تە­مە­لىك قامتاماسىز ەتۋ ءبولىم­ىنىڭ مەڭ­­گەرۋشىسى، پەداگوگيكا عىلىم­دا­رى­نىڭ كانديداتى، دوتسەنت يرينا ەليسەەۆا جانە عىلىمي قىز­مەتكەر جانبوتا احانوۆا ينكليۋزيۆتى ءبى­لىم بەرۋدىڭ ەرەكشەلىك­تە­رىنە توق­تال­­دى. ماماندار اتاپ وتكەندەي، فيزيكالىق، پسيحيكالىق، ينتەللەكتۋالدى جانە باسقا دا ەرەك­شە­لىكتەرىنە قاراماستان، ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار بالالار جالپى ءبى­لىم بەرۋ مە­كە­­مەلەرىندە ءبىلىم الۋ­عا قۇقىلى. ي.ەلي­سەەۆا ورتالىق ماماندارىنىڭ مۇم­كىندىگى شەكتەۋلى بالالار وقيتىن ارنايى مەكتەپتەردى وقۋ-ادىستەمەلىك قامتاماسىز ەتۋمەن بايلانىستى ماسەلەلەردى اتاپ ءوتتى.

– بىزدە ەستۋ، كورۋ، تىرەك-قيمىل اپپاراتى بۇزىلعان، پسيحيكالىق دامۋى تەجەلگەن، سويلەۋى قيىن با­لا­لارعا ارنالعان مەكتەپتەر بار. مۇنداي بالالار مەملەكەتتىك ستاندارت بويىنشا وقىتىلعانىمەن، وقۋ ماتەريالىن ازىرلەۋدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بار ءارى وندا ورتالىق تاراپىنان ازىرلەگەن تيپتىك وقۋ باع­دار­لامالارى ەسكەرىلۋگە ءتيىس، – دەيدى ي.ەليسەەۆا.

اقىل-ويىندا اۋىتقۋشى­لىق­تا­رى بار بالالار ءبىلىم بەرۋدە ەرەك­شە ساناتتى قۇرايتىندىقتان، بار­لىق ءپان بويىنشا وزىندىك وقۋ باعدارلامالارىن جاساپ، وتكەن جىلى 0-10 سىنىپ وقۋلىقتارى جا­زىلعان. ي.ەليسەەۆانىڭ ايتۋىنشا، 2004 جىلدان باستاپ ەلىمىزدە بۇرىن وتباسىندا تاربيەلەنگەن، دامۋ ينتەللەكتىندە از عانا اۋىتقۋ­شى­لىعى بار بالالار جالپى مەكتەپتەردە ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىك ال­عان. مىنە، وسى ساناتتاعى بالالار ءۇشىن تيپتىك وقۋ باعدارلامالارى جا­سالدى. ارنايى مەكتەپتەردە با­لا­­لاردى وقىتۋدىڭ ءوزى وتباسى ءۇشىن ۇلكەن الەۋمەتتىك قولداۋ بولىپ سا­نالادى. وسىلايشا، اتا-انالار دا ءوز مۇمكىندىكتەرىن دامىتىپ، قو­عام دامۋىنا اتسالىسا الادى. بۇ­گىندە ەلى­مىز­دەگى ارنايى مەكتەپتەردە جالپى ساناتتاعى مۇگەدەك بالا­لار­دىڭ 14 پايىزى عانا ءبىلىم الىپ جاتىر. ولار­دىڭ كوپشىلىگى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە وقىپ ءجۇر.

الماتى