ساقتاندىرۋ نارىعىنىڭ قاۋقارى قانداي؟

كوللاجدى جاساعان زاۋرەش سماعۇل، «ەQ»

سونىمەن بىرگە شەتەلگە شىعاتىن ازاماتتار سانى ارتىپ، ءوز كەزەگىندە ءتۋريستى مىندەتتى ساقتاندىرۋ جانە مەديتسينالىق ساق­تان­دىرۋعا دەگەن سۇرانىس كۇرت وسكەن. البەتتە، بۇل اۋەلى قارجى­لىق ساۋاتتىلىققا بايلانىستى قالىپ­تاساتىن نارىق. وسى رەتتە وتاندىق ساق­تاندىرۋ نارىعى ويىنشىلارىنىڭ قازىرگى ەكونوميكالىق سىن-قاتەرلەر كەزەڭ­ىندە تۇتىنۋشىلاردى تارتۋدا قانداي قادامدارعا بارىپ جاتقانىن زەردەلەگەن ەدىك.

Nomad Life كومپانياسىنىڭ مالىم­دەۋىنشە، 2020 جىلى ىشكى جالپى ونىمدەگى ءومىردى ساقتاندىرۋ سالاسىنىڭ ۇلەسى 0،3 پايىز بولسا، 2022 جىلى 0،5 پايىزعا جەتكەن. ءومىردى ساقتاندىرۋ بويىنشا استانا مەن الماتى قالالارى كوشباسشى. 2022 جىلى بۇل ءونىمدى تۇتىنعىسى كەلەتىندەر سانى كۇرت وسپەگەنىمەن، قالىپتى قار­قىنمەن جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر. بيىل 8 ايدا 54،4 ملرد تەڭگە ساقتاندىرۋ سىيلىقاقىسىن جيناعان كومپانيانىڭ كورپوراتيۆتى تابىس سالىعىن ەسەپتەمەگەندە، تازا تابىسى 8،8 ملرد تەڭگە. ادامداردىڭ كوبى زەينەتاقى اننۋيتەتىن جانە جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋدى سۇرايدى. قازىر بىرلەسكەن زەينەتاقى اننۋيتەتى تانىمال بولا باستادى. كومپانيا بۇل ءونىمدى ەنگىزۋگە دايىندالىپ جاتىر.

«بىرلەسكەن زەينەتاقى اننۋيتەتى شارتىن جاساسۋ مۇمكىندىگى زاڭدا كوزدەلگەن. بىراق وسى مۇمكىندىكتى پراكتيكالىق تۇر­عىدان ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ءومىردى ساقتاندىرۋ نارىعى ۋاكىلەتتى مەملەكەتتىك ورگاننىڭ بىرلەسكەن زەينەتاقى اننۋيتەتى شارتىنىڭ ۇلگىلىك نىسانىن ايقىندايتىن، سونداي-اق بىرلەسكەن زەينەتاقى اننۋيتەتى شارتى بويىنشا ساقتاندىرۋ ۇيىمىنان ساق­تاندىرۋ سىيلىقاقىسى مەن ساقتاندىرۋ تولەمىن ەسەپتەۋگە قويىلاتىن تالاپتاردى بەلگىلەيتىن زاڭعا تاۋەلدى نورماتيۆتىك اكتىلەردى قابىلداۋىن كۇتەدى. ولار وسى قاراشادا بەكىتىلەدى دەپ كۇتىلۋدە»، دە­لىنگەن كومپانيا جاۋابىندا.

Freedom Life ءومىردى ساقتاندىرۋ كوم­پا­نياسىنىڭ باسقارما توراعاسى ازامات ەردەسوۆتىڭ ايتۋىنشا، ازاماتتاردىڭ قارجىلىق ساۋاتىن ارتتىرۋ ماقساتىندا كومپانيا بىرقاتار شارانى قولعا العان. ماسەلەن، بالالاردىڭ ساۋاتىن اشاتىن Freedom Camp كۋرسى، الماتىداعى ءتورت ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ستۋدەنتتەرى ءۇشىن دارىستەر وتكىزدى. كومپانيا بيىل 21،67 ملرد تەڭگە سىيلىقاقى جيناپ (2021 جىلمەن سالىستىرعاندا 43،7 پايىزعا كوپ)، 3،84 ملرد تەڭگە تازا پايدا تاپ­قان.

«قازىر كومپانيا زەينەتاقى ان­نۋيتەتى، ءومىردى جيناقتاۋشى ساق­تان­دىرۋ باعدارلاماسى، سونداي-اق COVID-19 دياگنوزىمەن اۋرۋحاناعا جات­قىزۋ تاۋە­كەلى كىرەتىن تۋريستىك ساق­تاندىرۋ بو­يىنشا كەلى­سىم­شارتتاردى جاساپ جاتىر. قا­زاقستاندىقتار اراسىندا وسى باع­دارلامالار تانىمال. 2021 جى­لى كەيىنگە قالدىرىلعان زەينەتاقى اننۋيتەتى ەنگىزىلگەن سوڭ، زەينەتاقى ان­نۋيتەتى بويىنشا كەلىسىمدەر سا­نى كۇرت ءوستى. دەۆالۆاتسيا كەزىن­دە جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋ باع­دار­لامالارى سۇرانىسقا يە بولادى. اسىرەسە دوللارلىق ەكۆيۆا­لەنت­تە جىلدىق ءتيىمدى سىياقى مول­شەر­لە­مە­سىمەن جيناۋعا مۇمىندىك بەرەدى. مىسالى، Freedom First جيناقتاۋ باع­دارلاماسى بويىنشا بۇل دوللاردا 2،76 پايىزدى قۇرايدى»، دەدى ا.ەردەسوۆ.

«ەۆرازيا» ساقتاندىرۋ كومپا­نياسى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىن­باسارى نۇرجان جانتورەەۆ قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنت­تىگىنىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى ارت­تىرۋ جوبالارىنا بەلسەندى ءۇن قوسىپ جاتقانىن جەتكىزدى. وزدەرىن «ساق­تان­دىرۋ كومەكشىسىمىز» دەپ اتايتىن، شىن مانىندە نارىققا زالال كەلتىرىپ، الاياقتىقپەن اينالىساتىن توپتارمەن كۇرەسەتىن بىرەگەي كومپانيا رە­تىن­دە سانايتىنىن ايتادى. مىن­دەت­تى ساقتاندىرۋعا قاراعاندا، ەرىكتى ساق­تان­دىرۋ ۇلەسى ارتىپ كەلەدى. دەمەك، ازاماتتار ساقتاندىرۋدىڭ قاجەت جانە ماڭىزدى ءونىم ەكەنىن تۇسىنە باستادى. ونىمدەردى تۇتىنۋ بويىنشا بەلسەندى قالالار رەتىندە استانا، الماتى جانە اتىراۋدى اتايدى.

«2022 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندەگى ۇلتتىق بانك دەرەگىنشە «ەۋرازيانىڭ» جىل باسىنان بەرگى تازا تابىسى 31 ملرد تەڭگەگە جەتتى. ەسەپتى مەرزىمدە كومپانيا 122 ملرد تەڭگە سىيلىقاقى جينادى. بۇل – نارىقتاعى بۇكىل كومپانيا سىيلىقاقىسىنىڭ 32،7 پايىزى. حالىق اراسىندا ەڭ كوپ سۇرانىسقا يە ساقتاندىرۋ ءونىمى – جۇرگىزۋشى جاۋاپ­كەر­شىلىگىن مىندەتتى ساقتاندىرۋ نە­مەسە اۆتوكولىكتى ساقتاندىرۋ. مۇن­دا دا ەۋرازيا جينالعان سىيلىق­اقى­لاردىڭ 30 پايىزى نەمەسە 21،6 ملرد تەڭگە ۇلەسىمەن جەتەكشى ورىن الادى»، دەيدى ن.جانتورەەۆ.

«حالىق-Life» اق باسقارما ءتو­رايىمى جانار جۇبانيازوۆانىڭ سوزى­نە سۇيەنسەك، كومپانيا كليەنتى ەكى جىل بۇرىن 1 ملن بولسا، قازىر 1،3 ملن-نان استى. بيىل 8 ايدا بۇل كومپانيامەن ءومىردى ساقتاندىرۋ بويىنشا شارت جاساسقان كليەنتتەردىڭ 49 پايىزى – ايەلدەر، 51 پايىزى ەرلەر بولعان.

«جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋ شارتتارى بويىنشا جارنالاردىڭ كولەمىن با­عا­لايتىن بولساق، ەر ادامدار ايەل­­دەرگە قاراعاندا كوبىرەك ين­ۆەس­تي­تسيا سالادى. وسىلايشا، ايەل­دەر­دىڭ ساق­­تان­­دىرۋ جارناسىنىڭ ورتاشا مول­شەرى 20 ملن تەڭگەنى، ەرلەردە 44 ملن تەڭ­گەنى قۇ­رايدى. كليەنتتەردىڭ كوبى جاسى 40-تان اسقان ورتا جاستاعى قازاق­ستان­دىقتار. بۇل دەرەكتەر ءومىر­دى ساقتاندىرۋ باعدارلامالارىنا قاراجات سالۋ جالپى وتباسىن، بالالا­رىن، ءتىپتى مۇراگەرلەرىنىڭ بولا­شا­عىنا الاڭ­داي­تىن ازاماتتار ەكەنىن بايقاۋعا مۇم­كىن­دىك بەرەدى. ولار ءۇشىن ءوز جيناقتارىن بارىنشا ءتيىمدى ينۆەس­تيتسيالاۋ، ونى ۆاليۋتا با­عا­مى­نىڭ اۋىتقۋ قاۋپىنەن قورعاۋ جانە كۇتپەگەن وقيعالار ورىن العان جاع­دايدا ءوز ومىرلەرىن قارجىلاي قورعاۋ ماڭىزدى. ويتكەنى ولاردىڭ وتبا­­­­­سىلارى مەن جاقىندارى ءۇشىن جاۋاپ­كەر­شىلىگى جو­عارى. وڭىرلەرگە بولە­تىن بولساق، اري­نە حالقى كوپ قالالار – الماتى، شىم­كەنت، استانا الدا كەلەدى. ءومىردى جي­ناقتاۋشى ساق­تان­دى­رۋ­دىڭ ارتىق­شىلىقتارىنىڭ ءبىرى – كەز كەلگەن جاستاعى ادام ءۇشىن وڭتايلى باعدار­لا­مانى تاڭداۋعا بولادى»، دەيدى ج.جۇبانيازوۆا.

1 قىركۇيەكتەگى جاعداي بويىنشا كومپانيا 82،6 ملرد كولەمىندە ساق­تان­دىرۋ سىيلىقاقىلارىن جينادى جانە ونىڭ نارىقتاعى ۇلەسى 34 پا­يىزدى قۇ­رايدى. 8 ايداعى تازا تابىس – 5،9 ملرد تەڭگە.

ء«ىس جۇزىندە كورسەتكىشتەرگە نازار اۋدار­ساق، قازىر ءومىردى ساقتاندىرۋ نارى­عىندا ءاربىر ءۇشىنشى شارت بىزدە جاسالادى ەكەن. مۇنى ماقتان تۇتا­مىز. سوندىقتان كليەنتتەر ءۇشىن جاڭا ونىمدەر مەن سەرۆيستەردى ەنگىزە وتى­­رىپ، وسى سەنىمدى اقتاۋعا بارىنشا كۇش سالامىز. كومپانيانىڭ ەڭ تانى­مال ونىمدەرىنىڭ ءبىرى – ۆاليۋتادا پا­يىز­­دىق مولشەرلەمەسى 3،52 پايىزعا دە­يىن­گى «حالىق-قازىنا» اتتى ءومىردى ساق­تان­دى­رۋدىڭ ۇزاق مەرزىمدى جيناق­تاۋ­شى باعدارلاماسى. بۇل بويىنشا كليەنتتەر ءوز جيناقتارىن ۇلتتىق ۆا­ليۋتا با­عا­مىنىڭ اۋىتقۋىنان قورعاي­دى، سونداي-اق جيناقتاۋ مەر­زى­مىنە ساق­تاندىرۋ قورعانىسىندا بو­لا­دى»، دەپ ءتۇسىندىردى كومپانيا باسشىسى.

قازىر «حالىق-Life» اق «Unit-linked» ءومىردى ينۆەستيتسيالىق ساقتان­دى­رۋ ءونىمىن ساتۋعا مۇقيات دايىندالۋدا. ء«ومىردى ينۆەستيتسيالىق ساق­تاندىرۋ ءونىمى مۇمكىندىگىنشە يكەم­دى، ىڭعايلى جانە سونىمەن بىرگە تەحنو­لوگيالىق بولۋى كەرەك ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، بۇل ماسەلە مۇقيات زەرت­تەۋدى قاجەت ەتەدى. كومپانيا وسى ءونىم­نىڭ شىعۋىنا بايلانىستى بار­لىق تا­ۋە­كەلدى ەسكەرۋدە»، دەدى ج.جۇبا­نيازوۆا.

«نوماد ينشۋرانس» ساقتاندىرۋ كوم­پانياسى قارجىلىق ساۋاتتى ارتتىرۋ جونىمەن Nomad Agent قوسىم­شاسىن ىسكە قوسقان. وندا ازاماتار ساقتاندىرۋ نەگىزدەرى بويىنشا تەگىن وقۋ باعدارلاماسىنا قاتىسىپ، ىقىلاسى تۇسكەن جاعدايدا ساقتاندىرۋ اگەنتى دە بولا الادى. سونداي-اق بۇل كوم­پانيادا مەنەدجەرلەردى وقى­تاتىن، سوسىن اگەنتتەر مەن بروكەرلەر ءۇشىن كونسۋلتاتسيا جۇرگىزەتىن شتات­تىق بيزنەس-ترەنەرلەر جۇمىس ىستەيدى.

«Nomad.kz سايتىندا بيىل 9 ايدا وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىس­تىر­عاندا كاسكو جانە م ۇلىك سياقتى ەرىكتى ساقتاندىرۋ تۇرلەرى ەسەبىنەن ساتىلىمدار 32 پايىزعا ءوستى. سايتتا پوليستەردى ساتىپ الۋ ادامداردىڭ ونىمدەردى جانە ولاردىڭ شارتتارىن ءوز بەتىنشە زەرتتەي وتىرىپ، ساقتاندىرۋدى تاڭداۋعا سانالى تۇردە جاقىنداعانىن كورسەتەدى. سونداي-اق ەكونوميكالىق قۇرامداس بولىكتىڭ ءىشىنارا جاقسارۋىنا بايلانىستى حالىقتىڭ ءبىر بولىگى ءوزى­نىڭ اۆتوپاركىن جاڭارتتى جانە My Car سياقتى كەيبىر جوبالار ەسەبىنەن كاسكو-نىڭ ەسەپتەلگەن ساقتان­دى­رۋ­ىن ىسكە اسىردىق، سونىڭ ەسەبىنەن ونىڭ ساتۋ كولەمى ۇلعايدى. 8 ايداعى تازا پايدامىز 5،2 ملرد تەڭگە بولسا، جينالعان سىيلىقاقى كولەمى 25،4 ملرد تەڭگەنى قۇرادى»، دەيدى باسقارما توراعاسى داۋرەن يمانجانوۆ.

 «KM Life» ءومىردى ساقتاندىرۋ كومپانياسى باسقارما توراعاسى نازىم بەكبولاتوۆانىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، قارجىلىق ساۋاتتىلىق دەڭگەيى، ونىڭ ىشىندە ساقتاندىرۋ مادەنيەتى ۇدايى ءوسىپ كەلە جاتىر. بىراق قازاقستاندا ساقتاندىرۋدىڭ كىرىگىپ كەتۋ دەڭگەيى ءالى جوعارى ەمەس. بۇگىندە كومپانيا ساق­تان­دىرۋدىڭ مىناداي تۇرلەرى بو­يىن­شا بەلسەندى جۇمىس اتقارۋدا: قىزمەتكەردى ەڭبەك (قىزمەتتىك) مىن­دەت­تەرىن اتقارۋ كەزىندە جازاتايىم وقيعا­لاردان مىندەتتى ساقتاندىرۋ، جومس شەڭبەرىندەگى اننۋيتەتتىك ساق­تاندىرۋ، ەرىكتى مەديتسينالىق ساق­تاندىرۋ جانە قارىز الۋشىلاردى ساقتاندىرۋ.

«1 قىركۇيەكتەگى جاعداي بو­يىنشا 13،1 ملرد تەڭگە ساقتاندىرۋ سىي­لىق­اقىسى جينالدى. بىلتىرمەن سالىس­تىر­عاندا 24 پايىزعا ءوسىم بار. جىل باسىنان بەرگى كومپانيانىڭ تازا پاي­داسى – 920 137 مىڭ تەڭگە. وعان با­عالى قاعازدار پورتفەلىنىڭ قۇنىن قايتا باعالاۋ، الەمدىك نارىقتارداعى جاھاندىق وزگەرىستەر، جوعارى ينفلياتسيا، ستاۆكالاردىڭ ءوسۋى جانە تاعى باسقا فاكتورلار ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى»، دەدى ن.بەكبولاتوۆا.

ونىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەت پەن قار­جى رەتتەۋشىسىنىڭ قولداۋىمەن وتان­­دىق ساقتاندىرۋ نارىعىندا قا­جەتتى شارالار دەر ۋاقىتىندا قا­بىل­داندى. بۇل – زاڭناماعا وز­گەرىستەر مەن تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ، داع­دارىسقا ۇشى­­راماعان قارجى ۇيىم­دارىنا اك­تيۆ­تەردى ورنالاستىرۋ جانە ت. ب.

«اتالعان شارالار كومپانيا­لار­دىڭ نارىقتاعى ورنىقتى ۇستانىم­دارىن ساقتاۋعا، تۇراقتى قارجىلىق كلي­ماتتى قالىپتاستىرۋعا جانە ساق­تان­دىرۋ سەكتورىن ءبۇلدىرۋى مۇمكىن تەرىس اسەرلەردىڭ بولماۋىنا جاعداي جاسادى. ەگەر ساقتاندىرۋ كومپا­نيا­­لارىنىڭ جىل باسىنداعى جانە قا­زىر­گى كورسەتكىشتەرىن تالدايتىن بول­ساق، ساقتاندىرۋ سەكتورى بار­لىق كورسەت­كىش بويىنشا دامۋىن جانە ءوسۋىن جالعاس­تى­رىپ جاتقانىن كورۋگە بولادى. رەت­تەۋ­شى­نىڭ ۇيلە­سىم­دى جۇمىسىن اتاپ ءوتىپ، ساق­تاندىرۋ نارىعىن قول­داعانى، ىنتى­ماق­تاس­تىعى جانە دا­مىت­قانى ءۇشىن زور العىس بىلدىرگەن ءجون»، دەدى باسقارما توراعاسى.