سەنى وسىلاي سۇيەمىن

اقىن يا جازۋشى تۋرالى ءسوز قوز­عاعاندا اۋەلى نەگە تۋعان جەرى ايتىلادى دەپ ويلايسىز؟ اقىن-جازۋشى عانا ما، جالپى ادام تۋرالى سويلەگەندە تۋعان جەرىنە توقتالۋعا ءماجبۇر كىم دە بولسا. ويتكەنى جەرسىز ەشكىم، ەشتەڭە جوق ومىردە. كەيىن سول اقىن تۋعان اتىراپ ونىڭ اتىمەن اتالىپ كەتۋى دە بەك مۇمكىن. سەمەيدى ابايدىڭ، تورعايدى احمەتتىڭ ەلى دەپ ايتا بەرەدى قازاقتا. قىزىق قوي، قانشاما الىپ اتىراپتى جالعىز عانا جۇمىر باستى پەندەنىڭ اتىمەن اتاي سالعان. ادام تۋىپ-وسكەن توپىراعىنىڭ وسكىنى ەكەنى وسىدان-اق اڭدالادى.   

«ۋا، داريعا، التىن بەسىك

تۋعان جەر،

قادىرىڭدى كەلسەم بىلمەي كەشە گور.

جاتا الماس ەم

توپىراعىڭدا تەبىرەنبەي

اقىن بولماي تاسىڭ بولسام

مەن ەگەر»،

دەدى قاسىم. كەيىندە «وسى شۋماقتاعى «اقىن بولماي» ءسوزىن اۆتور و باستا «قاسىم بولماي تاسىڭ بولسام مەن ەگەر» دەپ جازعانىنا ءباس تىگەمىن»، دەدى ءجۇرسىن ەرمان. سولاي شىعار، نەگىزى ءبىز تۋعان جەر نەمەسە قاسىم تۋرالى اسپەتتەگەلى وتىرعانىمىز جوق. جەر جۇزىندەگى جازانىڭ اۋىرى تۋرالى ەسىمىزگە ءتۇسىپ وتىر. ول دا تۋعان جەرىنەن ايىرۋدان باستالادى ەكەن عوي. قادىر مىرزا ءالي قالاي كەرەمەت جىرلاعان وسى تاقىرىپتى؟!

«وسى ءومىردىڭ ازسىنعانداي ازابىن،

ويلاپ تاپقان ز ۇلىمدار

نەشە ءتۇرىن جازانىڭ:

ويلاپ تاپقان ساۋىرعا

قىزعان تەمىر باسۋدى،

ويلاپ تاپقان ارقانمەن

بۋىندىرىپ اسۋدى.

ويلاپ تاپقان ءبىر-بىرلەپ

قابىرعانى سوگۋدى،

ويلاپ تاپقان تىرىدەي

قارا جەرگە كومۋدى...

بىراق سونىڭ ءبىرى دە

جاسىتپاعان باتىردى،

بىراق سونىڭ ءبىرى دە

جاسىتپاعان اقىندى!

سوسىن پاتشا ولاردىڭ

قاناتىن قايىرىپ،

جەر اۋدارا باستاعان

تۋعان جەردەن ايىرىپ.

و، ز ۇلىم-اي، ز ۇلىم-اي!

و، انت اتقان، انت اتقان!

وسال جەرىن ەرلەردىڭ قالاي

عانا ءدال تاپقان!»

دەمەك جازانىڭ دا اۋىرى ادامدى تۋعان جەرىنەن ايىرۋ. تامىرىنان قيىپ، توپىراعىنان ايىرۋ. ادامزات ونىڭ دا ەسەبىن تاپقان سياقتى. تۋعان جەر مەن ەلدەن ۇزاپ كەتپەس ءۇشىن پوشتا، تەلەگراف، اۋە تولقىنى، عالامتوردى شىعاردى. بالكىم، اتاقونىسىنان ۇزاپ كەتسە دە ويى-قىرىن تاماشالاپ تۇ­رۋعا، جەل سۋىلىن ەستىپ، سۋ سىلدىرىن تىڭداپ تۇرۋعا ءۇنتاسپا، بەينەتاسپانى ويلاپ تاۋىپ، كەيىن اۋە تولقىنى ارقىلى تاراتقانداي سەزىلەدى. سويتسە دە «ۋا، داريعا، التىن بەسىك تۋعان جەر»، دەپ كوكىرەگى قارس ايىرىلادى. ءتىپتى كىندىك قانى تامعان توپىراعىنان جىراقتاپ، وعان دەگەن ساعىنىش ومىرىنە اينالىپ كەتكەندەر قانشاما. باسقا جۇرتتى بىلمەيمىن، قازاق بالاسى تابيعاتىندا تۋعان جەرىمەن بىتە-قايناسىپ كەتكەنىن جىراۋلار پوەزيا­­سىنان باستاپ حح عاسىر اقىن-جازۋ­شىلار شىعارمالارىنان انىق پايىم­داۋعا بولادى. اسپان مەن جەردىڭ اراسىن­دا – ون بەسىنشى قاباتتا تۋى مۇم­كىن ەندىگى اقىنداردىڭ تۋعان جەر تۋرالى تۇيسىگى قالاي سويلەرىن قايدان بىلەمىز. ولار جاركەنشە (بودەش) سۇيە السا عالامات قوي، ارينە. ول ءۇشىن وتا­نىن سۇيگەن جۇرەكپەن شەكارادان قازاق­ستانعا ءوتىپ كەتىپ، بىرنەشە جىل بويى تۋعان جەرى جايىرعا جەتە الماي، اراعا قانشاما جىل سالىپ بارعاندا، ءشوپ ءوسىپ كەتكەن اۋىلىنىڭ ورنىن تاپپاي قالۋى كەرەك پە؟ جوق دەر ەدىك ءبىز. ول ءۇشىن جاركەندى وقىسا دا جەتكىلىكتى شىعار.

«تۋعان جەردىڭ قار-مۇزى،

ايازىڭمەن جۋىندىر.

تۋعان جەردىڭ بال قىزى،

بۇرىمىڭمەن بۋىندىر.

تۋعان جەردىڭ بۇلاعى،

تولقىنىڭمەن ات مەنى.

تۋعان جەردىڭ جىلانى،

شىرىلداتىپ شاق مەنى.

تۋعان جەردىڭ شەڭگەلى،

تىرنا اياماي بەتىمدى،

تۋعان جەردىڭ جەلدەرى،

اۋزىما قۇي ءوتىمدى.

تۋعان جەردىڭ دوڭىزى،

قان جوسا عىپ جارىپ كەت.

تۋعان جەردىڭ قوڭىزى،

دومالاتىپ الىپ كەت.

تۋعان جەردىڭ قاسقىرى،

كەمىر اقىن سۇيەگىن.

تۋعان جەردىڭ تاس قۇمى،

سەنى وسىلاي سۇيەمىن».