ونەر فەستيۆالىنىڭ ساحناسىندا قانشاما تىلدە ءان شىرقالدى دەسەڭىزشى. جۇزگە تارتا مەملەكەتتىڭ ونەردەگى بەتكەۇستار ادامدارى قازاقستانعا كەلدى. ءتىپتى, وسى فەستيۆالدىڭ باس جۇلدەسىن جەڭىپ العان فيليپپين ءانشىسىن اۋەجايدان ءوز ەلىنىڭ پرەزيدەنتى كۇتىپ العانىن دا ۇمىتقان جوقپىز.
ەگەر «ازيا داۋىسى» مۋزىكالىق فەستيۆالى العاش وتكەن 1990 جىلى تۋعان سابيلەر بۇگىندە ەل ازاماتتارىنا اينالعانىن ەسكەرسەك, دارىنداردىڭ ءبىر ءداۋىرى وتكەنىن باعامدايسىز. كۇنى كەشە عانا تۇساۋىن كەسكەندەي كورىنەتىن العاشقى ونەر مەرەكەسىنە 15 مەملەكەتتىڭ انشىلەرى قاتىسقان بولاتىن. بار بولعانى ءۇش جىلدان كەيىن, ياعني 1993 جىلى «ازيا داۋىسى» حالىقارالىق فەستيۆال ۇيىمداستىرۋشىلار فەدەراتسياسىنىڭ (فيدوف) مۇشەسىنە اينالدى. 1994 جىلى فەستيۆال الەمدىك شوۋ-بيزنەستەگى كانن فەستيۆالىنىڭ (فرانتسيا) مامانداندىرىلعان سىيلىعىنا يە بولىپ, 1998 جىلى حالىقارالىق فەستيۆال ۇيىمداستىرۋشىلار فەدەراتسياسى «ازيا داۋىسىنا» «الەمنىڭ ۇزدىك فەستيۆالى» دەگەن اتاق بەردى.
ەندى, مىنە, «مەدەۋ» مۇز ايدىنىندا اتى اڭىزعا اينالعان فەستيۆال اۋەندەرى قايتا شىرقالادى. فەستيۆالدىڭ جاڭا ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرىنىڭ كوپشىلىگى ءوز مانسابىن وسى فەستيۆال ساحناسىنان باستاعان جانداردان قۇرالىپ وتىر.
فەستيۆالدىڭ باس پروديۋسەرى ارمانجان بايتاسوۆ: «بىزدەر مۇرات ەرعاليەۆ پەن الەكساندر پونومارەۆ قالدىرعان مۋزىكالىق مۇرانى ساقتاپ, جالعاستىرۋمىز كەرەك. ارينە, «ازيا داۋىسىنىڭ» ۇزدىك ورىنداۋشىلار الاڭىنا اينالۋىنا جانە ونىڭ بەدەلدى بولۋىنا ءبىز دە مۇددەلىمىز. فەستيۆال شىلدە ايىنىڭ سوڭىنا جوسپارلاندى. قازىرگى مىندەتىمىز – الەمدىك مۋزىكا قاۋىمداستىعىن ءوز جوسپارلارىمىزدان حاباردار ەتىپ, فەستيۆالگە وتىنىمدەر قابىلداۋدى باستاپ كەتۋ. قازىر ارنايى قوناقتار ءتىزىمى انىقتالعان جوق, بىراق اۋديتوريا ءسوزسىز الەمدىك دەڭگەيدەگى جۇلدىزداردى كۇتەتىندىكتەن, وزىمىزگە جوعارى ماقسات قويىپ وتىرمىز. بۇل ءارى ەلگە تۋريستەردى دە تارتادى. بارشامىزعا وڭدى دا جارقىن وقيعالار قاجەت. الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ جوبامىزعا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ, قولداۋ كورسەتىپ وتىرعانىنا قۋانىشتىمىز, ويتكەنى فەستيۆالدىڭ ءوزى – بۇكىل يندۋستريانى دامىتا الاتىن ماڭىزدى وقيعالاردىڭ تۇتاس سەرياسى دەسەك تە بولادى. ءارى فەستيۆال اياسىندا مۋزىكالىق پروديۋسەرلەردىڭ حالىقارالىق فورۋمىن وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز» دەيدى.
وسىلايشا, حالىقارالىق ونەر دوداسىنا دايىندىق باستالىپ تا كەتتى. ايتقانداي, ونەرسۇيەر قاۋىم ءۇشىن تاعى ءبىر جاقسى جاڭالىق – ەسترادا الەمىندە تالاي ءانشىنىڭ باعىن اشقان «جاس قانات» رەسپۋبليكالىق بايقاۋى دا «ازيا داۋىسىمەن» بىرگە ورالاتىنىن ايتا كەتەيىك.
ەندىگى «ازيا داۋىسى» حف» قق قۇرىلتايشىسى ءارى پرەزيدەنتى يرينا كوۆىرياكو ونەر سايىسىنا 16-27 جاس ارالىعىنداعى دارىندى قازاقستاندىقتار قاتىسا الاتىنىن ايتا كەلە: «جاس قانات» بايقاۋىنىڭ دا وتكىزىلەتىن مەرزىمى بەكىتىلدى. ول 29 مامىر مەن 4 ماۋسىم ارالىعىندا وتەدى. سونداي-اق جاڭادان قوسىلعان «جاس قانات. بالالار» بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازدارى «ازيا داۋىسى. بالالار» حالىقارالىق بايقاۋىنا اۆتوماتتى تۇردە قاتىسا الادى. بيىلعى «جاس قانات» باعدارلاماسىنىڭ ەرەكشەلىگى سوندا, وسى بايقاۋعا جولداما العاندار live-band جانە وركەستر سۇيەمەلدەۋىمەن ونەر كورسەتىپ, تارتىمدىلىعىمەن كورەرمەندەرىن باۋراپ الۋعا ءتيىس. وتىنىمدەر قابىلداۋدى 2023 جىلدىڭ 15 اقپانىنا دەيىن ۇزارتتىق. شاقىرتۋلار ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماعىنا جىبەرىلىپ, جىل اياعىنا دەيىن 40-تان استام ءوتىنىم جينالدى. پاندەمياعا دەيىنگى سوڭعى بايقاۋ 2019 جىلى وتكەنىن جانە 2020 جىلى مۇرات ەرعاليەۆ پەن الەكساندر پونومارەۆ وتىنىمدەردىڭ ءبىر بولىگىن قابىلداپ ۇلگەرگەنىن ايتقىم كەلەدى. سوندىقتان ءبىز بۇرىن جينالعان جۇمىستاردى قايتا قاراۋ كەرەك دەگەن شەشىم قابىلدادىق. سونداي-اق ءداستۇرلى اتالىمداردان بولەك, بيىل مۇرات ەرعاليەۆ پەن الەكساندر پونومارەۆ اتىنداعى ارنايى جۇلدەلەر بولادى», دەدى.
سونىمەن قاتار «ازيا داۋىسى» حف» قق قۇرىلتايشىسى جانە ۆيتسە-پرەزيدەنتى, زاڭگەر تەمىرلان تولەگەنوۆ وسى فەستيۆالدىڭ نەگىزىن قالاعان مۇرات ەرعاليەۆ پەن الەكساندر پونومارەۆ مارقۇم بولعاننان كەيىن جوبالاردى جۇرگىزۋ قۇقىعىنا قالاي يە بولعانىنا قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەردى.
«ماسەلەن, ساۋدا اتاۋىنا پاتەنت 10 جىل مەرزىمگە بەرىلەدى. «ازيا داۋىسى» فەستيۆالى شىعارماشىلىق-وندىرىستىك بىرلەستىگى 1993 جىلى «ازيا داۋىسى» اتاۋى مەن لوگوتيپىنە پاتەنت الىپ, تيىسىنشە پاتەنتتىڭ قولدانىلۋ مەرزىمى 2003 جىلى اياقتالعان. وكىنىشكە قاراي, بۇل پاتەنت ودان ءارى ۇزارتىلماعان. وتكەن جىلى «ازيا داۋىسى» جشس كومپانياسىنا مۇراگەرلىك قۇقىعى تۋرالى ماسەلە تۋىنداعان كەزدە, پاتەنت مۇراگەرلىك ماسساعا تۇسە المادى, ويتكەنى ول كەزدە «ازيا داۋىسى» جشس-سىندا ەشقانداي قۇقىق بولعان جوق. ناتيجەسىندە, يرينا كوۆىرياكو وتكەن جىلى پاتەنت الۋعا ءوتىنىش بەردى. وسى كەزدە «ازيا داۋىسى» اتاۋى مەن لوگوتيپى تۋرالى عانا ەمەس, «جاس قانات» اتاۋى تۋرالى دا اڭگىمە قوزعالدى. «جاس قاناتقا» مۇنداي پاتەنت ەشقاشان بەرىلمەگەن. وتكەن جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا يرينا كوۆىرياكو بارلىق ءۇش پاتەنتتىڭ دە يەگەرى بولدى. ناتيجەسىندە, «ازيا داۋىسى» حالىقارالىق فەستيۆالى» قوعامدىق قورى قۇرىلىپ, شارت بويىنشا ول ساۋدا اتاۋلارىن پايدالانۋ قۇقىعىن يەمدەندى. سوندىقتان بۇگىنگى تاڭدا «ازيا داۋىسى» مەن «جاس قانات» اتاۋلارىنىڭ جالعىز قۇقىق يەلەنۋشىسى, سونىمەن قاتار «ازيا داۋىسى» لوگوتيپىنىڭ يەسى – «ازيا داۋىسى» حالىقارالىق فەستيۆالى» قوعامدىق قورى دەپ سانالادى. ءۇشىنشى تاراپتان ەشقانداي شاعىم بولۋى مۇمكىن ەمەس», دەدى.
ال ەندى «ازيا داۋىسى» تۋرالى ازداعان نوستالگياعا بەرىلەتىن بولساق, ول دۇركىرەپ تۇرعاندا سيۋزي كۆاترو, Coolio, «Bomfunk MC’s», جاسمين, ۆالەريا, نيكولاي نوسكوۆ, «چاي ۆدۆويوم», «Eruption», پاتريسيا كااس, پۋپو, توتو كۋتۋنو, دجيممي ساممەرۆيل, ميتحۋن چاكرابورتي, سونەر اريدجا, اللا پۋگاچەۆا, فيليپپ كيركوروۆ, ۆالەري لەونتەۆ, Boney M., Haddaway سىندى اتى الەمگە ءماشھۇر ونەر ساڭلاقتارىن قولسوزىم جەردەن كورۋ باقىتى بۇيىرعان ەكەن.
ورايى كەلىپ تۇرعاندا بيىل, 2023 جىلى «جاس قانات» بايقاۋىنىڭ باستاۋ العانىنا 32 جىل تولاتىنىن ايتا كەتۋ كەرەك. بۇل دا ۋاقىت تەزىنەن وتكەن ۇلتتىق-مۋزىكالىق جوبا بولاتىن. ول دا ەلىمىزدىڭ مادەني ءومىرىنىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالىپ, وسى بايقاۋدان قانات قاعىپ شىققان انشىلەرىمىز «سلاۆيان بازارى» (بەلارۋس), «پامۋككالە» (تۇركيا), مالتا ءان بايقاۋى (مالتا), «ديسكاۆەري» (بولگاريا), «دوستىق كوپىرلەرى» (ەكسپو-2001, گەرمانيا), «ازياتتىق مۋزىكا فەستيۆالى» (شانحاي, قىتاي) جارىستارىنا دەيىن قاتىسىپ, جۇلدەلى ورىندارعا يە بولدى. قازىرگى وتاندىق تالاي تانىمال ورىنداۋشى «جاس قانات» بايقاۋىنىڭ ۆوكالدىق جانە ساحنالىق مەكتەبىنەن وتكەن. ماسەلەن, مەدەۋ ارىنباەۆ, نۇرلان ابدۋللين, ەرلان كوكەەۆ, «ۇركەر» توبى, ءمادينا سادۋاقاسوۆا, جانار دوعالوۆا, مارجان اراپباەۆا, ديماش قۇدايبەرگەن سىندى انشىلەرىمىز «ازيا داۋىسى» فەستيۆالى وزدەرىنىڭ ونەردەگى مانساپ جولدارىنىڭ باسپالداعى بولعانىن جوققا شىعارماسا كەرەك.
الماتى
