سيمفونياعا بارعاندا... نەمەسە ماەسترو كوكي گونگۋي يانگ نە دەيدى؟

بۇل – ءبىر ايدان بەرى ءوتىپ جاتقان كلاس­سيكالىق شىعارمالار شەرۋى – حالىق­ارالىق ۆەنا فەستيۆالىنىڭ كە­زەكتى كون­تسەرتى. ورتادا – سيمفونيالىق وركەستر. ديريجەر – جاپونيالىق ماەسترو كوكي گونگۋي يانگ. سوليست – پيانيست دولورەس ۇمبەتاليەۆا.

ايتا كەتەيىك، ۆەنا كلاسسيكاسىنىڭ فەستيۆالىنە جاپونيا، موڭعوليا، يز­رايل، ەستونيادان كوپتەگەن مۋزىكانت ارنايى شاقىرىلدى. اتالعان مادەني جوبانىڭ العاشقى كەشىنەن باستاپ الەمنىڭ ءار قيىرىنان كەلگەن تالانتتار قازاقستاندىق وركەسترمەن بىرگە ونەر كورسەتىپ ءجۇر. وسى ورايدا كۇنى كەشە عانا شەبەرلىگىنە كۋا بولعان جاس ديريجەر كوكي گونگۋي يانگپەن از-كەم سويلەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. ەڭ قىزىعى، ونىڭ اناسى قىل قوبىزعا ۇقسايتىن، ال اكەسى دومبىرا تەكتەس اسپاپتا وينايدى ەكەن. ءوزى دە قازاق حالقىنىڭ مۋزىكاسىنا ەرەكشە قىزىعادى.

– بۇعان دەيىن كوكشەتاۋدا، پەترو­پاۆلدا، استانادا وركەسترلەر­مەن جۇ­مىس ىستەدىڭىز. وسى جولعى ساپا­­رى­ڭىز تۋرالى ايتىڭىزشى. بۇل فەس­­­تي­ۆالگە الىستان ات ارىل­تىپ كە­لۋى­­ڭىزگە ۆەنادا وقىپ، كلاس­سيكالىق مۋ­زىكاعا جاقىن بول­عانىڭىز سەبەپ شىعار؟

– بۇل جوبادا كلاسسيتسيزم ءداۋى­رىنىڭ مۋزىكالارىن ورىندايمىز. ياعني گايدن سەكىلدى اسا تالانتتى كومپوزيتورلار­دىڭ شىعارمالارى ومىرگە كەلگەن جانە ودان ءسال كەيىنگى كەزەڭ. بۇل ءداۋىردىڭ ءوز ەرەكشەلىگى، مۋزىكالاردىڭ ينتەرپرەتاتسيالارىنا ءوز كوزقاراسى بار. جالپى، مۋزىكاداعى ءدال وسى تاقىرىپ – كەز كەلگەن ديريجەردىڭ جۇرەگىنە جا­قىن. كلاسسيكالىق سيمفونيالاردان كورەرمەن سەكىلدى ءبىز دە ساحنادا تۇرىپ ارقالانىپ كەتەمىز. جان-جۇرەگىمىز­بەن سەزىنىپ، ەلىتىپ، ءتىپتى كەيدە وزگە ءبىر عالامشاردا ۇشىپ جۇرگەندەي سەزىنەمىن. شىعارما اياقتالعان سوڭ كورەرمەن شا­پالاعىنان ەسىمدى جيىپ، جەرگە تۇس­كەندەي بولام. بۇل – ەندى ءبىر ەشكىم تۇسىنە قويمايتىن تاڭعاجايىپ حال.

– وتباسىڭىز دا ونەردەن كەندە ەمەس. مۋزىكاعا كەلۋىڭىزگە اتا-انا­ڭىز ىقپال ەتكەن بولار؟

– ءيا، مەن جاپونيادا تۋىپ-ءوستىم. كەيىن 12 جاسىمدا قىتايعا كو­شىپ بار­­دىق. سول جاقتا مۋزىكامەن تەرەڭ­دەي اينالىستىم. قىتايدىڭ ەرحۋ دەي­تىن ۇلت­­تىق اسپابىندا وينادىم. ول باع­زىدان كەلە جاتقان قىل قوبىز سياقتى ىسقىمەن وينالادى. مۋزىكانت بولىپ ونەر كورسەتىپ جۇرگەندە ىشتەي ۇنە­مى دي­ريجەرلىك­پەن اينالىسقىم كەلە­تىن. سە­بەبى وتباسى­مىز كوپتەگەن تاماشا دي­ري­جەرمەن تانىس بولدى. ديري­جەر­دىڭ تۇلعالى بەينەسى جۇرەگىمدە جاس­تايىمنان-اق قالىپتاس­تى، كەيىن 15-16 جا­سىمدا ديريجەرلىك­كە ۇيرەنە باس­تادىم. ال مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ ۆەنا ورىن­داۋشىلىق ونەر جانە مۋزىكا ۋني­ۆەر­سيتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. جالپى، شى­عار­ماشىلىعىمدا ءتۇرلى ەلدىڭ وركەستر­لەرىمەن جۇمىس ىستەۋدى ماق­سات ەتتىم. ويت­كەنى ءار ۇلتتىڭ ناقىشى بو­لەك، اۋە­زى باسقا. ول، ەڭ الدىمەن، مەنىڭ مۋ­زى­كا­لىق تانىمىمنىڭ كەڭەيۋىنە قا­جەت بولدى.

– ءوزىڭىز بىرگە ونەر كورسەتكەن «اس­تانا وپەرا» سيمفونيالىق وركەس­ترى­­­نىڭ قابىلەت-قارىمى قالاي ەكەن؟

– بۇل شىعارماشىلىق ۇجىم، مە­نىڭشە، قازاقستانداعى قارىمدى ونەر وردالارىنىڭ ءبىرى. ەكىنشىدەن، وركەستردە كەي ەۋروپالىق ۇجىمداردا جوق دۇنيەلەر بار. ماسەلەن، كاسىبيلىك تۇر­عىسىنان الساق، جاڭا وي، جاڭا ستيل، مۋزىكالارعا ينتەرپرەتاتسيانىڭ جاڭا امالدارىن جاسايتىن ىنتىقتىق پەن ەنتۋزيازم بار. فەستيۆالگە دايىندىق كەزىندە وركەستردىڭ مەنىڭ مانەرىمە، دىبىستاۋ ماقامىنا تەز يكەمدەلىپ العانىنا تاڭعالدىم. «استانا وپەرا» وركەسترىنىڭ مۋزىكانتتارىمەن بىرگە وتكىزگەن ۋاقىتتان جاقسى اسەر الدىم. جۇمىسىمىز دا ءونىمدى بولدى. ءبىز قىسقا مەرزىم ىشىندە مۋزىكا مەن ستي­ليستيكانىڭ ءوزارا ۇيلەسىمىن ويداعىداي قۇرا الدىق دەپ ويلايمىن. ەندى 7 اقپان­داعى ۇلكەن كونتسەرتكە دايىندالىپ جاتىرمىز.

– كەشەگى كەشتە ۆ.ا.موتسارت­تىڭ سوڭعى شىعارماسى سانالاتىن №41 سيمفونيانى، سونداي-اق ف.مەندەل­­سوننىڭ «گەبريدتەر» كون­تسەرتتىك ۋۆەرتيۋراسىن ۇسىن­دىڭىزدار. ال 7 اقپاندا وتەتىن فەستيۆالدىڭ قو­رى­تىندى كونتسەرتىندە نە تىڭدايمىز؟

– ول كەشتىڭ باعدارلاماسىندا سان الۋان شىعارما بار. ماسەلەن، يوزەف گايدن جازعان باروككو ستيلىندەگى العاش­قى شىعارمالاردىڭ ءبىرى ەندى. كەيىن گايدننىڭ №104 سيمفونياسىن ورىندايمىز. بۇل – كومپوزيتوردىڭ سوڭعى سيمفونياسى. مۇندا سازگەردىڭ جارقىن، بىرەگەي يدەيالارىن كورە الامىز. سونداي-اق ك.م.فون ۆەبەردىڭ «ۆولنىي سترەلوك» وپەراسىنىڭ ۋۆەرتيۋراسىن ۇسىنامىز. بۇل تۋىندى مۋزىكاداعى درامانىڭ مۇلدەم باسقا دەڭگەيىندە جازىلعان. مۇندا ۋۆەرتيۋراداعى وپەرانى نەبارى 8-10 مينۋتتا تولىق تىڭداۋعا بولادى. مۋزىكالىق باعىتتاردىڭ ءتۇرلى كەزەڭىن قامتىعان شىعارمادا ەرتە كەزەڭدەگى باروككودان ەرتە كلاسسيتسيزمگە، سونداي-اق كەيىنگى كلاسسيتسيزمنىڭ ىرعاقتارى مەن اعارتۋ داۋىرىندەگى ءرومانتيزمنىڭ باستالۋىنا دەيىنگى مۋزىكالىق ۇردىستەردى ەستيسىز.

– ديريجەرلەردىڭ ءبارى بىردەي تالانتتى. ال ءسىزدىڭ ارتىقشىلىعىڭىز قانداي؟ وركەستردى باسقارۋدا، پارتيتۋرامەن جۇمىس ىستەۋدە وزىندىك ءستيلىڭىز بار ما؟

– و، بۇل تۋرالى ەشكىمگە ايتپاپ ەدىم. ەگەر تۋىندى اسا كۇردەلى بولماسا، ماسەلەن، باروككو ءداۋىرى، كلاسسيتسيزم نەمەسە ەرتە كەزدەگى رومانتيزم – العاش پارتيتۋرانىڭ بەتىن اشقان سوڭ شىعارمانىڭ دىبىستالۋىن ەلەستەتىپ وتىرىپ، قايتالاپ وقي بەرەمىن. تۇتاس مۋزىكا ميىمدا جاتتالعانشا قايتالايمىن. ال قۇرىلىمى كۇردەلى شىعارمالارعا كىرىسەردە دىبىستالۋىن جاقسى سەزىنۋ ءۇشىن فورتەپيانودا وينايمىن. مۇنداي كەزدە پارتيتۋرامەن ۇزاق جۇمىس ىستەيمىن. ول شىعارمانى ءوزىم جازعانداي ءار نوتاسىن تولىق سەزىنىپ بولعانشا دايىندالامىن. وركەسترمەن جۇمىس ىستەگەن كەزدە العاشقى دايىندىقتا، نەگىزىنەن ءار اسپاپتىڭ ۇنىنە، ينتوناتسياسى مەن ارتيكۋلياتسياسىنا ءمان بەرەمىن. وركەستر ۇجىمدىق ەڭبەك بولعان سوڭ ونداعى ءار دىبىستىڭ ءرولى ماڭىزدى.

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت.