يراكتان مازا كەتتى

وتكەن دەمالىس كۇندەرى باستالعان نارازىلىق ءورشىپ بارادى. يراك استا­ناسىندا شيتتەردىڭ ىقپالدى ساياساتكەرى مۋك­تادا اس-سادردىڭ جاقتاستارى ءبىر اپ­تادا ەكى رەت قاتاڭ كۇزەتىلەتىن «جاسىل ايماقتا» ورنالاسقان پارلامەنت عيمارا­تىنا باسىپ كىردى. قازىر دەمونسترانتتار سول جەردەن كەتە قويعان جوق. Al-Sumaria تەلە­ارناسى ەرەۋىلدى جالعاستىرۋدى جوس­پارلاپ وتىرعانى حابارلادى. سونىمەن بىرگە ەرەۋىلشىلەر ۇكىمەت مۇشەلەرىنىڭ «قاشىپ كەتۋىنە» جول بەرمەۋ ءۇشىن اۋەجايعا باراتىن جولدا دا نارازىلىق اكتسياسىن ۇيىمداستىرۋعا نيەتتى.

بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ حابارلاۋىنشا، شەرۋلەر مەيسان، دي­ۋا­نيا، بابيل، باسرا، ديالا جانە زي-كار پروۆينتسيالارىندا ورىن العان. Al-Sumaria تەلەارناسىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، باعدادتا دەمونسترانتتار «جا­سىل ايماققا» اپاراتىن بىرنەشە كوپىردى جاۋىپ تاستاعان، نارازىلىق بىلدىرۋشىلەر مەن قاۋىپسىزدىك كۇشتەرى اراسىندا شا­عىن قاقتىعىستار بولعان. جەرگىلىكتى دەن­ساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالى­مەتىنشە، جۇزدەن اسا ادام ءتۇرلى جاراقات العان. پوليتسەيلەردىڭ كوزدەن جاس اعىزاتىن گاز بەن سۋ اتقىش قولدانعانىنا قاراماستان، قاۋىپسىزدىك قىزمەتكەرلەرى سادريستىك توپتى توقتاتا الماي وتىر.

جاپپاي تولقۋ كەزىندە پارلامەنت عيماراتىندا دەپۋتاتتار بولماعان. ال پرەمەر-ءمينيستردىڭ مىندەتىن اتقا­رۋشى مۇستافا ءال-قازەمي نارازىلىق بىل­دىرۋشىلەردى عيماراتتان كەتۋگە شاقىر­دى. بىراق نارازىلىق ءبىلدىرۋشى توپ شۋ شىعارۋىن دوعارار ەمەس، جالاۋ جەل­بىرەتىپ، ءان ايتۋدى جالعاستىرىپ وتىر. سونداي-اق يراك پرەزيدەنتى بارحام سالەح مۋكتادا اس-سادر جاقتاستارىن ەلدەگى ساياسي داعدارىستان شىعۋ ءۇشىن ديالوگ باستاۋعا شاقىرىپ، ولارعا ۇندەۋ جاريالادى.

«قازىرگى داعدارىستى ەڭسەرۋ جانە ونىڭ ورشۋىنە جول بەرمەۋ ءۇشىن ءبىز ەلدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تۇراقتىلىعىن قور­عاۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ەل مەن ازاماتتاردىڭ مۇددەلەرىن ەسكە­رەتىن شىنايى ۇلتتىق ديالوگتىڭ شۇعىل قاجەتتىگىن اتاپ وتەمىز»، دەلىنگەن پرە­زيدەنت كەڭسەسى تاراتقان مالىمدەمەدە.

مۋكتادا اس-سادردىڭ جاقتاستارى مۇحاممەد اس-ءسۋدانيدى يراننىڭ قولشوق­پارى دەپ سانايدى. سوندىقتان ونى پرەمەر-مينيستر ەتىپ تاعايىندالۋىنا قارسى شىعىپ، نارازىلىق ءبىلدىرىپ وتىر. مۋك­تادا اس-سادردىڭ قولاستىنداعى قوزعا­لىس توعىز اي بۇرىن، وتكەن جىلدىڭ قازان ايىندا وتكەن سايلاۋدا سالىستىرمالى باسىم داۋىسقا يە بولعان. الايدا ول ءالى بيلىك باسىنا ورنىعا الماي وتىر. ويتكەنى جاڭا مينيسترلەر كابينەتىن قۇرۋعا شيت جانە كۇرد توپتارى ءبىر ىمىراعا كەلە الماي ەل ساياسي، ەكونوميكالىق داعدارىسقا ۇشىرادى. ۇكىمەتتىڭ بولماۋى ەلدى بيىلعى جىلدىڭ بيۋدجەتىنسىز قالدىرىپ، ينفراقۇرىلىم مەن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ودان ءارى السىرەتتى.

قازىردە Al-Hadath تەلەارناسىنىڭ حابارلاۋىنشا نارازىلىقتار باسىلماي، دەمونسترانتتار ودان ءارى قارسىلىق تانىتقان سوڭ باعداد قالاسىنا ارنايى جاساقتان قۇرالعان اسكەر جىبەرىلگەن. يراك پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى مۇستافا ءال-قازەميدىڭ كەڭسەسى اسكەريلەر شەرۋشىلەرگە قارسى وق پەن بومبا قولدانبايدى دەپ سەندىردى.

«ارميا يراك حالقىنا قىزمەت ەتەدى. قاۋىپسىزدىك كۇشتەرىنىڭ مىندەتى – دەمونسترانتتاردى، قوعامدىق جانە جەكەمەنشىكتى قورعاۋ، كەز كەلگەن ءتارتىپ بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ جانە جاعدايدى ۋشىقتىرۋعا تالپىنعانداردى انىقتاۋ. يراك قاۋىپسىزدىك قىزمەتى سونداي-اق قاۋىپسىزدىك كۇشتەرى مەن اسكەريلەردىڭ قانداي جاعدايدا بولسىن ەلگە ادالدىعىن دالەلدەگەن جانە ساياسي ىستەرگە ارالاسپايدى»، دەلىنگەن يراكتىڭ قورعانىس مينيسترلىگى مالىمدەمەسىندە.  

Shafaq News اگەنتتىگى تاراتقان مالىمەت بويىنشا ۇيلەستىرۋ قۇرى­لىمىنىڭ جەتەكشىلەرى مۋكتادا اس-سادر جاقتاستارىنىڭ نارازىلىق شەرۋلەرىن توقتاتۋدى تالقىلاۋ ءۇشىن باعداد ما­ڭىنداعى دجادريا قالاسىندا باس قوسقان. اگەنتتىكتىڭ حابارلاۋىنشا، ء«ال-حەكما» قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى اممار ءال-حاكيمنىڭ رەزيدەنتسياسىندا بولعان كەزدەسۋدە پارلامەنتتەگى وتىرىس، اس-سادرمەن كەلىسسوزدەر جانە جاساق قۇرۋ ماسەلەلەرى تالقىلانعان. بىراق تاراپتار ءبىر شەشىمگە كەلە الماعان سەكىلدى، ويتكەنى يراكتاعى نارازىلىق ءالى باسىلماي تۇر.

جالپى سوڭعى جىلدارى يراك جاپپاي نارازىلىقتاردان كوز اشپاي كەلەدى. ويتكەنى ەلدى جايلاعان جەمقورلىق، جۇمىسسىزدىق جانە ۇكىمەتتىڭ السىزدىگى يراك حالقىنىڭ اسىرەسە، جاستارىنىڭ نارازىلىق شەرۋلەرىن ۇيىمداستىرۋعا سەبەپ بولدى. يراك مۇناي قورى بويىنشا الەمدە 4-ورىندا تۇر. دەسە دە ەلدى جۇمىسسىزدىق پەن كەدەيشىلىك دەندەگەن. دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ مالىمەتى بويىنشا يراكتاعى ءار التى وتباسىنىڭ بىرەۋى اشارشىلىق جاعدايىندا تۇر. جۇمىسسىزدىق كورسەتكىشى جىلدان-جىلعا ارتىپ كەلەدى. جۇمىسقا جارامدى ازا­ماتتاردىڭ 17 پايىزى عانا ءتۇرلى سالادا قىزمەت اتقارادى، قالعانى ءبىر كۇن­دىك نانىن ءوز بەتىنشە تاۋىپ جەۋگە ءماج­بۇر. ايتا كەتەيىك، 2014 جىلى «يسلام مەملەكەتى» اتانعان تەررورلىق توپ يراك­تىڭ موسۋل شاھارىندا «حاليفات» جاريا­لاپ، ەلدىڭ باسىم بولىگىن باسىپ العان ەدى. سودان بەرى ەل اياعىنان تۇرىپ كەتە الماي وتىر.