زاڭسىز بايىعاندارعا سانكتسيا بار

ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتى الاڭىندا وتكەن بريفينگ بارىسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى قوعامدىق كەڭە­سى­نىڭ توراعاسى مارات ءباشىموۆ پەن كەڭەس مۇشەسى ديدار سماعۇلوۆ سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىسى ءۇشىن قىل­مىس­تىق جاۋاپكەرشىلىككە قاتىستى وسى جانە وزگە دە زاڭنامالىق وزگەرىستەر تۋرالى بايان­دادى.

قوعام وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، نەگىز­سىز بايىعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى ەنگىزۋ – زاڭنامانى جەتىلدىرۋدىڭ باستى وزگەرىسى. بۇل رەتتە ولار قىلمىستىق جاۋاپ­كەرشىلىك ەنگىزۋگە دەيىن وسى نور­ما­نى كۇشەيتۋگە تىرىسپاق. ديدار سما­عۇلوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە، زاڭعا نەگىزسىز بايىعانى ءۇشىن فيسكالدىق جانە مان­ساپ­تىق سانكتسيالاردى قول­دا­نۋ ەنگىزىلدى. قازىر شەنەۋنىكتە 10 مىڭ اەك-تەن ار­تىق سايكەسسىزدىك بولسا، ياعني تابىسى مەن پايدالاناتىن مۇلكى سايكەس بولماسا، ونىڭ مۇلكى بيۋدجەتكە تاركىلەنەدى جانە ول مەملەكەتتىك قىزمەتتەن بوساتىلادى. الايدا قوعامدىق كەڭەس مۇشەلەرى بۇل سانكتسيالاردى الداعى ۋاقىتتا ءالى دە كۇشەيتۋ كەرەك دەپ سانايدى.

2020 جىلدىڭ 20 جەلتوقسانىنان باستاپ سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىسى ءۇشىن جازا كۇشەيتىلگەن. اتاپ ايتقاندا، اۋىر جانە اسا اۋىر جەمقورلىق فاك­تى­سى بو­يىنشا قىلمىس جاساعاندار 7 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىن تولىق وتەۋى كەرەك. سونداي-اق پارا الۋمەن بايلانىستى قىلمىس بو­يىنشا كىنالى ادام جازاسىن ەڭ تومەنگى قاۋىپسىزدىك قىلمىستىق-اتقا­رۋ جۇيەسى مەكەمەلەرىندە وتەۋگە مۇم­كىندىگى بول­عان ەدى. زاڭنامالىق تۇزەتۋلەر پا­كەتى بۇل مۇمكىندىكتى جوققا شى­عا­رىپ­تى.

وتكەن جىلى اتقارىلعان جۇمىس­تار­دىڭ قورىتىندىسىن شىعارعان سى­باي­لاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قي­مىل اگەنتتىگى قوعامدىق كەڭەسىنىڭ تورا­عاسى مارات ءباشىموۆ قوعامدىق كەڭەس مۇ­شە­لەرى زاڭنامالارعا سىبايلاس جەم­­­قورلىقتىڭ تارالۋىنا جول بەر­مەي­­تىن نورمالاردى ەنگىزۋ باعى­تىندا جۇمىس ىستەيتىنىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق ول قو­عامدىق كەڭەستىڭ جۇمىسىنا توق­تال­دى.

– بارلىق قوعامدىق كەڭەس ءوز جۇ­مى­سى تۋرالى حالىق الدىندا ەسەپ بەرەدى. وتكەن رەسپۋبليكالىق فورۋمدا قوعام وكىلدەرى جينالىپ، ۇكىمەتكە وسىنداي تالاپ-تىلەكتەرىن ايتتى. بۇ­گىن­دە 232 قوعامدىق كەڭەس بار. ەندى ولار حالىق الدىندا ەسەپ بەرىپ، ۇسىنىستارىن تىڭ­دايتىن بولادى. وسىلايشا، جۇرت­شى­لىق قوعامدىق كەڭەستىڭ قاي باعىتتا جۇمىس ىستەپ جات­قا­نىن بىلەدى. ويتكەنى ولارعا تاعىلار سىن كوپ. شىن مانىندە، قوعامدىق كە­ڭەس­تەر پايدالى بولۋى كەرەك، – دەدى م.ءباشىموۆ.

قوعامدىق كەڭەس توراعاسىنىڭ سو­زىن­شە، سوڭعى 25 جىل ىشىندە سىبايلاس جەمقورلىق ءۇشىن قىلمىستىق جانە ازا­مات­تىق جاۋاپكەرشىلىك تۋرالى ەۋروپا كەڭەسىنىڭ كونۆەنتسيالارىن قا­بىل­داۋدى ۇنەمى تالاپ ەتىپ كەلگەن. بۇل باستاما­ ەندى سىبايلاس جەمقورلىققا قار­سى قىزمەت باسشىلىعى تاراپىنان قولداۋ تاۋىپ، كونۆەنتسيالار قازاقستان زاڭ­نا­ما­سىندا كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.

جالپى، قازاقستان زاڭناماسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەسكە قا­تىستى دامىعان ەلدەردىڭ زاڭناماسىنا سايكەس كەلەتىن بارلىعى 30-عا جۋىق ۇس­تا­نىم بار كورىنەدى. ماسەلەن، بيۋدجەت قاراجاتىن جۇمساۋدىڭ اشىقتىعى مەن ونى جوسپارلاۋداعى ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋى. ويتكەنى مەملەكەتتەن تاۋەلسىز بولاتىن قوعامدىق ۇيىمدار وبەكتيۆتى، ءادىل، بەيتاراپ باعا بەرۋشى مەن باقىلاۋشى بولا الادى.

قوعامدىق باقىلاۋدىڭ ناتيجەسىندە، ArtSport جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا قارجى جىمقىرۋ جاعدايلارى انىقتالىپتى. مۇنى ءباسپاسوز الا­ڭىن­­­دا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى قوعامدىق كەڭەسىنىڭ مۇشەسى ديدار سماعۇلوۆ حابارلادى.

– ماسەلەن، شىمكەنتتە باعدار­لا­مانىڭ 8 ورىنداۋشىسىنان 56 ملن تەڭگەگە زاڭ بۇزۋشىلىق انىقتال­دى. ولاردىڭ ىشىندە 30،7 ملن – پروتسەس­سۋال­دىق بۇزۋشىلىق، ال 25،4 ملن تەڭگە مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە قايتارىلدى. ءبىز بۇل ماسەلەنى 2022 جىلدىڭ ناۋ­رىز ايىن­دا انىقتاپ، ناقتى فاكتىلەر بويىنشا جىمقىرۋدى ءبىرىنشى بولىپ كورسەتتىك. قوعامدىق مونيتورينگ قو­رى­­تىندىسى باسقا وڭىرلەردەگى ءتۇرلى قۇ­زىرلى ورگانىنا جولدانىپ، قوماقتى قارجى جىمقىرۋ جاعدايلارى تۋرالى حابارلاندى، – دەدى سپيكەر.

بۇل رەتتە ول ازاماتتاردىڭ سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسكە قاتىسۋى ميلليارد­تاعان قارجىنى جىمقىرۋ مەن باقى­لاۋسىز قالۋىن توقتاتىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار لاۋازىمدى تۇل­­عا­لار تاراپىنان زاڭ بۇزۋشى­لىق­تىڭ الدىن الۋعا، ءتۇرلى جوبا­نىڭ جۇزەگە اسى­رىلۋىن قامتا­ماسىز ەتۋگە كومەك­تەس­كە­نىن جەتكىزدى.

بىلتىر قوعامدىق كەڭەس ۇكى­مەتتىك ەمەس ۇيىمداردان 2 500-گە جۋىق ازا­مات­قا تەگىن زاڭ كومەگىن كورسەتكەن. 5 مىڭنان استام ءوتىنىش كەلگەن. ولاردىڭ كوپ­­شىلىگى وبەكتىلەردى سالۋ جانە مەم­لە­­كەتتىك ساتىپ الۋدى جۇزەگە اسىرۋ كە­زىندە سىباي­­لاس جەمقورلىققا دەگەن كۇدىكپەن بايلا­نىس­تى.

– بىلتىر 20 ملرد تەڭگەدەن استام سوماعا مىڭنان استام تاۋەكەلدى ساتىپ الۋدى انىقتادىق. شەنەۋنىكتەر ساتىپ الۋدى جوعارى باعامەن جۇزەگە اسىرۋعا تىرىسقان جاعداي ءجيى كەزدەسەدى. جالپى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت 2022 جىلى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار بويىنشا 29 ملرد تەڭگەدەن استام قاراجات ۇنەمدەي السا، ولاردىڭ ىشىندە 2،1 ملرد تەڭگەدەن استامى ءبىزدىڭ كۇشىمىزبەن انىقتالدى. ياعني وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بو­يىن­شا 183 لاۋازىمدى تۇلعا تارتىپتىك جاۋاپ­كەر­شىلىككە تارتىلدى، – دەدى قوعامدىق كەڭەس مۇشەسى د.سماعۇلوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، ءارتۇرلى لاۋازىم­داعى باسشىلارعا قاتىستى 122 ملن تەڭگەدەن استام سوماعا ايىپپۇل تۇرىندە اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ تۋرالى 517 حاتتاما جاسالىپتى. ولار بيۋدجەتكە ءوز ەركىمەن تولەنگەن. بىلتىر 42 قىل­مىستىق ءىس تىركەلىپتى. وسىلايشا، زاڭ­سىز جولمەن تولەنگەن 250 ملن تەڭ­گەدەن استام قاراجات بيۋدجەتكە قايتا­رىل­عان.

بريفينگ بارىسىندا مارات ءباشىموۆ قوعامدىق كەڭەس 2021 جىلدىڭ قىر­كۇيە­گىن­دە قۇرىلعانىن، ونىڭ قۇ­را­­مىنا اگەنتتىكتىڭ ءۇش قىزمەتكەرى مەن ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتوردىڭ 12 وكى­لى كىر­گەنىن ەسكە سالدى. قىزمەت با­عىت­تارى بويىنشا ءۇش كوميسسيا قۇ­رىلعان: سىبايلاس جەمقورلىققا قار­سى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ جونىندەگى كو­ميسسيا، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتتى جەتىلدىرۋ جانە بيۋد­جەت­تىك باعدارلامالاردى با­قى­لاۋ جو­نىندەگى كوميسسيا، قوعامدا سى­باي­لاس جەمقورلىققا قارسى مادە­نيەتتى قا­لىپ­تاس­تىرۋ جونىندەگى كوميسسيا.

وتكەن جىلى قوعامدىق كەڭەستىڭ ءتورت كۇندىزگى جانە 14 سىرتتاي وتىرىسى وتكىزىلگەن. وندا اگەنتتىكتىڭ زاڭ­­نامالىق باستامالارى، ونىڭ ىشىندە توراعانىڭ 17 وكىمى مەن ۇكىمەت قاۋ­لى­­لارىنىڭ جوبالارى، سونداي-اق سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى سايا­سات تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسى تال­قى­لاندى. سونىمەن قاتار مەم­لە­­كەت باسشىسىنىڭ «مەملەكەتتىك اپپارات­تىڭ قىزمەتىن بيۋروكراتيادان ارىلتۋ جونىندەگى شارالار تۋرالى» جارلى­عىن ىسكە اسىرۋ، كولىكتىك باقى­لاۋ سالا­سىن­داعى سىبايلاس جەمقور­لىق تاۋە­كەلدەرىنە سىرتقى تالداۋ ناتيجە­لە­رى، ازاماتتاردىڭ زاڭسىز ارەكەتتەرى تۋرا­لى ارىزدارى بويىنشا قىلمىستىق ىس­تەردى تەرگەۋ بارىسى جانە باسقا دا ماسەلەلەر تالقىلاندى.