سايلاۋ جۇيەسىنە سالماقتى كوزقاراس قاجەت

ساياسي جاڭعىرۋ ءۇشىن سايلاۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ قاجەتتىگى – مەم­لەكەت باسشىسىنىڭ جول­داۋىن­دا باسا ايتىلعان تاقىرىپتىڭ ءبىرى. سەبەبى قوعام ءار سايلاۋدان تىڭ لەپ، سونى سەرپىن كۇتەدى. پارلامەنت قابىرعاسىنداعى دەپۋتاتتان باستاپ، قاراپايىم اۋىل اكىمىنە دەيىن سايلاۋ – مەملەكەت ومىرىندەگى ماڭىزدى قادام. وسىعان توقتالىپ وتكەن ورتسايلاۋكوم توراعاسى حالىق ىشىندە سايلاۋعا دۇرىس كوزقاراس قا­لىپ­تاستىرۋدىڭ ايرىقشا ماڭىزىن اتاپ ءوتتى.

«بىلتىرعى شىلدەدەن بەرى ەلى­مىزدە 730 اۋىل اكىمى سايلاندى. جاۋاپ­تى قىزمەتكە جاڭا كادرلار كەلدى. بۇل ءۇردىس جۇيەلى جالعاسىپ، ەلىمىزدىڭ ءار تۇكپىرىندەگى اۋىلداردا اكىمدەردى سايلاۋ پروتسەسى ءجۇرىپ جاتىر. سول سايلاۋلار قالاي وتۋدە، سايلانعان اكىمدەر حالىققا قانشالىقتى جاقىن ياكي ءوز جۇمىسىنا كوڭىلدەرى تولا ما دەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ الۋ ماقساتىندا ايماقتاردى ارالاپ، حالىقپەن كەز­دەسۋلەر ۇيىمداستىرىپ كەلە­مىز. تاپ قازىر رەسپۋبليكالىق دەڭگەي­دەگى سايلاۋلار ءوتىپ جاتپاسا دا، ساي­لاۋا­رالىق كەزەڭدە وتىرمىز. ءبىز ءۇشىن حالىقتىڭ پىكىرى ماڭىزدى. «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسىن العا ۇستاي وتىرىپ، سايلاۋعا قاتىستى ۇسىنىس-تىلەكتەردى، ەسكەرتپەلەردى ۇدايى قابىلداۋعا دايىنبىز»، دەپ اتاپ ءوتتى نۇرلان ءابدىروۆ.

ەركىن فورماتتا وربىگەن قوس كەزدەسۋدىڭ العاشقىسىنا ءارتۇرلى جاستاعى قالا تۇرعىندارى قاتىستى. جينالعاندار سايلاۋ زاڭناماسى جانە سايلاۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى توڭىرەگىندەگى ساۋالدارىن جولدادى. سايلاۋدىڭ اشىق­تىعىن قامتاماسىز ەتۋ، ەلەكتروندى فورماتتا داۋىس بەرۋ جايلارى اڭگىمە وزەگىنە اينالدى.

ساياسي ناۋقاننىڭ سالماعىن سارالاۋعا باعىتتالعان جۇزدەسۋدەن مەگاپوليس جاستارى دا قالىس قالعان جوق. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وتكەن كەزدەسۋگە شاھارداعى 20-دان استام وقۋ ورنىنان 200-گە تارتا ستۋدەنت جاس­تار قاتىستى.

كەزدەسۋ بارىسىندا سايلاۋ پروتسەسىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى بو­يىنشا ءداستۇرلى ونلاين ساۋالناما جۇرگىزىلدى. ساۋالناما ناتيجەسىنە سايكەس سۇرالعانداردىڭ 45 پايىزى ەلەكتروندى داۋىس بەرۋدى قولداسا، 32-ءسى ارالاس داۋىس بەرۋ فورماتىن تاڭداعان، ال 12 پا­يىزى ءداستۇرلى فورماتتا داۋىس بەرۋدىڭ ارىقشىلىعى كوپ دەپ ساناعان. رەسپوندەنتتەردىڭ 70،6 پايىزى پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر مەملەكەتتىك ءتىلدى جەتىك بىلۋگە ءتيىس جانە لينگۆيستيكالىق ەمتيحان تاپسىرۋى مىندەتتى دەپ ەسەپتەگەن. سونداي-اق ساۋالناماعا قاتىس­قان­داردىڭ 49،5 پايىزى سوتتىلىعى بار ازاماتتى پرەزيدەنت، دەپۋتات، اكىم سياقتى سايلانبالى لاۋازىمدارعا ۇسىنۋعا جول بەرۋگە بولمايدى دەگەن پىكىرلەرىن بىلدىرگەن.

وتكەن جىلى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ باس­تاماسىمەن سايلاۋ تۋرالى زاڭعا ەلەۋلى وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. سونىڭ ناتيجەسىندە ايماقتاردا جۇرت سەنىمىن يەلەنىپ، سىننان سۇرىنبەي وتكەن پارتيا وكىلدەرى عانا ساياسي دودادا باق سىناۋعا جولداما الدى. دەگەنمەن سايلاۋ جۇيەسىندە ءالى دە بولسا شيكىلىكتىڭ بارىن پرەزيدەنت جۋىرداعى جولداۋىندا اتاپ ءوتىپ، ءتۇرلى فاكتورلاردىڭ سالدارىنان حالىقتىڭ سايلاۋ ناۋقانىنا قىزىعۋشىلىعى كۇرت تومەندەگەنىنە توقتالعان بولاتىن.

كەزدەسۋگە كەلگەندەر اقپا­راتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇر­گىزۋدە الەۋمەتتىك جەلىنىڭ الەۋەتىن وڭتايلى پايدالانۋ ار­قىلى جاستاردىڭ ساياسي مادە­نيە­تىن قالىپتاستىرىپ، سايلاۋ پروتسەستەرىنە دەگەن قىزىعۋ­شى­لىعىن ارتتىرۋعا بولادى دەگەن پىكىر ايتتى. جاستار ەلەكتروندى داۋىس بەرۋدىڭ باستى ارتىقشىلىعى ونىڭ قولجەتىمدىلىگى، ال كەمشىلىكتەرى اقپاراتتىق قاۋىپ­سىزدىككە قاتىستى قاۋىپ-قاتەرلەرمەن باي­لانىستى ەكەنىن دە اتاپ ءوتتى. ءوز كەزەگىندە ورتالىق سايلاۋ كوميس­سياسىنىڭ وكىلدەرى ەگەر بولاشاقتا ەلەكتروندى داۋىس بەرۋ ۇدەرىسى ءورىس الار بولسا اتالعان جايلار مىندەتتى تۇردە ەسكەرىلەتىنىن مالىمدەدى.