«التايداي جەر قايدا؟!»

التايداعى بۇل الامانعا رۇستەم قايىرتاي ۇلى، مۇحتار نيازوۆ، ەركە­بۇلان قاينازاروۆ، اسپانبەك شۇعاتاەۆ سىندى تانىمال 16 اقىن قاتىستى. جىر دوداسىنا ۇلىقبەك ەسداۋلەت، كامەل جۇنىستەگى، سەرىك قاليەۆ، داۋلەتكەرەي كاپ ۇلى، الماس احمەتبەك، سەرىك قۇسان­باەۆ قاتارلى ءسوز زەرگەرلەرى قازىلىق ەتتى. ال ايتىستىڭ تىزگىنىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قاي­راتكەرى ءجۇرسىن ەرمان ۇستادى.

– بۇل ايتىستى التايدىڭ اتىمتاي جومارت ازاماتتارى ۇيىمداستىرىپ، قارجىلاي قولداۋ كورسەتىپ جاتىر. ماق­ساتىمىز – وسىنداي تابيعاتى باي، سۇلۋ ولكەنى وزگە جۇرتقا تانىستىرۋ، كاتونقاراعاي جەرى ءتۋريزمنىڭ ءتورى ەكەنىن تانىتۋ. ءار ەلدەن كەلگەن جىر جۇي­رىكتەرى بۇگىن وسىنى تىلگە تيەك ەتەرى ءسوزسىز، – دەپ ايتىستىڭ شىمىلدىعىن اشتى ءجۇرسىن ەرمان.

ايتىستى شىعىس قازاقستان وبلى­سىنىڭ اقىنى سەرىك قۋانعان مەن وڭتۇس­تىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اقىنى ەركەبۇلان قاينازاروۆ باستادى. كەسەك سويلەپ، كەسىمدى وي ايتىپ جۇرگەن اقىن سەرىك قۋانعان جىرىن نوسەرلەتە كەلە: ء«تاڭىر ءوزى تارتۋعا بەرىپ تۇرعان، تابيعات قۇشاعىنا ەنگەنسىڭدەر، ۇلىلىقتى ۇقتىرعان ەلدەنسىڭدەر، جۇمىر جەردىڭ بەتىندە بار بولسا ەگەر، جۇماقتا ءومىر سۇرگەن سەندەرسىڭدەر»، دەپ ءبىر قايىردى.

اۋەلدە «التايدا حالىقارالىق ايتىس وتەدى» دەگەندى ەستىگەن جۇرت كاتون­قاراعاي اۋىلىنىڭ ورتالىق الاڭىنان تابىلعان. اشىق اسپان استىندا ءوتىپ جاتقان ايتىستىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى، كو­رەر­مەنگە ورىندىقتى سىعىمدالعان (پرەس­تەلگەن) ءتورت بۇرىشتى شوپتەن جاسا­عان. العاشىندا كوزگە وعاشتاۋ كورىن­گەنىمەن، جامباستاي جاتىپ، ايتىس كورۋگە وتە قولايلى ەكەن. حالىق ەكو-ورىندىق دەپ ازىلدەسىپ جاتتى.

ال اقىنداردىڭ تاعى ءبىر جۇبى بولىپ زايساننىڭ جاس ءبورىسى اردابەك اقبابا مەن موڭعوليالىق سەرۋەن ءازىم­ ۇلى شىقتى. دەسە دە، التايدى جىرلاۋ­دان اردابەكتىڭ اسىپ تۇسكەنىن جىرعا شولدەگەن حالىق تورەشىلەردەن بۇرىن بايقادى.

اقىنداردىڭ لەگى وسىلاي جالعاسىپ جاتتى. اسپانبەك شۇعاتاەۆتىڭ دا ء«بىر سۇيەم جەر بەرمەگەن بابالاردىڭ، سۇيە­گىن رەسەيگە شاشاسىڭدار» دەگەندەي ءسوزى دە ەلدىڭ ەسىندە قالدى. سەبەبى بەرەلدەن تابىلعان ساقتاردىڭ سۇيەگى، قۇندى جادىگەرلەردىڭ تابىلعانىن عانا بىلەمىز دە، قايدا، كىمنىڭ قولىندا كەتكەنىن بىلمەيمىز. ايتەۋىر پەتەربوردا، زەرتتەۋدە دەسەدى. (زەرتتەۋ دەگەندەي، مۇنىڭ ءوزى زەرتتەيتىن تاقىرىپ)

التايدى جىرلاۋدا قاي اقىن دا تىزگىن تارتار ەمەس. بايقاعانىمىز، ورال­حان مەن التاي ەگىز ۇعىمعا اينال­عان. قاي اقىن بولماسىن، جىرىنىڭ سوڭىنا ورالحاننىڭ ويىمەن نۇكتە قويىپ وتىردى.

التايدىڭ اسقاق دالاسىن تاقىرىپ­قا ارقاۋ ەتكەن العاشقى حالىقارا­لىق ايتىستىڭ جالپى جۇلدە قورى ­ 20 ميلليون تەڭگەنى قۇراپ، باس جۇلدەگە ­ 5 ميلليون تەڭگە تىگىلدى. ۇتىمدى ويىمەن وزا شاپقان زايساندىق اقىن اردابەك اقبابا ايتىستىڭ باس جۇلدەسىن جە­ڭىپ الىپ، 5 ميلليون تەڭگەنى قانجىعا­سىنا بايلادى. وسىلايشا، حالىقارا­لىق ايتىستا جاڭا ەسىم جۇرتقا تانىلىپ، مىقتىلاردىڭ قاتارىن تولىق­تىر­دى. ال ەكى ميلليون تەڭگەلىك ءبىرىن­شى ورىن­نىڭ سىيلىعى قىزىلوردا­­لىق اقىن مۇحتار نيازوۆقا بۇيىردى. ءبىر ميلليون تەڭگەدەن جۇلدە تىگىلگەن ەكى ەكىن­شى ورىندى رۇستەم قايىرتاي ۇلى مەن ەركەبۇلان قاينازاروۆ ەنشى­لەدى. ايتىستىڭ ءۇشىنشى ورنىن وزبەك­ستان­دىق تالعات ورىنبەكوۆ پەن الما­تىلىق حازىرەت بەردىحان جەڭىپ الىپ، 500 مىڭ تەڭگەلىك سىياقىعا يە بولدى. ايتىسقا قاتىسقان وزگە اقىنداردىڭ دا قورجىنى بوس قايتقان جوق.

شىعىس قازاقستان وبلىسى،

كاتونقاراعاي اۋدانى