باسىم باعىتتار – جاڭا فورماتتا

وتىرىستا اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى اسقار وماروۆ 2021 جىلدىڭ نەگىزگى قورى­تىندىلارى مەن ۆەدومستۆونىڭ 2022 جىلعا ارنالعان مىندەتتەرى تۋرالى ايتىپ بەردى. «اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى 2021 جىلى اۋقىمدى جۇمىس اتقاردى. سونىمەن بىرگە زامان وزگەرىسىنە ساي مەملەكەت باسشىسى مەن ۇكىمەت مينيسترلىكتىڭ باسىم باعىتتارىن جاڭا فورماتتا ىسكە اسىرۋدى تاپسىردى. مينيسترلىك 2021 جىلى ازاماتتىق قوعاممەن قارىم-قاتىناسقا تىڭ سەرپىن بەردى. وسى ورايدا قازاقستاننىڭ ازاماتتىق فورۋمىنىڭ مەرەكەلىك ونىنشى جيىنىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. ءىس-شارا بيلىك پەن قوعام ديالوگىنىڭ ماڭىزىن تاعى ءبىر مارتە دالەلدەدى. فورۋم بارىسىندا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى، بيزنەس جانە جالپى ازاماتتىق سەكتور وكىلدەرىنەن مىڭنان اسا ۇسىنىس پەن ۇسىنىم كەلىپ ءتۇستى»، دەدى مينيستر.

ۆەدومستۆو باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، 2021 جىلى «قوعامدىق كەڭەستەر تۋرالى» زاڭعا تۇزەتۋ­لەر ەنگىزىلدى. زاڭ قوعامدىق كەڭەس­تەر­دىڭ وكىلەتتىكتەرىن ايتارلىقتاي كۇشەيتتى. «ماجىلىسكە قوعام وكىل­دەرىمەن تالقىلاۋدىڭ بارلىق كەزەڭىنەن وتكەن «قوعام­دىق باقىلاۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى ەنگىزىلدى. ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم­دارعا گرانت بەرۋ ەرەجەلەرىنە وزگە­رىس ەنگىزدىك. حالىقتىڭ سۇرا­نىسىن ەسكەرىپ، ونى العاش رەت جال­پى تالقىعا سالدىق»، دەدى ا.وماروۆ.

2021 جىلى «ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار اكادەمياسى» جوباسى جالعاسىن تاۋىپ، سونىڭ اياسىندا بىلتىر 800-دەن اسا ازاماتتىق سەكتور وكىلى وقىتىلعانى ءمالىم بولدى. جالپى، مينيسترلىك ۇكى­مەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن بىرگە ءتۇرلى جوبالاردى ىسكە اسىرىپ جاتىر. جىل سايىن رەسپۋبليكا بويىنشا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار 2 مىڭعا جۋىق جوبا قولعا الىنادى ەكەن.

ا.وماروۆ ءوز بايانداماسىندا 2022 جىلى مينيسترلىكتىڭ بارلىق باعىتى بويىنشا جۇمىس اقپارات سالاسىن دامىتۋ جانە ازاماتتىق قوعاممەن ءوزارا ءىس-قيمىل تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋگە باعىت­تالاتىنىن اتاپ ءوتتى. وسى­لايشا، ول 2021 جىلى وتكەن قازاق­ستاننىڭ X ازاماتتىق فورۋمى­نىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ۇەۇ، باق، بيزنەس جانە جالپى ازاماتتىق سەكتور وكىلدەرىنەن 1000-نان اسا ۇسىنىس پەن ۇسى­نىمدار كەلىپ تۇسكەنىن اتاپ ءوتتى. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، قوعام­نان كەلىپ تۇسەتىن بارلىق سىندارلى ۇسىنىس نازاردان تىس قالمايدى جانە ولار مينيسترلىك پەن باسقا دا مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندار تاراپىنان ەگجەي-تەگجەيلى زەردەلەنەدى.

مينيسترلىك بيىل ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋ تەتىكتەرىن جەتىل­دىرۋگە باسىمدىق بەرىپ وتىر. ەڭ الدىمەن، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردى گرانتتىق قارجىلاندىرۋ تەتىكتەرى جەتىلدىرىلەدى. ءتيىستى زاڭ جوباسى ازىرلەنگەن. قۇجات ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن حالىقتىڭ قالاۋىنا ساي كەلەتىن وزەكتى جوبالاردى عانا ىرىكتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. وسىلايشا، وزەكتى ماسەلەلەر ناقتى شەشىلمەك.

ەكىنشىدەن، قوعامدىق كەڭەس­تەر جۇمىسىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. وسى ماق­ساتتا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، ازاماتتىق بەلسەندىلەر، باق كەڭىنەن تارتىلماق. ءسويتىپ مەم­لەكەتتىك ورگاندار مەن وڭىرلەر اكىم­دىكتەرىنىڭ قوعامدىق كەڭەس­تەرى قۇرامى جاڭارتىلماق. «ۇشىن­شىدەن، قايىرىمدىلىق پەن ۆو­لونتەرلىكتى ىنتالاندىرۋعا جانە دامىتۋعا ەكپىن بەرەمىز. وسىعان بايلانىستى ءتيىستى زاڭ جوباسىن ۇسىندىق. زاڭ قابىل­دان­عاننان كەيىن كوتەرمەلەۋ كۆوتالارى كوبەيەدى. وسىلايشا، جۇمىسقا ورنالاسقان ۆولونتەرلەر سانى ايتارلىقتاي ارتادى. جالپى، بيىل ءتۇرلى فورماتتاعى 20 مىڭنان اسا ءىس-شارا وتكى­زۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. تور­تىن­­شىدەن، اۋىلدىق ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن ازاماتتىق بەل­سەن­دىلەردىڭ باستامالارىنا 50 شا­عىن گرانت بەرۋدى جوسپارلاپ وتىر­مىز. ياعني جەرگىلىكتى قوعام­داستىقتى جۇمىلدىرۋ، اۋىل باستامالارىن دامىتۋدا كوش­باس­شىلاردى انىقتاۋ جانە اۋىل تۇر­عىن­دارىنىڭ تسيفرلى جانە قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن ارت­تىرۋعا با­عىتتالعان شا­عىن گرانتتار كونكۋرسى ۇيىم­داس­تىرىلادى»، دەدى مينيستر.

ا.وماروۆتىڭ ايتۋىن­شا، اقپاراتتىق سالا – مينيسترلىك قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى باعىتىنىڭ ءبىرى. 2021 جىلى مينيسترلىك قۇقىعى بۇزىلعان جۋرناليستەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ رەگلامەنتىن قابىلدادى. قۇجات قوعام وكىل­دەرىمەن، بۇقارالىق اقپارات قۇرال­دارىمەن جانە ءتيىستى ورگاندار­مەن بىرلەسىپ مۇقيات تالقى­لانعان. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، جۋرناليستەردى اككرەديتتەۋدىڭ جاڭا قاعيدالارى بەكىتىلدى. سالاماتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتايتىن الەۋمەتتىك جارنامالاردى وتاندىق تەلەارنالاردا كورسەتۋ قاعيدالارى ناقتىلاندى. تسيفرلى تەلەراديونى ەنگىزۋ جوباسىن ىسكە اسىرۋ جالعاستى. بۇگىندە 11 ءوڭىر تسيفرلى تەلەۆيزياعا تولىق كوشكەن. ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ اياسىندا 73 مەديا جوبا ىسكە اسىرىلدى.

ا.وماروۆ پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، 2021 جىلى وتاندىق تەلەسەريالدار، دەرەكتى تاريحي فيلمدەر ءوندىرىسىن ۇلعايتۋعا دەن قويىلعانىن اتاپ ءوتتى. تەلەارنالاردان احمەت بايتۇرسىن ۇلى، قانىش ساتباەۆ سەكىلدى ۇلت زيالىلارى تۋرالى سەريالدار كورسەتىلىپ، كورەرمەن كوزايىمىنا اينالدى. الەۋمەتتىك ماڭىزى زور جوبالاردىڭ اراسىندا «Balapan» تەلەارناسى جانىنان اشىلعان ەرەكشە ءبىلىم بەرۋ قاجەتتىلىكتەرى بار بالالارعا ارنالعان انيماتسيا مەكتەبىنىڭ جۇمىسىن ايتۋعا بولادى. بۇل جوبانىڭ ىسكە اسىرىلۋى بيىل دا ءوز جالعاسىن تابادى.

مينيستر ءوز سوزىندە قوعامدىق سانانى جاڭ­عىرتۋ سالاسىندا ال­تى نەگىزگى باعىت جاتقانىن اتادى. «بىلتىردان باستاپ باعدار­لاما وسكەلەڭ ۇر­پاق­تى، اسىرەسە وقۋشىلاردى جانە مەك­تەپ جاسىنا دەيىنگى بالالار­دى تاربيەلەۋگە باسىمدىق بەردىك. «ۇلتتىق تار­بيە»، Tiji جانە Nickelodeon ارنا­لارىنىڭ بالا­لار كونتەنتىن قازاق تىلىنە اۋدارۋ سەكىلدى اۋقىمدى جوبالاردى جۇ­زەگە اسىرىپ جاتىرمىز. ايتپاق­شى، Tiji جانە Nic­kelodeon قازاق تى­لىندە جاقىندا شىعادى، تۇساۋ­كە­سە­رى وتەدى»، دەدى ۆەدومستۆو باس­شىسى.

ونىڭ مالىمەتى بويىنشا بۇل باعىتتاعى باستى باسىم­دىق – «ۇلتتىق رۋحاني جاڭ­عىرۋ» جانە جول كارتاسى جوبالا­رىن ساپالى ىسكە اسىرۋ. «بۇل سترا­تەگيالىق قۇجاتتار قازاقستاندىق بىرەگەيلىك پەن زياتكەرلىك الەۋەتتى، مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا، ۇلتتىڭ مادەني كودىن ساقتاۋعا جانە ىلگەرىلەتۋگە، جاستاردىڭ جان-جاقتى دامۋى مەن ءوزىن-ءوزى تانىتۋىنا باعىتتالعان»، دەدى ول.

جالپى، بيىل دا الدىمىزدا مەملەكەتتىڭ اقپاراتتىق جۇ­مىسى ساپاسىن، وتاندىق باق-تىڭ باسەكەگە قابىلەتىن ودان ءارى دامىتۋ مىندەتى تۇر. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس ۇكىمەتتىڭ اقپاراتتىق جۇمىسى دەڭگەيىن ايتارلىقتاي كو­تەرۋ قاجەت. وسىعان بايلانىس­تى مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ جۇ­مىسىن باق ارقىلى باعالاۋ كوزدەلىپ وتىر. «بيىل باق سالاسىن دامىتۋدى باق جانە ۇەۇ وكىل­دەرىمەن كەڭىنەن تالقىلا­ماقپىز. بۇل جۇمىس اقپارات سالاسىن دامىتۋدىڭ 2023-2025 جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق جوس­پارى شەڭبەرىندە جۇرگىزىلەدى. 2022-2023 جىلدارعا ارنالعان وقىتۋ جونىندەگى ارنايى جوسپاردى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان. بۇل مەديا مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن دامىتۋعا، حالىقتىڭ مەديا جانە اقپاراتتىق ساۋاتتىلىعىن قا­لىپ­تاستىرۋعا باعىتتالعان»، دەدى ا.وماروۆ.

سونىمەن قاتار مەملەكەتتىك تەلەارنالاردى جەتىلدىرۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرى ازىرلەنگەنى ءمالىم بولدى. ماسەلەن، بيىل 24 kz مەم­لەكەتتىك تەلەارناسى جاڭا فورماتتا جۇمىس ىستەۋدى باستاپ وتىر. بۇل مەملەكەتتىڭ اقپارات ساياساتتى ءتيىمدى ءارى ساپالى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

مينيسترلىك وكىلى 2030 جىلعا دەيىنگى وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسى ىسكە اسىرىلىپ جاتقانىن دا حابارلادى. قازىرگى تاڭدا تۇجىرىمداما اياسىندا قوعامداعى ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇمكىندىكتەرىن ىنتا­لاندىرۋ جانە ىلگەرىلەتۋ جۇمىس­تارى جۇرگىزىلىپ كەلەدى. «بىل­تىر 24 جەلتوقساندا گەندەر­لىك تەڭدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە ايەلدەر قۇقىعىن قورعاۋ جونىندەگى ءىس-شارالار جوسپارى بەكىتىلگەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. قۇجات بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 2022-2025 جىلدارعا ارنالعان بىرنەشە قارارىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان. وڭىرلەردە تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا ۇشىراعان ايەلدەر مەن بالالاردىڭ ۋاقىتشا تۇرۋىنا جاعداي جاسالعان وتباسىن قولداۋ ورتالىقتارى جۇمىس ىستەيدى. ورتالىقتار قۇقىقتىق، پسيحولوگيالىق، الەۋمەتتىك، تۇعىن ءۇي سۇراقتارى بويىنشا جان-جاقتى كەڭەستەر بەرەدى. سونداي-اق 2021 جىلى «مەرەيلى وتباسى» كونكۋرسىن وتكىزۋ ەرەجەسىنە وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. ەلىمىزدىڭ 17 وڭىرىنەن 17 ۇلگىلى وتباسى جەڭىمپاز اتاندى. ولار تۋرالى روليكتەر مەن سيۋجەتتەر باق پەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە كەڭىنەن تارالدى»، دەدى مينيستر.

اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى الەكساندر دانيلوۆ مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىن ىسكە اسىرۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرى تۋرالى ايتىپ بەردى. ول اۋىل جاستارىن جانە الەۋمەتتىك وسال جاستاردى الەۋمەتتەندىرۋ، كاسىبي باعدارلاۋ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ بويىنشا ۇسىنىلعان شارالار تۋرالى مالىمدەدى. «قازىر جاستار ساياساتىنا قىزىعۋشىلىق تا، جاستار سانى دا ايتارلىقتاي ءوسىپ كەلەدى. بۇل ءبىر جاعىنان دەموگرافيالىق ستاتيستيكا، ونىڭ ىشىندە پرەزيدەنتتىڭ جاستار ساناتىنا كىرەتىندەردىڭ جاسىن 35-كە دەيىن ۇلعايتۋ جونىندەگى تاپسىرماسىنا دا بايلانىستى»، دەدى ۆيتسە-مينيستر ا.دانيلوۆ.

ۆيتسە-مينيستر جاستار ساياسا­تىنىڭ بىرقاتار جاڭا قاعيداسى ازىرلەنگەنىن ەسكە سالدى. ء«بىرىنشى كەزەكتە، جاستاردى وبەكت رەتىندە قاراستىرۋعا بولمايدى. جاستار – مەملەكەت ءۇشىن ەڭ ما­ڭىزدى
سۋبەكت، ماڭىزدى رەسۋرس. جاس­تاردى وبەكت رەتىن­دە قاراۋدى قويىپ، سۋبەكت رەتىن­دە ساناسۋ تاسىلىنە كوشۋگە ءتيىسپىز. جاس­تاردىڭ ءوزى دە مەملەكەت ولارمەن قانداي تۇرعىدا جۇمىس ىستەۋى كەرەك­تىگىن ايتىپ، سۇرانىس­تارىن جەتكىزە ءبىلۋى كەرەك. بۇل وتە ماڭىزدى ماسەلە. ەكىنشى ما­ڭىز­دى مىندەت – اتاۋلى جۇمىس. جاس­تارعا بىرجاقتى قاراپ، جالپى­لاما قارىم-قاتىناس ورناتۋ ازدىق ەتەدى. ويتكەنى ءار وڭىردەگى جاس­تاردىڭ ۇمتىلىستارى ءار ءتۇرلى. سوندىقتان جاستار ساياساتى يكەمدى، اتاۋلى بولۋعا ءتيىس»، دەدى ۆيتسە-مينيستر.

سونىمەن قاتار «قوعامدىق كەلىسىم» رمم قىزمەتى تۋرالى عالىمجان قۇسمانعاليدىڭ ءوز بايانداماسىندا ەتنوسارالىق قاتى­ناستاردى دامىتۋ سالاسىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار تۋرالى ايتىلدى.

سونداي-اق نەگىزگى سپيكەرلەر اراسىندا ازاماتتىق قوعام وكىلدەرى قازاقستان ازاماتتىق اليانسىنىڭ پرەزيدەنتى بانۋ نۇرعازيەۆا، قازاقستان ينتەرنەت قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى شاۆكات سابيروۆ ءسوز سويلەدى. ولار اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ سالاسىنداعى وزەكتى ماسە­لە­لەرگە توقتالىپ، وزدەرىنىڭ ناقتى ۇسىنىستارىن ايتتى.