اعا بۋىننىڭ ايتارى بار

سەزد جۇمىسىنا رەسپۋبلي­كانىڭ 17 وڭىرىنەن دەلەگاتتار، زيالى قاۋىم وكىلدەرى، ارداگەرلەر قاتىستى. سەزد جۇمىسىن جۇر­گىزگەن «اردا­گەر­لەر ۇيىمى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى باق­تى­قوجا ىزمۇحامبەتوۆ اتا زاڭنىڭ جاڭا جوباسىنداعى باس­تى ماڭىزدى وزگەرىستەرگە جەكە-جەكە توقتالدى. اتاپ ايتقاندا، سەنات پەن ءماجىلىس دەپۋتاتتارىن سايلاۋدىڭ جاڭا ءتارتىبى، ءما­جىلىس سايلاۋىنا ارالاس ساي­لاۋ جۇيەسى، ءبىر مانداتتى اۋماق­تىق سايلاۋ وكرۋگى بويىن­شا سايلانعان ءماجىلىس دەپۋتات­تارىن سايلاۋشىلاردىڭ كەرى قاي­تارىپ الۋ، سەناتتىڭ ءماجى­لىس قابىلداعان زاڭدى ماقۇل­داۋ نەمەسە ماقۇلداماۋ قۇقى­عى، جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك باس­قارۋ جانە ءوزىن ءوزى باسقارۋ كەپىل­دىك­تەرىنىڭ كۇشەيتىلۋى، ءولىم جازا­سى­نىڭ جويىلۋى، ادام قۇقىق­تارى جونىندەگى ۋاكىلدىڭ كونستيتۋ­تسيا­لىق مارتەبەسىنىڭ كۇشەيتۋ تۋرالى ماسەلەلەر ەنگەنىن اتاپ ءوتتى.

«كونستيتۋتسيانى جالپىحا­لىقتىق داۋىس بەرۋ ارقىلى وزگەر­تۋ – «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسىن تابىستى جۇزەگە اسىرۋعا جول اشادى. پارلامەنتتىڭ ءرولى كۇشەيتىلمەك، حالىقتىڭ سەنىم مانداتىنا يە بولعان دەپۋ­تاتتارعا جوعارى جاۋاپ­كەرشىلىك جۇك­تەلەدى. ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ ورنىنا ۇلتتىق قۇرىلتاي قۇرىلادى. قۇرىلتاي ەلى­مىزدى دامىتۋدىڭ وزەكتى ماسە­لە­لەرىن تالقىلاۋ ءۇشىن بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسىنداعى دانەكەر بولادى. ونىڭ قۇرامىنا ەلىمىزدەگى بارلىق ايماقتىڭ ءتۇرلى سالا وكىلدەرى مۇشە بولادى. «مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ بىر­دەن-ءبىر قاينار كوزى – حالىق» دەگەن ءپرينتسيپتىڭ ءىس جۇزىن­دە ورىندالۋىنىڭ ايعاعى. رەفە­رەن­دۋم مەملەكەتتىڭ ناقتى وزگەرىس­تەرگە بەت بۇرعانىن كورسەتەدى»، دەدى ب.ىزمۇحامبەتوۆ.

سونىمەن قاتار ول مەملە­كەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قابىلداۋىندا بولىپ، ارداگەرلەرگە پرەزيدەنتتىڭ ءسوزىن جەتكىزدى. «وتە جىلى قابىل­داۋ بولدى. پرەزيدەنتكە اردا­گەر­لەردىڭ جۇمىسى تۋرالى ايتتىم. رەفەرەندۋم بو­يىنشا ەكى باعىت­تا جۇمىس ىستەپ جاتقانىمىز­دى، ءبىرىنشى – كونستيتۋتسياعا وزگەرىس ەن­گىزۋ­دىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى، ەكىنشى – ارداگەرلەر تۇر­عىندارعا رەفەرەندۋمنىڭ ءمانىن ءتۇسىندىرىپ، قاتىسۋعا بەل­سەن­دىلىك تانىتۋعا شاقىرىپ جۇ­مىس ىستەپ جاتقانىمىز تۋرالى بايان­دادىم. اڭگىمە بارىسىندا بىر­نەشە ۇسىنىسىمدى جەتكىزىپ، ول بويىنشا مەملەكەتتىك ورگان­دارعا تاپسىرما بەرەتىنىن ايتتى. پرەزيدەنت ءوز تاراپىنان قو­­عامدىق جۇمىستاردا ەل اردا­گەرلەرىنىڭ بەلسەندىلىك كۇتەتىنىن ايتتى»، دەدى بىرلەستىك توراعاسى.

ءوز كەزەگىندە قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، سەنا­تورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى جابال ەرعاليەۆ قازاقستاندىق قوعامنىڭ ساياسي الاڭىندا قىزۋ ويىن ءجۇرىپ جاتقانىن العا تارتتى. «قوعام بەلسەندىلىگىنىڭ وسە تۇسۋىنە جىل باسىنداعى قاڭتار وقيعاسى اسەر ەتكەنى داۋسىز. ەل تاعدىرى، تاۋەلسىزدىك تاعدىرى سىنعا تۇسكەن كەزدە مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆ الدىڭعى ساپتا بولىپ، قازاقستاننىڭ تاۋەل­سىزدىگىن ساقتاپ قالدىق. وتىز جىل بويعى قولامتانى اقتا­رىپ جاتقانىمىز دا تەگىن ەمەس. نەگە بار بايلىعىمىز ساناۋ­لى ادامداردىڭ قولىنا ءتۇستى؟ حالىقتىڭ سۇراۋى دا، تا­لاپ قويۋى دا ورىندى. جان ال­قىم­عا تاقالىپ، كەدەيشىلىك پەن جوق­شىلىق تيتىقتاتۋعا اينالعان حالىق الاڭعا شىعۋعا ءماجبۇر بولدى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ادىلەتتى قوعام ورناتۋ يدەياسىن ورتاعا تاستا­دى. رەفەرەندۋمدى ءوز باسىم حالىقپەن كەلىسىپ شەشۋ دەپ بىلەمىن. پرەزيدەنتىمىزدى، ونىڭ جۇر­گىزىپ وتىرعان ساياساتىن قول­دا­يىق! سىن ساعاتتا تۇرعانى­مىز­دى ۇمىتپايىق!»، دەدى ارداگەر.

ءىس-شاراعا ونلاين قوسىلعان وڭىرلەردەگى ارداگەرلەر دە پىكىر­لەرىن ايتىپ، ساياسي ناۋقانعا قولداۋ ءبىلدىردى. «اعا بۋىن پرەزي­دەنتتىڭ ەلىمىزدى جايلاعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى باعىت­تالعان باتىل شارالارىن ۇلكەن ريزاشىلىقپەن قابىل­داپ جاتىر.

قىزىلوردا وبلىسى اردا­گەر­لەرىنىڭ اتىنان ءسوز تىزگىنىن العان وڭىرلىك كەڭەس توراعاسى س.دۇي­سەنباەۆ كونستيتۋتسيا بويىن­شا حالىق كوكەيىندە جۇر­گەن كوپ ماسەلەنىڭ كۇن تارتى­بىنە شىققانىن اتاپ ءوتتى. «سۋپەر­پرەزيدەنتتىك باسقارۋ ۇلگىسى­نەن پرەزيدەنتتىك رەس­پۋبلي­كاعا كوشۋ ءوز شەشىمىن تابا­تىن بولدى. ەندى ەلدى باسقارۋ ىسىنە حالىقتىڭ قا­تىسۋ مۇمكىن­دىگىن كەڭەيەدى. دە­­پۋتاتتار ساي­لاۋىنداعى وزگە­رىس­تەر دە حالىق پەن وكىلەتتى ور­گان­نىڭ اراسىنداعى بايلا­نىس­تى، سونىڭ ىشىندە كەرى بايلانىستى كۇشەيتپەك»، دەدى ول. ارداگەر سوزىندە ازامات­تار­دىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ تاسىل­دەرىن جەتىلدىرۋ دە، كونستيتۋ­تسيا­لىق سوت قۇرۋ جانە كونستيتۋ­تسيا­لىق باقىلاۋ جاساۋ ينستي­تۋتىن جاڭارتۋ جايىندا دا وي-پىكىرىن ورتاعا سالدى.

سەزد سوڭىندا ارداگەرلەر ەلدىڭ ءاربىر ازاماتى كونستيتۋ­تسياعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى ءوز پىكىرىن بىلدىرۋگە قۇقىلى ەكە­نىن ايتىپ، قازاقستان حال­قىن بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم­دى قولداۋعا شاقىرعان ۇن­دەۋىن جا­ريالادى. سونىمەن قاتار «ار­داگەرلەر ۇيىمى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ جاڭادان قۇرىلعان اباي، جەتىسۋ، ۇلى­تاۋ وبلىستارىندا فيليالدارى قۇرىلاتىن بولدى. بۇگىن­دە ار­دا­گەرلەردىڭ ورتالىق كەڭە­سىن­دە جانە بارلىق 17 وڭىردەگى في­ليال توراعالارىنىڭ ۇيىم­داس­تىرۋىمەن رەفەرەندۋمدى قو­عامدىق قولداۋ شتابتارى قۇ­رىلىپ، جۇمىس ىستەۋدە. توپ­قا جەرگىلىكتى وڭىرگە تانى­مال، مەم­­لەكەت جانە  قوعام قايرات­كەر­­لەرى، ەلگە سىيلى ارداگەرلەر جۇ­مىل­دىرىلدى. ولار كونستي­تۋ­تسيا­لىق رەفورمالاردىڭ نەگىزگى ەرە­جەلەرىن تۇرعىندارعا كەڭىنەن ءتۇسىندىرۋدى قولعا العان.