مەملەكەت قامقور بولسا، مەديتسينا ساپالى بولادى

ەلىمىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنان ارىز-شاعىمدار ارىلعان ەمەس. الەۋمەتپەن تىكەلەي بايلانىستى سالا بولعاندىقتان تۇرعىندار دا مەديتسينالىق قىزمەت ساپاسىنا ءجيى نارازىلىعىن ءبىلدىرىپ جاتادى. ونىڭ ۇستىنە سالاداعى كەمشىلىكتىڭ بارىنە دارىگەرلەردى كىنالايتىندار بار. بۇل، اينالىپ كەلگەندە، دارىگەر بەدەلىنىڭ تومەندەۋىنە اسەر ەتۋدە. پاندەميا كەزىندە اقجەلەڭدىلەرگە دەگەن كوزقاراس تۇزەلىپ، جاعداي وڭالىپ كەلە جاتقان سياقتى ەدى، قازىر ءبارى دە ءباز-باياعى قالپىنا ورالعانداي.

جالپى دارىگەردىڭ بەدەلى دەگەندە بۇل ىسپەن الدىمەن قۇزىرەتتى ورگان – دەنساۋ­لىق ساقتاۋ مينيسترلىگى شىنداپ اينالىسۋى قاجەت. مىسالى، مۇعالىم مارتەبەسى­نىڭ ايقىندالۋىنا قوعامنىڭ قولداۋى عانا ەمەس، ءتيىستى مينيسترلىكتىڭ جاۋاپكەرشىلىكتى موينىنا الۋى دا ىقپال ەتتى. ءارى ۇستازدار دا بەلسەندىلىك تانىتتى. ال دارىگەرلەر – اسا بەلسەندى حالىق ەمەس. الەۋمەتتىك جەلىلەردە دە كورىنە قويمايدى، ماسەلەلەرىن دە اشىق ايتا بەرمەيدى. بۇل سالادا كوپ پروبلەمانىڭ قوردالانىپ قالۋى دا سوندىقتان. مىسالى، قازىرگى كەزدە دارىگەردى ەڭ كوپ قينايتى­نى – قاعازباستىلىق. ادامدى اۋرۋىنان ايىق­تىرۋمەن اينالىسۋعا ءتيىس اقجەلەڭدى ۋاقىتىنىڭ باسىم بولىگىن قۇجات تولتىرۋمەن، ەسەپ بەرۋمەن وتكىزەدى. قالالىق اۋرۋحانادا جۇمىس ىستەيتىن ءبىر دارىگەر قۇربىم بار. قاشان كورسەڭ قاعازعا شۇقشيىپ، بىردەڭەلەردى تولتىرادى دا جاتادى: تاڭعى ەسەپ، اقپاراتتىق ەسەپ، باس دارىگەرگە ەسەپ، ونىڭ سىرتىندا حاتتاما، كەلىسىم، كۇندەلىك دەي مە، ايتەۋىر جازاتىن دۇنيەلەرى جەتەدى. «وسى سەندەر ادام ەمدەيسىڭدەر مە، الدە قاعاز «ەمدەيسىڭدەر مە؟» دەپ سۇراساڭ، «بىزدە ىسىڭنەن گورى، ەسەبىڭ دۇرىس بولۋى كەرەك» دەپ جاۋاپ بەرەدى. سون­دىقتان دارىگەر ناۋقاسقا كوپ كوڭىل ءبولۋى ءۇشىن مەديتسينا سالاسىن الدىمەن بيۋروكراتيادان ارىلتىپ، قاعازباستىلىقتى جويۋ قاجەت. بىراق قانداي وزەكتى بولسا دا بۇل تاقىرىپ دارىگەرلەردىڭ اۋزىنان شىعا بەرمەيدى.

بۇگىندە جۇرتشىلىقتىڭ اراسىندا «دارى­گەرلەر اقشا بەرگەن ادامعا عانا جاقسى قارايدى» دەگەن تۇسىنىك بار. جاسىراتىنى جوق، بۇل ءسوزدىڭ دە جانى بار. مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ قاراماعىنداعى ناۋقاستان اقشا الۋى، ەمدەلۋشىنىڭ وعان پارا بەرۋى قايدان شىقتى؟ بۇرىن مۇندايدى كوپ ەستىمەيتىنبىز. ال قازىر ءجيى ەستيتىن بولدىق. اقجەلەڭدىنىڭ «الدىما كەلگەن قانداي ناۋقاستى دا الالاماي ەمدەيمىن» دەگەن گيپپوكرات انتىنان تايقىپ، مۇنداي دەڭگەيگە تۇسۋىنە نە سەبەپ؟ مۇنىڭ ءبىر ۇشى – دارىگەرلەر جالاقىسىنىڭ ماردىمسىزدىعىندا جاتقانى انىق. اسىلىندە، دارىگەرلەر حالىقتىڭ ەمەس، مەملەكەتتىڭ قامقورلىعىندا بولۋى كەرەك. ەگەر مەملەكەت مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە جاقسى جالاقى تولەپ، جان-جاقتى جاعداي جاساسا، ولار ەلدەن اقشا الىپ، ودان قالا بەردى جەكەمەنشىك ۇيىمداردا قوسىمشا جۇمىس ىستەيمىن دەپ تيتىقتاپ نەسى بار؟

دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا بىرىنەن كەيىن ءبىرى قابىلدانىپ جاتاتىن رەفورمالار دا كوپ. بىرەۋ شەتەلگە بارىپ كەلەدى دە ونداعى جاعداي مەن بىزدەگى احۋالدى سالىستىرىپ جاتپاستان، جاڭا زاڭ شىعارادى. الايدا ونىڭ «قىزىعىن» كورىپ جاتقان ەمدەلۋشىلەر دە، ەمدەۋشىلەر دە شامالى. كەرىسىنشە، ءبىر جاڭا باعدارلاما دارىگەردىڭ موينىنا تاعى ءبىر قوسىمشا قۇجات جۇكتەپ قوياتىنى جاسىرىن ەمەس.

انەبىر جىلى ەلىمىزدىڭ ەڭ بىلىكتى دارى­گەرلەرىنە «قازاقستان مەديتسيناسىنىڭ ساپاسىن كوتەرۋ ءۇشىن الدىمەن نە ىستەۋ كەرەك؟» دەگەن ساۋال تاستادىق. سوندا بەلگىلى اكادەميك، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى كامال ورمانتاەۆ: «ەلىمىزدەگى مەديتسينا سالاسىنىڭ تۇتقاسىن ۇستاپ جۇرگەن جوعارى لاۋازىمدىلاردىڭ ءبىرلى-جارىمى بولماسا، كوپشىلىگى – تەورەتيكتەر. ءومىرى ادام ەمدەپ كورمەگەن، العان ءبىلىمىن تاجىريبەمەن ۇشتاستىرماعان شەنەۋنىك ەلدىڭ جاعدايىن قايدان ءتۇسىنسىن؟! بىزدەگى رەفورمالاردىڭ كوبى ءساتسىز بولاتىنى دا، مەديتسينانىڭ ساپاسى كوتەرىلمەۋىنىڭ ءبىر سەبەبى دە وسىندا»، دەپ جاۋاپ بەرگەن ەدى.

ەندەشە، جاڭا قازاقستاندا ەلىمىزدىڭ مەديتسيناسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرەتىن دە كۇن جەتكەن سەكىلدى. ەڭ باستىسى، اقجەلەڭدى ابزال جانداردىڭ ارىن كىر شالماسا دەيسىڭ. مەرەكەلەرىڭىزبەن، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى!