ەسەتجان قوسىباەۆ: جاڭا جاعدايدا جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى

– ءسىز باسقاراتىن مەكەمە از ۋاقىت­تىڭ ىشىندە تىلشىلەر قاۋىمىن ەكى رەت جيناعانىنا قاراعاندا، سالا جۇمى­سىن­داعى وزگەرىس اسا وزەكتى سەكىلدى. كينو­ورتا­لىقتىڭ مۇنداي بەلسەندىلىگىن باس­قاشا قالاي تۇسىندىرەسىز؟

– جاقىندا مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ زاڭناماسىنا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر تەك بىزگە عانا ەمەس، كۇللى كينەماتوگرافيس­تەر قاۋىمى ءۇشىن كۇتپەگەن جاعداي بولدى. بىراق بۇعان ۇركە قاراۋدىڭ كەرەگى جوق. بىرىنشىدەن، ۋاقىت وتە كەلە جاڭا ەرەجەلەردىڭ (الەۋەتتى ءونىم بەرۋشىلەر­دىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىنا قاتىستى تالاپتار – رەد.) ورناۋى زاڭدى، ەكىنشىدەن، وكىنىشكە قاراي، ءدال وسى ماسەلەگە وراي تۇبەگەيلى وزگەرىستەر ەنگىزۋ ءبىزدىڭ قۇزى­رەتىمىزدە ەمەس. سوندىقتان ءبىز ۋاكىلەتتى ورگان بولىپ ەسەپتەلەتىن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە جۇگىندىك. جاڭا تالاپتار مەن قاعيدالارعا بەيىمدەلۋ ءۇشىن بىزگە ءبىرشاما ۋاقىت كەرەك. بۇنداي مۇمكىندىك بەرىلمەسە، جاڭا جاعدايدا جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى. قيىن بولاتىنىن ءىشىمىز الدەن سەزەدى، سەبەبى كوپشىلىك بۇل وزگەرىسكە دايىن ەمەس.

ءبىر ەسەپتەن، مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ كەزىندە قويىلاتىن تالاپتارعا سايكەس كەلمەيتىندەر نارىقتان كەتەدى. ال بولىنەتىن قارجى، ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، حالىقتىكى. سوڭعى 8-10 جىلدىڭ ىشىندە كينوعا بولىنگەن مەملەكەتتىك قاراجاتتىڭ قايتارىمى نولدىك كورسەتكىشكە تەڭ ەكەنى ەشكىمگە قۇپيا ەمەس. قۇيىلعان قاراجات پەن كاسساعا تۇسكەن كىرىستى ابسوليۋت ساندارمەن الاتىن بولساق، ناتيجەسى كىسى كۇلەتىندەي.

وسىنداي سەبەپتەردى تۇسىندىرۋگە ارنال­عان بريفينگتەر كينەماتوگرافيا قوعام­داستىعى وكىلدەرىنىڭ ىشىندە نارازىلىعى بار ەكەنىن كورسەتتى. ارينە، اراسىندا ءبىزدىڭ حابارلاندىرۋلاردى وقىمايتىن، ءتىپتى ولارمەن تانىسىپ شىعۋ ءۇشىن سايتقا كىرمەيتىن ادامدار دا بار، مۇندايلار تەك كوپشىلىكتى دۇرلىكتىرۋ ءۇشىن كەلەدى. بىراق ءبىز كينەماتوگرافيا قوعامداستىعىنىڭ ۇتىمدى بولىگىنە، پيتچينگكە بارا الاتىن لايىقتى جانە كاسىبي ادامداردىڭ پىكىرىنە قۇلاق اسامىز.

سوندىقتان وسى بريفينگتەردىڭ ۇيىم­داستىرىلۋى ناتيجەسىندە وتكەن اشىق ديالوگ بۇرىننان قاجەت ەدى. كينەما­توگرافيستەر ۇكقمو-نىڭ جابىق كلۋب ەمەس ەكەنىن، وزەكتى ماسەلەلەردى بىرلەسە وتىرىپ شەشۋگە جانە ءاردايىم قول ۇشىن سوزۋعا دايىن ۇيىم ەكەنىن بىلۋگە ءتيىس.

– 2022 جىلعا بەلگىلەنگەن كونكۋرس قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟

– مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى ساراپتاما كەڭەسىنىڭ قۇرامى جونىندەگى قاۋلىنىڭ شىعۋىن جەدەلدەتۋگە قاتىس­تى ماسەلەنى تاياۋ ارادا شەشەدى دەپ ۇمىتتە­نەمىز. بۇل كينوجوبالاردى ىرىكتەۋدى ۋاقىتىندا وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سو­نىمەن قاتار بيىل العاش رەت باللدىق باعالاۋ جۇيەسىن ەنگىزىپ كورمەكپىز.

جالپى، كينوورتالىقتىڭ الدىن­دا قازىر ماڭىزدى مىندەتتەر تۇر. بارى­مىزگە پاراديگمانى، كينەماتوگرافيا قوعام­داستىعى قاتىسۋشىلارىنىڭ پسيحولو­گيالىق پرينتسيپتەرىن وزگەرتۋىمىز كەرەك.

قايىرىمدىلىق پەن الترۋيزم كەزە­ڭى اياقتالدى. قازاقستان ەكونوميكاسى، سونداي-اق بۇكىل الەمدىك ەكونوميكا ەلەۋلى قيىندىقتارعا تاپ بولۋى مۇمكىن. بىزگە بايلانىستى ەمەس ءمان-جايلاردىڭ سالدارىنان ءبىز تۋربۋلەنتتى ايماققا كىرە­مىز، سەبەبى جاھاندىق پروتسەستەرمەن بىتە قايناسقان ەلمىز. مەملەكەت بولەتىن اقشا – «التىن اكتسيا» ەكەنىن ناقتى ءتۇسىنۋ كەرەك. سوندىقتان ءبىز بۇگىن كينەماتوگرا­فيا سالاسىنا بولىنگەن مەملەكەتتىك قا­راجاتتىڭ قايدا جۇمسالىپ جاتقانىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ جۇرگەن سالىق تولەۋشىلەردىڭ كۇتكەنىنە سايكەس كەلەتىن ناتيجەنى وبەكتيۆتى جانە اشىق تۇردە بەرۋ ءۇشىن ساراپتاما كەڭەسىن بارىنشا جۇمىلدىرۋىمىز كەرەك.

– كينوجوبالاردى مەملەكەتتىك قار­جىلاندىرۋ ىسىندە تاعى قانداي وزگە­رىستەر بولۋى مۇمكىن؟

– مەنىڭشە، ءىرى بيۋدجەتتىك تاريحي كارتينالاردى قارجىلاندىرۋ ۇكىمەتتىك كوميسسيانىڭ قۇزىرىندا بولۋعا ءتيىس. ءوز كەزەگىندە، كينوورتالىق كينونىڭ ناتيجەگە باعىتتالعان سالاسىن قولداۋعا باسىمدىق بەرەدى. جاڭا نارىقتاردى، ونىڭ ىشىندە حالىقارالىق الاڭداردى يگەرەتىن سالانى قولداۋ ماڭىزدى. ءبىز، بىرىنشىدەن، جاقسى پروكاتتىق الەۋەتى بار فيلمدەرگە نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. ەكىنشىدەن، فەستيۆالدەرگە جانە وتاندىق كينونى شەتەلدە ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان جوبالاردى قارجىلاندىرۋمەن اينالىسۋ قاجەت.

انيماتسيا – بولەك سالا. بۇل جانر­داعى جۇمىس جەكە بلوك رەتىندە قاراس­تى­رىلىپ، ول سالانىڭ بيۋدجەتى جەكە قا­لىپ­تاستىرىلۋعا ءتيىس. بۇدان بولەك، انيما­تسيا­لىق كارتينالاردى قارجىلاندىرۋعا وتىنىمدەر قابىلداناتىن جەكە كونكۋرس وتكىزىلۋى كەرەك، ال جوبالاردى ىرىكتەۋمەن انيماتسيالىق كينونى دامىتۋ ستراتەگياسىن ايقىندايتىن ماماندار اينالىسۋعا ءتيىس.

– قولدانىستاعى «كينەماتوگرافيا تۋرالى» زاڭ سالانىڭ شىنايى تالاپتارىنا جاۋاپ بەرە مە؟

– ءبىز قازىر ءماجىلىس پەن سەنات دەپۋتاتتارىنان قۇرالعان جۇمىس توبىمەن كەزدەسۋگە دايىندالىپ جاتىرمىز، وندا وسى زاڭعا قاتىستى ەڭ ماڭىزدى جانە وزەكتى ماسەلەلەر تالقىلاناتىن بولادى. زاڭنىڭ قازىرگى تالقىلانىپ جاتقان نۇسقاسىن قايتارىپ الۋ كەرەك دەپ پايىمدايمىن. ونى ءماجىلىستىڭ قىركۇيەكتە وتەتىن جاڭا سەسسياسىنا ەنگىزۋ ءۇشىن پىسىقتاپ، وزگەرتۋ كەرەك. باسى اشىلماعان سۇراقتار كوپ، ونىڭ ءبارى تالقىلانىپ، زاڭمەن رەتتەلۋى كەرەك.

مەملەكەتتىك ورگاندار مەن كينەماتو­گرافيالىق قوعامداستىقتى قالاي تۇتاستاي ۇيلەستىرۋ جۇزەگە اسىرىلاتىنى تۋرا­لى ماسەلە وتكىر بولىپ تۇر. ءبىزدىڭ قوعامدىق ۇيىمدار، كينەماتوگرافيستەر وداعى مەن كينەماتوگرافيا اكادەمياسى بارشامىزدى تولعاندىرىپ جۇرگەن ماسەلەلەردى كوتەرىپ وتىر. مەن ولاردى تولىعىمەن قولداي­مىن – ويتكەنى ولار كينەماتوگرافيالىق قوعام­داس­تىقتىڭ باسىم بولىگىنىڭ پىكىرىن جەتكىزەدى.

ارينە، زاڭگەرلەر اتقاراتىن جۇمىس كوپ. بىراق كينەماتوگرافيستەر ءۇشىن اسا ماڭىزدى سانالاتىن ماسەلەنى كەشەندى شەشۋ جۇمىسىنا جاڭاشىل باعىتتاعى ساراپشىلاردى شاقىرعان ءجون بولار دەپ ويلايمىن. وعان قوسا، جاس كينەماتوگرافيستەرمەن دە كەڭەيتىلگەن كەڭەس-كەزدەسۋ وتكىزەتىن ۋاقىت كەلگەن سياقتى. ولاردىڭ كوپ ماسەلەگە، سونىڭ ىشىندە تەحنولوگياعا، ءوندىرىس پروتسەسىندە قولدانىلاتىن جاڭا تاسىلدەرگە بايلانىستى كوزقاراسىنداعى ەرەكشەلىك، تىڭ يدەيا كوپ ءتۇيىندى ماسەلەنىڭ شەشىمى دە ەكەنىن ەسكەرۋىمىز كەرەك.

زاڭ شىعارۋ جۇمىسىنىڭ ءتيىمدى ناتي­جەسىنە قول جەتكىزۋ ءۇشىن، جاڭا زاڭدى كينە­ماتوگرافيستەردىڭ تالاپتارىنا بارىنشا جاۋاپ بەرەتىن جانە بارلىق وزەكتى سىن-قاتەرلەردى قامتيتىنداي ەتۋ ءۇشىن ءبىز بار كۇش-جىگەرىمىزدى جۇمىلدىرۋىمىز كەرەك.

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت.

اڭگىمەلەسكەن

ايگۇل احانبايقىزى،

«Egemen Qazaqstan»