نەگىزگى سالالاردى قايتا جاڭعىرتۋ كەرەك

پرەمەر-مينيستر مەملەكەت باسشى­سى قازىرگى جاعدايدا ەكونوميكانىڭ ساپالى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋگە جا­نە حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان جۇيەلى جانە سالالىق شارالار كەشەنىن ايقىنداپ بەرگەنىن اتاپ ءوتتى. «وسى ماڭىزدى قۇجاتتا بۇگىنگى تاڭدا ازاماتتارىمىزدى تولعاندىرىپ وتىرعان نەگىزگى ماسەلەلەردىڭ ءبارى قامتىلعان. جولداۋدا ايتىلعان مىندەتتەردى شەشۋ ەكونوميكانىڭ تۇراقتىلىعىن جانە ونىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا نەگىز بولادى»، دەدى ۇكىمەت باسشىسى.

ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى الىبەك قۋانتىروۆ ەكونوميكا مەن مەملەكەتتىك باسقارۋداعى رەفورمالاردى ىسكە اسىرۋ جونىندەگى نەگىزگى شارالار جونىندە ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، پرەزيدەنت جولداۋىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا ۆەدومستۆو جۇرگىزەتىن جۇمىس بويىنشا ءۇش نەگىزگى باعىتتى بەلگىلەدى. ولار – جاڭا ەكونوميكالىق ساياسات; ناقتى سەكتوردى دامىتۋ; مەملەكەتتىك باسقارۋ ءىسىن قايتا جاڭعىرتۋ.

بۇگىندە كوممۋنالدىق جەلىلەردىڭ توزۋى 60%-دى قامتيدى، ونىڭ ىشىندە ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى، جىلۋ جانە سۋمەن جابدىقتاۋ، سۋ تارتۋ بار. وسىعان باي­­لانىستى تابيعي مونوپوليالار سالا­­­سىندا «ناقتى» رەفورمالار تالاپ ەتى­لە­دى. تابيعي مونوپوليالار سالاسىن رەتتەۋدىڭ مۇلدەم جاڭا تۇجىرىمداماسى – ء«تاريفتى ينۆەستيتسيالارعا ايىرباس­تاۋ» ۇسىنىلادى. وسى رەفورما اياسىندا م ۇلىك يەلەرى ەسەبىنەن سالاعا ينۆەس­تيتسيا­­لاردى ۇلعايتۋ; تابيعي مونوپوليا­لار جانە قوعامدىق ماڭىزى بار نارىقتار سالاسىندا جۇمىسكەرلەردىڭ جالاقى دەڭگەيىن ارتتىرۋ; ودان ءارى رەتتەۋدى تابيعي مونوپوليالار سالاسىنا وزىق يننوۆاتسيالار ەنگىزۋدى ىنتالاندىرۋ جولىمەن جۇزەگە اسىرۋ; كىرىستىڭ بەلگىلى ءبىر ۇلەسىن ساقتاي وتىرىپ، م ۇلىك يەلەرى شىعىندارىنىڭ ۇلەسىن قايتا ءبولۋ ەسەبىنەن ينۆەستيتسيالىق سالىمداردى ۇلعايتۋ; تۇتىنۋشىلار توپتارى اراسىندا تاريفتەر دەڭگەيىن تەڭەستىرۋ ەسەبىنەن تاريفتەردى توعىسپالى سۋبسيديالاۋدان بىرتىندەپ باس تارتۋ; جەلىلەردىڭ توزۋ كورسەتكىشتەرىن قىسقارتۋ كوزدەلەدى.

ءا.قۋانتىروۆ سالىق ساياساتىن رەفورمالاۋ تۋرالى ءسوز قوزعادى. «فيسكالدىق رەتتەۋدى قايتا جۇكتەۋ ماقساتىندا 2023 جىلى سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدى تۇبەگەيلى قايتا قاراۋدى، سالىق مىن­دەتتەمەلەرىن ورىنداۋ راسىمدەرىن تسيفر­لاندىرۋدى كوزدەيتىن جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ جوباسى ازىرلەنەدى»، دەدى مينيستر. سونىمەن قاتار سالىق مولشەر­لەمەلەرىن سارالاۋ، پايدانى قايتا ينۆەستيتسيالاۋ كەزىندە كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعىن تومەندەتۋ، ارنايى سا­لىق رەجىمدەرىن وڭايلاتۋ، بولشەك سالىقت­ى قولدانۋدى كەڭەيتۋ، ء«سان-سالتا­نات سالىعىن» ەنگىزۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا مەم­لەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن 2030 جىلعا دەيىنگى سا­لىق ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسى ازىر­لەنىپ جاتىر، ونى قابىلداۋ وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن جوسپارلانعان. تۇجىرىمداماعا ەنگىزىلگەن تاسىلدەر جاڭا سالىق كودەكسىنە نەگىز بولادى.

سونداي-اق بيۋدجەت ساياساتىن رەفورمالاۋ تۋرالى دا ايتىلدى.

قارجى ۆيتسە-ءمينيسترى ەرجان ءبىر­جانوۆ بيۋدجەت، سالىق ساياساتى جانە مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جونىندە باياندادى. ۆيتسە-ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، قارجى مينيسترلىگى مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ساپالى جانە ۋاقتىلى ورىنداۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن كەلەسى شارالاردى قابىلدايدى. سالىقتىق جانە كەدەندىك اكىمشىلەندىرۋدى تسيفرلاندىرۋ بويىنشا زاڭ بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ فيسكالدىق جانە كامەرالدىق باقىلاۋ كەزىندە، سونداي-اق تەكسەرۋ­لەر كەزىندە تاۋەكەلدەردى باسقارۋ جۇيە­­سىن ودان ءارى جاقسارتۋ جولىمەن قام­تاماسىز ەتىلەدى. سونداي-اق كامەرال­دىق باقىلاۋدىڭ ورىندالماعان حابارلامالارى بويىنشا تاۋەكەلدەردى باسقارۋ جۇيەسىن قولدانۋدى كەڭەيتۋ جانە قوسىلعان قۇن سالىعىن قايتارۋ كەزىندە تەكسەرۋ جۇرگىزبەي تاۋەكەلدەردى باعالاۋ ۇسىنىلادى. جالعان مامىلەلەردى جاساۋ كەزىندە ەلەكتروندىق شوت-فاك­تۋ­رالاردى ونلاين مونيتورينگتەۋ جولىمەن ولاردىڭ جولى كەسىلەدى. مەملە­كەتتىك ورگاندار مەن ۇيىمداردىڭ دەرەك­تەرى نەگىزىندە بارلىق حابارلاما­نى ورتالىق دەڭگەيدە كەزەڭ-كەزەڭىمەن اۆتوماتتى تۇردە قويۋ جوسپارلانىپ وتىر. «سالىق تولەۋشىلەردىڭ ءوز كونت­ر­اگەنتتەرىن دەربەس تەكسەرۋى ءۇشىن ءتيىستى ساقتىق قاعيداتىن ەنگىزۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر، بۇل سوت تالاپتارىنىڭ سانىن ازايتادى»، دەدى ە.ءبىرجانوۆ.

يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى قايىربەك وسكەنباەۆ كولىك، ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ماسەلەلەرى، اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ەربول قاراشوكەەۆ اگروونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋ ماسەلەلەرى تۋرالى باياندادى. سونداي-اق ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى سەرىكقالي برەكەشەۆ سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە جەر قويناۋىن پايدالانۋ سالالارىن جاقسارتۋ جونىندەگى جوسپارلار، ادى­لەت ءمينيسترى قانات مۋسين رەفورمالاردى زاڭنامالىق قامتاماسىز ەتۋ جو­نىندە، ىشكى ىستەر ءمينيسترى مارات احمەتجانوۆ قۇقىق قورعاۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋ جانە ناشاقورلىققا قارسى كۇرەس ماسەلەلەرى، وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ مەكتەپكە دەيىنگى جانە ورتا ءبىلىم بەرۋ ماسەلەلەرى، عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك جوعارى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ ماسەلەلەرى تۋرالى ايتتى. سونىمەن قاتار دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اجار عينيات دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن ودان ءارى دامىتۋ جونىندەگى ءىس-شارالار جانە مەديتسينا سالاسىن قارجىلاندىرۋ تاسىل­دەرىن قايتا قاراۋ تۋرالى باياندادى.

مەملەكەت باسشىسى جولداۋىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا قارجىنىڭ جەتكىلىكتى بولىنبەۋى كەلەڭسىز جاعدايعا اينالعانىن، سونىڭ كەسىرىنەن ازاماتتار ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قوسىلسا دا ولارعا مەديتسينالىق قىزمەت تولىق كولەمدە كورسەتىلمەي وتىرعانىن اتاپ وتكەن ەدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى سالانى قارجىلاندىرۋ تاسىلدەرىن قايتا قاراپ، مىناداي ءىس-شارالاردى ىسكە اسىرۋ ۇسىنىلىپ وتىرعانىن ايتتى: تمككك شىعىستارىن (جىل سايىن شامامەن 200 ملرد تەڭگە) جانە حالىقتىڭ 15 جەڭىلدىكتى ساناتى ءۇشىن مەملەكەتتىڭ مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە اۋداراتىن جارنالارىن قوسىمشا قارجىلاندىرۋ ماسە­لەسىن پىسىقتاۋ; قاراجاتتى اكىم­­شى­لەندىرۋدى وڭايلاتۋ جانە ونى ءتيىم­دى پايدالانۋ ءۇشىن تمككك مەن ءمامس جۇيەسى پاكەتتەرىنىڭ قارجىلىق شى­عى­نىن بىرىكتىرۋدى زاڭ بويىنشا رەتتەۋ­دى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. ء«مامس جۇيەسىن ەنگىزۋ جاعدايىندا ەرىكتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى تولىق ىسكە قوسۋ ءۇشىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ باعىتتارى، ەرىكتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قاراجاتىمەن جابىلاتىن قىزمەتتەر تىزبەسى ايقىندالادى، سونداي-اق شەتەلدىكتەر، اتاپ ايتقاندا، ەڭبەك ميگرانتتارى مەن شەتەلدىك ستۋدەنتتەر ءۇشىن جۇكتەلگەن مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ زاڭناما بويىنشا بەكىتىلەدى جانە ىسكە اسىرىلادى»، دەدى ا.عينيات.

ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى تامارا دۇيسەنوۆا الەۋ­مەتتىك ساياسات ماسەلەلەرى جونىندە بايان­دادى. اتالعان ۆەدومستۆو مەملەكەت باسشىسىنىڭ بارلىق تاپسىرماسىن ىسكە اسىرۋدىڭ ناقتى الگوريتمىن ازىرلەدى. ماسەلەن، وتباسىنىڭ تسيفرلىق كارتاسىن ەنگىزۋ جونىندەگى تاپسىرمانى ىسكە اسىرۋ اياسىندا مىنالار كوزدەلگەن: 2022 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باس­تاپ جاردەماقىلار مەن الەۋمەتتىك تو­لەم­دەردىڭ 9 ءتۇرى بويىنشا وتسك-نى قانات­قاقتى رەجىمدە ىسكە قوسۋ; وسى جىل­دىڭ جەلتوقسان ايىندا الەۋمەتتىك كودەكس جوباسى اياسىندا وتسك ەنگىزۋ جانە «دەربەس دەرەكتەر تۋرالى» جانە «اق­پاراتتاندىرۋ تۋرالى» زاڭدارعا وز­گەرىس­تەر ەنگىزۋ; 2023 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ الەۋمەتتىك قورعاۋ سالاسىندا مەملەكەتتىك كەپىلدىكتەر بەرۋ; 2024 جىل­عى 1 قاڭتاردان باستاپ وتسك ارقىلى دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ءبىلىم بەرۋ سالا­لارىندا مەملەكەتتىك كەپىلدىكتەر بەرۋ; 2025 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ مەملەكەتتىك كەپىلدىكتەردىڭ بارلىق ءتۇرىن قامتۋ. «ەڭ تومەنگى جالاقىنى 70 مىڭ تەڭگەگە دەيىن ارتتىرۋ جونىندەگى تاپسىرمانى ورىنداۋ اياسىندا وسى جىلعى قىركۇيەكتە «2023-2025 جىلدارعا ار­نالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى» زاڭ جوباسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ، سونداي-اق مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساق­تان­دىرۋ قورىنان تاعايىندالاتىن الەۋمەتتىك تولەمدەردى ەسەپتەۋ الگوريتم­دەرىن تۇزەتۋ كوزدەلىپ وتىر»، دەدى ت.دۇيسەنوۆا.

ونىڭ مولشەرىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ەتج انىقتاۋدىڭ جاڭا ادىستەمەسىن ەنگىزۋ ماقساتىندا كەلەسى جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا مينيسترلىك دۇنيەجۇزىلىك بانكپەن بىرلەسىپ زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋدى جانە جاڭا تاسىلدەر ازىرلەۋدى جوسپارلاپ وتىر. ال 2023 جىلعى جەلتوقساندا ەڭ­بەك كودەكسىنە جانە «ەڭ تومەنگى الەۋ­مەتتىك ستاندارتتار تۋرالى» زاڭعا ەتج جانە ونى ارتتىرۋ تەتىكتەرىن بەلگىلەۋ بولىگىندە ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى.

كەلەسى جىلى 100 مىڭ جاستى ءتۇرلى جۇمىسپەن قامتۋ شارالارىمەن قامتۋدى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى تاپسىرمانى ىسكە اسىرۋ اياسىندا وسى جىلدىڭ قازان ايىندا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ جونىندەگى ۇلتتىق جوبا شەڭبەرىندە جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋدىڭ بەلسەن­دى ءىس-شارالارىنىڭ تەتىكتەرى قايتا قارالادى.

سونىمەن قاتار وسى ايدىڭ وزىندە ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى جاستار كاسىپكەرلىگىنە جىلدىق 2،5%-بەن جەڭىلدىكپەن ميكروكرەديت بەرۋدىڭ جاڭا تەتىگىن ەنگىزۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قوسىمشا قارجىلاندىرۋ قاجەتتىلىگى بويىنشا ەسەپتەردى ۇسىنادى.

جۇمىستان ايىرىلۋ بويىنشا ماسق-تەن تولەنەتىن تولەم مولشەرىن بيىل جەلتوقساندا ورتاشا ايلىق تابىستىڭ 45%-ىنا دەيىن ارتتىرۋ بو­يىنشا تاپسىرمانى ورىنداۋ ماقساتىندا الەۋمەتتىك كودەكس جوباسى اياسىندا الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ پارا­مەترلەرىن وزگەرتۋ كوزدەلگەن. جاڭا مولشەردەگى تولەمدەر 2023 جىلعى 1 قاڭ­تاردان باستالادى.

قازاقستان ەكونوميكاسىنا ءبىر ۋاقىتتا 300 مىڭ دوللاردان استام ينۆەستيتسيا سالعان شەتەلدىك بيزنەسمەندەر ءۇشىن ينۆەستيتسيالىق ۆيزانى، سونداي-اق تاپشى كاسىپتەرى بار شەتەلدىكتەر ءۇشىن ۆيزالاردى ەنگىزۋ جونىندەگى تاپسىرمانى ىسكە اسىرۋ اياسىندا بيىلعى قىركۇيەكتە كوشى-قون ساياساتىنىڭ 2023-2027 جىل­دارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىنا، ال 2023 جىلعى ماۋسىمدا «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى.

بۇدان باسقا وسى جىلعى جەلتوقساندا «قۋاتتى وڭىرلەر – ەل دامۋىنىڭ دراي­ۆەرلەرى» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا قانداستاردىڭ قونىس اۋدارۋىن ىنتالاندىرۋدىڭ جانە ىشكى كوشى-قوندى رەتتەۋدىڭ ارنايى باعدارلامالارىن ازىرلەۋ اياقتالادى.

بالا كۇتىمى بويىنشا تولەم كەزەڭىن ءبىر جارىم جاسقا دەيىن ۇلعايتۋ جو­نىن­دەگى تاپسىرمانى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن بيىلعى قىركۇيەكتەن قازانعا دەيىن جۇمىس ىستەمەيتىن انالار ءۇشىن رەس­پۋب­ليكالىق بيۋدجەتتەن قوسىمشا قارجى­لاندىرۋ قاجەتتىلىگى بويىنشا ەسەپ­تەۋلەر ۇسىنىلادى جانە جۇمىس ىستەيتىن اتا-انالار ءۇشىن ماسق-تەن تولەنەتىن الەۋمەتتىك تولەمدەردى ەسەپ­تەۋ الگوريتمى تۇزەتىلەدى. بيىل جەلتوق­ساندا الەۋمەتتىك كودەكس جوباسى اياسىندا بالالى وتباسىلاردى قولداۋ جۇيە­سى­نىڭ پارامەترلەرىن وزگەرتۋ جانە 2023 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ مەملە­كەتتىك جاردەماقى مەن الەۋمەتتىك تولەمدەردى تاعايىنداۋ جانە تولەۋ بويىنشا اقپاراتتىق جۇيەلەردى دايىنداۋ كوزدەلگەن.

بازالىق زەينەتاقىنىڭ ەڭ تومەنگى مولشەرىن ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 70% كولەمىنە دەيىن، ال ەڭ جوعارى مول­شەرىن 120%-عا دەيىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىرۋ جانە ايەلدەر ءۇشىن زەينەتاقى جاسىن بەلگىلەۋ جونىندەگى تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ماقساتىندا وسى جىلعى قازاننان باستاپ، 2023 جىلدان 2028 جىلعا دەيىن 61 جاس دەڭگەيىندە بجزق-دان تاعايىندالاتىن زەينەتاقى تولەمدەرىن ەسەپتەۋ الگوريتمى تۇزەتىلەدى. وسى جىلدىڭ جەلتوقسانىندا الەۋمەتتىك كودەكس جوباسى اياسىندا زەينەتاقى جۇيە­سىنىڭ پارامەترلەرىن وزگەرتۋ جانە 2023 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ زەينەت­اقى تاعايىنداۋ جانە تولەۋ بويىنشا اقپاراتتىق جۇيەلەردى دايىنداۋ كوزدەلگەن.

بايانداماشىلاردى تىڭداعان پرەمەر-مينيستر مەملەكەت باسشى­سىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا مەملەكەت پەن قوعامنىڭ بارلىق نەگىزگى سالاسىن قايتا جاڭعىرتۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى.

«مازمۇنى جاعىنان پرەزيدەنتتىڭ حالىققا جولداۋى ادىلەتتى قازاق­ستان قۇرۋ جولىنداعى ەڭ ماڭىزدى قادام. قازىرگى جاعدايدا ءبارىمىز ناقتى جانە ۇيلەسىمدى ارەكەت ەتۋىمىز قاجەت»، دەدى ءا.سمايىلوۆ.

ۇكىمەتتىڭ الدىندا ەكونوميكانىڭ تۇراقتىلىعى مەن باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن، ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ساپالى جانە ينكليۋزيۆتى ءوسۋىن ارتتىرۋ، بارىنە بىردەي مۇمكىندىكتەر بەرۋ، قوعامدىق قاۋىپسىزدىك پەن ىشكى تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ مىندەتتەرى تۇرعانى اتاپ ءوتىلدى. وسىعان بايلانىس­تى ۇكىمەت باسشىسى ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنە ورتا مەرزىمدى كەزەڭگە ارنالعان ەكونوميكالىق ساياسات جوباسىندا پرەزيدەنت ەلدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى بويىنشا ايتقان باعىتتارىن ەسكەرۋدى تاپسىردى.

سونىمەن قاتار جاڭا سالىق كودەكسى­نىڭ قازىرگى احۋالدىڭ سىن-قاتەرلەرىنە دەر كەزىندە ارەكەت ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن، مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ نەگىزگى قۇرالىنا اينالۋعا ءتيىس ەكەنىن ايتتى.

«فيسكالدىق ساياساتتى ودان ءارى جە­تىلدىرۋ سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدىڭ تۇسىنىكتى، ناقتى جانە اشىق راسىمدەرىن بەلگىلەي وتىرىپ، ىسكەرلىك بەلسەندىلىكتى ىنتالاندىرۋعا، ينۆەستيتسيالىق تارتىم­دىلىقتى ارتتىرۋعا، سالىق بازاسىن كەڭەيتۋگە جانە بيۋدجەتتىڭ كىرىس بولىگىن نىعايتۋعا باعىتتالۋعا ءتيىس»، دەدى پرەمەر-مينيستر.

ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، جاڭا سالىق كودەكسى «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىمەن بىرلەسىپ، ساراپشىلاردىڭ جانە بيزنەس وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ازىرلەنۋگە ءتيىس.

ءا.سمايىلوۆ پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ۇكىمەتتىڭ بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋدى رەفورمالاۋ بويىنشا ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىپ جاتقانىن ەسكە سالدى. «مەملەكەت باسشىسى بيۋد­جەتتىك پروتسەستەردى جەڭىلدەتۋ، بيۋد­جەتتى جوس­پارلاۋ كەزىندە شەكتى نورما­تيۆتەردى بەكىتۋ، بيۋدجەتتىك تاۋەكەلدەردى باسقارۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ، وڭىرلەردىڭ قارجىلىق تاۋەلسىزدىگىن ارتتىرۋ بويىنشا ناقتى مىندەتتەر قويدى. بۇل ءىس-شا­رالار جۇرگىزىلىپ جاتقان بيۋدجەت ساياساتىنىڭ تيىمدىلىگىن جانە مەملە­كەتتىك شىعىستاردىڭ ناتيجەلىلىگىن ساپالى تۇردە ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، دەدى ول. وسىعان بايلانىس­تى ۇلتتىق ەكونوميكا جانە قارجى مينيسترلىكتەرىنە وسى تاپسىرمالاردى زاڭ جۇزىندە بەكىتۋ ماسەلەسىن جەدەل پىسىقتاپ، جاڭا بيۋدجەت كودەكسىنىڭ جوباسىن ازىرلەۋ تاپسىرىلدى.

جولداۋدا ايتىلعان نەگىزگى مىندەت­تەردىڭ ءبىرى – مەملەكەتتىك باسقارۋ­عا اكىمشىلىك رەفورما جۇرگىزۋ. وسى جۇمىس اياسىندا قۇرىلىمدىق وزگەرىس­تەر ازاماتتاردىڭ مۇددەلەرىن قامتاما­سىز ەتۋگە جانە ەكونوميكادا وڭ وزگەرىس­تەرگە قول جەتكىزۋگە باعىتتالۋعا ءتيىس. «مەملەكەتتىك باسقارۋ مودەلى «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن»، ءتيىمدى، ەسەپ بەرەتىن، كاسىبي جانە پراگماتيكالىق مەملەكەت قاعيداتتارىنا ساي دامۋىن جالعاستىرىپ، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ باعدارى بولۋعا ءتيىس»، دەدى ءا.سمايىلوۆ.

وسى مىندەتتى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ۇلت­تىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنە مەملە­كەت­تىك ورگاندارمەن بىرلەسىپ، ۇكىمەت، مينيسترلىكتەر مەن اكىمدىكتەر اراسىن­داعى وكىلەتتىكتەردىڭ اراجىگىن اجىراتۋ بويىنشا جاڭا ۇسىنىستار توپتاماسىن دايىنداۋ تاپسىرىلدى. پرەمەر-ءمينيستردىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇل رەفورما ۇكىمەتكە سالاارالىق ماسەلەلەردi شەشۋگە كوبiرەك كوڭiل بولۋگە مۇمكiندiك بەرەدi. ودان بولەك، مەملەكەتتىك ورگاندار باسشىلارىنىڭ دەربەستىگى مەن جاۋاپكەرشىلىگى ارتادى.

سونىمەن قاتار ءا.سمايىلوۆ وتاندىق ەكونوميكانىڭ دامۋىنا قۇرىلىس سالا­سىنىڭ ىقپالى زور ەكەنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. «تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ – حالىق ءۇشىن ەڭ وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى. دەگەنمەن ساپاسىز قۇرىلىس فاكتىلەرى، قۇرىلىس سالۋشىلاردى تاڭداۋ راسىم­دەرىنىڭ اشىق بولماۋى، مەگاپوليس­تەردە قۇرىلىستاردىڭ تىعىز سالىنۋى جۇرت­شىلىقتىڭ ورىندى نارازىلىعىن تۋدىرۋدا»، دەدى پرەمەر-مينيستر.

بۇل سالاداعى احۋالدى جاقسارتۋ ماقساتىندا يندۋستريا جانە ينفراقۇ­رىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنە مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسىپ، سالا ماماندارىن، ساۋلەتشىلەردى، عىلىمي قاۋىمداستىقتى تارتا وتىرىپ، قالا قۇرىلىسى كودەكسىنىڭ جوباسىن ازىرلەۋ ءۇشىن جۇمىس توبىن قۇرۋ جانە باستامالاردى كەڭىنەن تالقىلاۋ تاپسىرىلدى.

الەۋمەتتىك بلوك تۋرالى ءسوز قوزعار الدىندا ءا.سمايىلوۆ ۇلت دەنساۋلىعىن نىعايتۋ ۇكىمەتتىڭ باسىم مىندەتى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«مەملەكەت باسشىسى دەنساۋلىق ساقتاۋدى جانە جالپى الەۋمەتتىك سالانى قارجىلاندىرۋ تاسىلدەرىن قايتا قاراۋدى تاپسىردى. ءبىز مەديتسينالىق ينفراقۇرىلىمدى، ونىڭ ىشىندە مەم­لە­كەت-جەكەمەنشىك ارىپتەستىگى مەحانيزم­دەرىن قولدانۋ ارقىلى جاقسارتۋ جونىندە كەشەندى شارالار قابىلداۋىمىز قاجەت»، دەدى پرەمەر-مينيستر.

ۇكىمەت باسشىسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە قارجى مينيسترلىگىمەن جانە مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسىپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ بويىنشا شارالار كەشەنىن ازىرلەۋدى تاپسىردى.

ءا.سمايىلوۆ ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى قار­جى جانە ۇلتتىق ەكونوميكا مينيستر­لىكتەرىمەن بىرلەسىپ، ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرىن كوتەرۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋى قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. «الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ جۇيەسىنە وزگەرىستەر ەنگىزۋ، بالا كۇتىمى بويىنشا جانە جۇ­مىس­سىز قالعاندا بەرىلەتىن الەۋمەتتىك تولەمدەردى ۇلعايتۋ، وتباسىنىڭ تسيفر­لىق كارتاسى مەن الەۋمەتتىك ءامياندى ەنگىزۋ بويىنشا جۇمىستى جالعاستىرۋ قاجەت»، دەدى پرەمەر-مينيستر.

ودان بولەك، ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، قانداستاردى قونىستاندىرۋ سايا­ساتىن تۇبەگەيلى رەفورمالاۋ جانە ىشكى ميگراتسيانى رەتتەۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى شارانى قابىلداۋ كەرەك.

جيىنتىق زەينەتاقىنىڭ مولشەرىن ۇلعايتۋ، ايەلدەردىڭ زەينەت جاسىن 61 جاسقا دەيىن تومەندەتۋ جانە بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىن قامتا­ماسىز ەتۋ ءۇشىن زەينەتاقى زاڭناماسىنا ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزۋ تاپسىرىلدى.

وتىرىس سوڭىندا ءاليحان سمايىلوۆ ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنە ۇكىمەت­تىڭ كەلەسى وتىرىسىنا مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىن ىسكە اسىرۋ جونىندەگى جالپىۇلتتىق جوسپاردىڭ جوباسىن ەنگىزۋدى تاپسىردى. «ارىپتەستەر، ءبىز قوعامنىڭ سەنىمىن اقتاۋ ءۇشىن بارىنشا جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك. مەملەكەت باسشىسى اتاپ كورسەتكەن رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ تيىمدىلىگىنە ءبىرىنشى كەزەكتە ءبىز جاۋاپتىمىز. وسىعان بايلانىستى پرەزيدەنت تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋعا اسقان جاۋاپكەرشىلىكپەن جەدەل كىرىسۋدى تاپسىرامىن»، دەپ تۇيىندەدى پرەمەر-مينيستر.