ءبىزدىڭ جاقتا قىس ۇزاق...

مۇندا قىسقا دايىندىق شارالارىنا كىرىسۋ، بەلگىلەنگەن جۇمىستاردىڭ ورىن­دالۋىن باقىلاۋ دا قىركۇيەكتىڭ باسىنان قولعا الىنادى. جۋىردا وبلىس اكىمى قۇمار اقساقالوۆ تا وتىرىس وتكىزىپ، قىسقى دايىندىق ماسەلەلەرىن قا­راستىردى. وندا حالىقتىڭ تۇرعىن ۇيلەرىن، الەۋمەتتىك سالانىڭ مەكەمە­لەرىن، كاسىپورىندار مەن ۇيىمداردى قىستىڭ سۋىعىنان الىپ شىعۋعا ءتيىستى ءاربىر سالانىڭ قىزمەتتەرى ەسەپ بەردى. سونىڭ ىشىندە ەنەرگەتيكا جانە تۇرعىن-ءۇي كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى باس­قارماسى باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقا­رۋ­شى پاۆەل شيلوۆتىڭ ايتۋىنا قا­را­عان­دا، وبلىسقا ەلەكتر قۋاتىن تاراتاتىن «سولتۇستىك-قازاقستان ەتك» اق-عا بيىلعى جىلىتۋ ماۋسىمىنا دا­يىندىققا 2 ملرد 46 ملن تەڭگە باعىت­تال­عانى ايتىلدى. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل كاسىپورىن جوندەلۋگە ءتيىستى 503 شاقىرىمدىق ەلەكتر جۇيەلەرىنىڭ 390 شاقى­رىمىن نەمەسە 78 پايىزىن جون­دەپ بولعان. سونداي-اق وبلىستىڭ بۇ­رىنعى كوكشەتاۋ وبلىسىنا قاراعان ايىرتاۋ، ع.مۇسىرەپوۆ، تايىنشا، اقجار، ءۋاليحانوۆ اۋداندارىنا ەلەكتر قۋاتىن تاراتۋشى «كوكشەتاۋ ەنەرگو» اق شىعىندارىنا 680 ملن تەڭگە باعىتتالعان. بۇل كاسىپورىن بيىل جون­دە­لۋگە ءتيىستى ەلەكتر جۇيەلەرىنىڭ 85 پا­يى­زىن دايىنداپ ۇلگەردى.

پەتروپاۆل قالاسى تۇرعىندارىن اسىرەسە قاتتى مازالايتىن «پەتروپاۆل جىلى جۇيەلەرى» جشس-نىڭ جۇمىسى. قالا تۇرعىندارىنا جىلۋ جەتكىزەتىن وسى كاسىپورىن. ونىڭ باسشىسى ا.كا­لي­نيچەۆتىڭ بايانداماسىنا قارا­عان­دا، بيىل جىلۋ قالاعا ۋاقتىلى جەت­كى­زىلەدى، تەك جەو-2-دەن ءۇزىلىسسىز ءتۇسىپ تۇرسا بولعانى. بىراق كەيبىر جۇ­مىس­تىڭ وسى كۇنگە دەيىن تومەن دارە­جەدە ورىندالعانى الاڭداتپاي قوي­مايدى. مىسالى، قالاداعى بارلىق 51 ناسوس ستانساسىنداعى جوندەۋ جۇمىستارى 37 پايىزعا عانا ورىندالعان. ال ەلەكتر­تەح­نيكالىق جابدىقتاردىڭ جوندەلۋى ءتىپتى بەلگىلەنگەن مەجەنىڭ 20 پايىزىنا جەت­پەيدى. مۇنداي كورسەتكىشتەرمەن قىسقا دايىنبىز دەپ ايتۋعا بولمايدى. وبلىس اكىمى وسى ماسەلەلەرگە نازار اۋدا­رىپ، شۇعىل كوڭىل ءبولۋدى تاپسىردى. بۇل كاسىپورىننىڭ جوندەۋ جۇ­مىس­تا­رىن اتقارۋىنا بيىل 537 ملن تەڭگە با­عىت­تال­عان.

پەتروپاۆلدىڭ جەو-2 نىسانىندا ناۋرىز ايىندا بولعان اپات تۋرالى رەس­پۋبليكا حالقى بىلەدى. وندا بيىك­تى­گى 150 مەتر بولاتىن مۇرجا ورتان بەلىنەن قۇلاپ، ءبىر ايەل قازا بولعان ەدى. قازىر مۇرجانىڭ قالدىعىن بولشەكتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. جەو-2 قارايتىن «سەۆكازەنەرگو» اق ديرەكتورى و.پەرفيلوۆتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، قازىر بۋ قازاندىقتارىنا جوندەۋ جۇ­مىس­تارى جۇرگىزىلۋدە. جىلىتۋ ماۋسىمى باستالعاندا قازىرگى ىستەپ تۇرعان ءۇش قازاندىققا تاعى تورتەۋى قوسىلادى. ولار تۇرعىندارعا جىلۋدى قالىپتى جاعدايدا بەرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. ال بولشەكتەلىپ جاتقان مۇرجانىڭ جۇمىستارى جىلۋ بە­رۋ­­­گە كەدەرگى جاسامايدى.

قالانى تازا اۋىز سۋمەن جانە كارىز سۋلارى جۇيەسىنىڭ جۇمىسىن قامتاماسىز ەتەتىن «قىزىلجار سۋ» جشس جىلۋ ماۋسىمىنا 80 پايىزعا جۋىق دايىن. اۋىز سۋ جۇيەسىنىڭ 259، كارىز قۇبىرلارىنىڭ 184 شاقىرىمىنا جوندەۋ جۇرگىزىلگەن.

وتىرىس بارىسىندا بايانداما جاساعان جاۋاپتى ادامدار قالاداعى بارلىق 604 ءبىلىم بەرۋ نىسانىنىڭ جانە 369 دەن­ساۋ­لىق ساقتاۋ نىسانىنىڭ دايىندىق ساپىنا قويىلعانىن ايتتى. الايدا 167 مادەنيەت سالاسى نىساندارىنىڭ تورتەۋى ءالى جىلىتۋعا دايىن ەمەس. ورتالىقتان جىلىتىلاتىن 1 361 كوپقاباتتى ءۇيدىڭ 1 211، ياعني 89 پايىزىندا عانا جىلىتۋ جۇيەلەرى تەكسەرىلگەن. بىلتىرعى ساي­كەس مەرزىممەن سالىستىرعاندا بۇل جاق­سىراق كورسەتكىش بولعانىمەن 150 كوپقاباتتى ءۇيدىڭ ءالى دە دايىندىق ساپىنا قويىلماعانى الاڭداتادى.

قىس ماۋسىمىنداعى حالىقتى الاڭ­دا­تا­تىن احۋالدىڭ ءبىرى – كومىردىڭ جەتىس­پەۋى. بىلتىر بۇل ماسەلە بارىنشا كۇردەلەنىپ، الەۋمەتتىك شيەلەنىسكە دەيىن سوقتىرا جازداعانى بەلگىلى. بيىل وسى ماسەلەنىڭ الدىن الۋ – جەرگىلىكتىڭ بيلىكتىڭ الدىندا تۇرعان ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. سولتۇستىك قازاقستان تۇرعىندارىنا 420 مىڭ تونناداي مولشەردە كومىر قاجەت. بيىلعى 7 قىركۇيەكتەگى جاعدايعا قاراعاندا، 170 مىڭ توننا جەتكىزىلگەن. وبلىس اكىمى ق.اقساقالوۆ قىركۇيەك ايىندا تاعى دا 225 ۆاگون شۇباركول كومىرى جەتكىزىلەتىنىن ايتتى. سونىمەن بىرگە كومىردىڭ ءتۇسىرىلۋى مەن ساتىلۋىن قاتاڭ باقىلاۋعا الىپ، باعانىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋ تاپسىرىلدى.

«مونوپولياعا قارسى كوميتەت ءتيىس­تى باس­قارمالارمەن بىرلەسە وتىرىپ، ءتىپتى كۇن سايىن وسى ماسەلەنى نازاردا ۇس­تاسىن. قازىر ۇكىمەت كومىردىڭ باعا­سىن Kaspi.kz ارقىلى تولەپ، تاسيتىن وپەراتورلارعا تاپسىرىس جىبەرەتىن امال­داردى قاراستىرىپ جاتىر. بۇل تاسىمالدايتىن جەردە بىلتىرعىداي اجيوتاج تۋعىزبايتىن بولادى. كومىردى ايماقتارعا جەتكىزۋشىلەر ءتىزىم جاساپ، كومىر شەتەلگە كەتىپ قالماۋى ءۇشىن بارلىق جۇك ماشيناسىن باقىلاۋدا ۇستاۋى كەرەك. ونداي وقيعالار بىلتىر كوپ بولعانىن بىلەمىز. بيىل كومىردىڭ سىرتقا كەتۋى قاتاڭ باقى­لانادى»، دەدى اكىم.

قازىر وبلىستا كومىر جەتكىزۋمەن اينالىساتىن 18 كاسىپورىن بار، ولار كومىردى 32 تۇيىققا تۇسىرەدى. وبلىستىڭ اۋىل­دىق اۋماقتارىنداعى بيۋدجەتتىك مەكەمەلەردى جىلىتۋ ءۇشىن 141 توننا كومىر كەرەك. 5 قىركۇيەكتەگى مالىمەتكە قاراعاندا، سونىڭ 125 مىڭ تونناسى، ياعني 87 پايىزى بيۋدجەتتىك مەكەمەنىڭ جاقىن ماڭىنداعى تەمىرجول ستانسالارىنا جەتكىزىلگەن، وسى جەردەن ءارى اۆتوموبيلدەرمەن تاسىلادى. اۋداندار اراسىندا كومىرىن جاقىنداتا الماي جۇرگەن مامليۋت اۋدانى عانا. ولار بەلگىلەنگەن مەجەنىڭ 53 پايىزىن عانا تاسىمالداعان. ال ايىرتاۋ جانە م.جۇماباەۆ اۋداندارى وزدەرىنىڭ بيۋدجەتتىك مەكەمەلەرىنە تيە­سىلى كومىردى تاسىپ الۋدى اياقتاپ قالعان.

سونىمەن بىرگە بۇگىنگە دەيىن وبلىس­تا­عى بارلىق 490 جىلىتۋ قازاندىعىنىڭ 471-ءى دايىندىق ساپىنا قويىلعانى بەلگىلى بولىپ وتىر. سونىڭ ىشىندە اۆتونومدى جۇمىس ىستەيتىن قازاندىقتارعا جوندەۋ جۇمىستارى تولىقتاي اياقتالعان. ازىرگە كەيبىر ورتالىق قازاندىقتارداعى جۇمىستار عانا اياقتالماي جاتىر. جالپى ايتقاندا، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى قىر­كۇيەك ايىنداعى جوندەۋ جۇمىس­تا­رىنىڭ اياقتالۋىمەن بيىلعى قىستى قارسى الۋعا ءازىر دەپ ايتۋعا بولادى.

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى