شەتەلدە وقۋدىڭ ارتىقشىلىعى مەن كەمشىلىگى

سوڭعى 10 جىلدا شەتەلدە ءبىلىم الۋ قالىپتى جاعدايعا اينالدى. «بولاشاق» باعدارلاماسىنان بولەك، قازاقستاندىق ستۋدەنتتەرگە الەمنىڭ ءار بۇرىشىنداعى كەز كەلگەن مەملەكەت ارنايى تەگىن گرانت ۇسىنادى. تەك ءتىل مەڭگەرىپ، ءتيىستى قۇجاتتاردى تالاپقا ساي تاپسىرىپ، تاۋەكەل ەتە بىلسە بولعانى. بۇل مۇمكىندىكتى قالت جىبەرمەگەندەردىڭ ءبىرى – ايزەرە ورىمباي.

ول ءوزىنىڭ ەڭبەكقورلىعى مەن تاباندىلىعىنىڭ ارقاسىندا قازىر وڭتۇستىك كورەيانىڭ تەگۋ قالاسىنداعى كەنبۋك ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنە گرانتقا ءتۇستى. ماماندىعى – «مەديا جانە كوممۋنيكاتسيا». ايزەرە ازىرگە كورەي ءتىلىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا پۋسان شەت تىلدەر ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ جاتىر.

– ءبىلىم-بىلىگىڭدى جان-جاقتى دامىتىپ، جاڭارتىپ وتىرماساڭ، ۋاقىت وتە قاجەتكە جاراۋدان قالادى. مەن باكالاۆر مەن ماگيستراتۋرانى استاناداعى ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىدىم. ستۋدەنت كەزىمنەن كورەي سەريالدارىن كورگەندى ۇناتاتىنمىن. ودان قالدى ءجاسوسپىرىم شاقتان شەتەلدە وقۋدى ارماندايتىن ەدىم. وزىمە ماقسات قويىپ، كورەي ءتىلىن ۇيرەنە باستادىم. ماگيستراتۋراعا ءتۇسۋ جولدارىن قاراستىردىم. وسىلايشا كورەي ۇكىمەتى بولگەن گرانتتى ۇتىپ الدىم. ولار مەنىڭ وقۋ اقىمدى، باراتىن ۇشاق بيلەتىمدى تولىق وتەدى. بۇعان قوسا اي سايىن 380 مىڭ تەڭگە كولەمىندە شاكىرتاقى بەرەدى. مۇندا ستۋدەنتتەر ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. 24 ساعات جۇمىس ىستەيتىن كىتاپحانا، كەز كەلگەن جەردە ينتەرنەت جۇرگىزىلگەن. ءتىپتى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ىشىندە فيتنەس ورتالىعى، قىزدارعا ارنالعان مانيكيۋر ورىندارى دا بار. ەڭ ماڭىزدىسى، نازىك جاندار ءۇشىن بۇل اۋماق وتە قاۋىپسىز، – دەدى ايزەرە ورىمباي.

ايزەرەنىڭ پىكىرىنشە، شەتەلدە وقىعان­نىڭ قولايسىز تۇستارى دا كەزدەسەدى. ءبىر قىزىعى، كورەي ۇكىمەتى ەگەر ستۋدەنت سا­باققا ءبىر كۇن قاتىسپاي قالسا، سول كۇننىڭ وقۋ اقىسىن قايتارىپ الادى ەكەن. بۇل – ءوزى­مىزدىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاعا شاققاندا شاما­مەن 10 مىڭ تەڭگە. «سوندىقتان سا­باق­قا كەلۋ قاتاڭ تەكسەرىلەدى»، دەيدى ول.

– ماسەلەن ستۋدەنت اۋىرىپ قالدى دەلىك. ستۋدەنت ۋني­ۆەرسي­تەتتىڭ ەمحاناسىنا كەلىپ، دارىگەر تەك­­سەرىسىنەن وتۋگە ءتيىس. ەگەر سىرقاتى كۇر­دەلى بولسا، وقۋ ورنىنىڭ مەديتسينا­لىق قىز­مەتكەرلەرى قالاداعى باسقا اۋرۋ­­حانالارعا باعىتتايدى، – دەدى ا.ورىمباي.

بۇعان قوسا، وڭتۇستىك كورەيادا الەۋمەتتىك جاعداي تۇراقسىز. تاماقتىڭ باعا­سى شارىقتاپ تۇر. ماسەلەن 5 مىڭ تەڭ­گەگە ەكى ءتۇيىر الما عانا الۋى­ڭىز مۇم­كىن. سونداي-اق كورەي ءتىلىن بىلمە­سە­ڭىز، كوپتەگەن قيىندىقپەن بەتپە-بەت كەلۋى­ڭىز ىقتيمال. مۇندا قوسىمشا، ارنايى قۇرىلعىلار جانە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى كوبىنەسە ءوز تىلىندە جۇمىس ىستەيدى.

كەزىندە شەتەل اسىپ، ءبىلىم قۋعان جاس­تىڭ ءبىرى – قارلىعاش ەششانوۆا. ول ۇلى­بريتانياداعى ليۆەرپۋل ۋني­­ۆەرسي­­­تەتىندە وقىعان. ەكىنشى دارە­جەدەگى عى­لىمي دەڭگەيىن الىپ، ەكولوگ اتاندى. قازىر ءبىلىمىن قازاق جاستارىن دامىتۋعا ارناپ ءجۇر. 20-دان اس­تام شاكىرتى دە بار. كەيىپكەرىمىزدىڭ سوزىن­شە، الەمدىك بەلدى ۋنيۆەرسيتەتتەردە وقۋدىڭ دا ءوز اۋىرتپالىقتارى بار.

– الەمدەگى ەڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەت­تەر­دىڭ باسىم بولىگى – ۇلىبريتانياعا تيەسىلى وقۋ ورىندارى. ءسوزسىز، ساپالى ءبىلىم بەرەدى. مۇنداعى زەرتحانالاردىڭ جابدىقتالۋى، وقىتىلۋ جۇيەسى، كىتاپحانالاردىڭ بايلىعى جاعىنان ستۋدەنتتەرگە وتە قولايلى. مۇندا ەكولوگيانى وقۋ ءۇشىن، ۋەلس شتاتىنان باستاپ، انگلياعا دەيىن تۇتاس ەلدى ارالاپ شىقتىم. ياعني ساباقتار ۋنيۆەرسيتەت شەڭبەرىمەن شەكتەلىپ قالمايدى. تابيعاتقا، تەڭىزگە شىعۋ سياقتى پراكتيكالىق ساباقتار كوپ بولادى. كەز كەلگەن جەردە عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىقتارى بار. بىراق شەتەلدە بىزدەگىدەي ەركىنسىپ جۇرەتىن جۇيە جوق، ەركە بالانىڭ ستسەناريى جۇرمەيدى. بۇل ەرەكشە كۇش-قايرات، ەرىك جىگەردى قاجەت ەتەدى. ءوزىم العاش وقىعان جىل­دارى ءبىر پانگە قاجەتتى تاپسىر­ما ءۇشىن كىتاپ­حانادا 4-5 ساعاتىمدى ارناي­تىن­­مىن. كەيدە قونىپ تا قالاتىن ۋاقىت­تار از بولمادى. سەبەبى شەتەلدە ساباق بەرەتىن ۇستازدار ءسىزدىڭ قاي جاقتان كەلگەنىڭىزدى، بۇرىنعى بازالىق ءبىلىمىڭىزدىڭ بار-جوعىن ەلەمەيدى. ولار سىزدەرگە وزدەرىندەگى ءبىلىم بەرۋ ستاندارتىن ءبىلۋى كەرەك دەگەن قاعيدانى ۇستانىپ، تاپسىرمالار جۇكتەيدى. دەمەك ءسىزدىڭ ورەڭىز الەمدىك ستاندارتتاردى قابىلداۋعا دايىن بولۋى قاجەت. شىدامدىلىق پەن وجەتتىلىك تە كەرەك. سەبەبى مۇنداعى قاتاڭ تالاپقا شى­دا­ماي، وقۋدان قول ءۇزىپ قالعان تانىس­تارىم دا بولدى، – دەدى ق.ەششانوۆا.

بايقاعانىمىزداي، شەتەلدە وقۋ – ەرىك-جىگەردى، ەڭبەكتى، سونىمەن قاتار كوپ ىزدەنىستى، ءوز بەتىنشە ۇيرەنۋدى تالاپ ەتە­دى. جالپى، قازىر بىلەكتىڭ كۇشىنە ەمەس، بى­لىمگە ارقا سۇيەيتىن زامان. تالا­بى تاۋ­داي جاستار مۇنى ەسكەرىپ، جات جەر­دە ءجۇرىپ وقۋدىڭ قيىندىعى مەن اۋىرت­پالىعىنا قاراماستان، قارىم-قابى­لەتى مەن ءبىلىم-بىلىكتىلىگىن تەرەڭدەتىپ ءجۇر. ويت­كەنى ولار كەز كەلگەن ءبىلىم – بولاشاق­قا سا­لىن­عان جاقسى ينۆەستيتسيا دەپ بىلەدى.