الەم كوشىرمەسىن بەينەلەگەن...

كورمەگە قىلقالام شەبەرىنىڭ 90-نان اسا جۇمىسى قويىلدى. شىعارماشىلىق جولىن تۇپ­نۇسقا گرافيكا تەحنيكاسىمەن باستاعان سۋرەتشىنىڭ تۋىندىلارى جىلى سەزىمگە بولەيتىن اسەمدىگىمەن، كومپوزيتسيالىق ۇيلەسىمدىلىگىمەن ايرىقشا كوز تارتادى. اسىرەسە اۆتور ءتۇس پەن فاكتۋراعا ەرەكشە ماڭىز بەرەدى.

كورمە يەسىنىڭ تارتىمدى تۋىن­دىلارى اراسىندا « ۇلى كام­زول» اتتى ينستاللياتسياسى كوپ­شىلىكتىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزدى. بۇل جۇمىس اتاقتى بري­تاندىق ساۋلەتشى لورد نورمان فوستەردىڭ يدەياسىمەن سالىنعان استاناداعى «حان شاتىر» ساۋدا-ويىن-ساۋىق ورتالىعىنىڭ عيماراتى فورماسىمەن جاسالعان. اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، بۇل تۋىندى ءۇش نۇسقادان تۇرادى. بيىكتىگى ءۇش جارىم مەترگە سوزىلعان العاشقى نۇسقاسى – ەكسپو-2017-دە جۇرتشىلىق نازارىنا ۇسى­نىل­سا، ەكىنشى نۇسقا − 2018 جى­لى بەرليندەگى سۋرەتشىلەر كورمە­سىندە قويىلعان. ءبىز كورگەن – ءۇشىنشى نۇسقا ەكەن.

«حالقىمىز قانداي اۋىر كەزەڭ­دەردى باستان وتكىزسە دە، ەل­­دىگى مەن بىرلىگىنەن اجىراعان ەمەس. وسى تۋىندىداعى كونە شاپاندار ارقىلى قازاقتىڭ بىرلىگى مەن قوناقجايلىلىعىن، جالپى، بارلىق اسىل قاسيەتىن كورسەتۋگە تىرىستىم. ينستاللياتسيانىڭ ىشكى جاعىنا قولدانبالى ونەر زاتتارى قويىلعان. بۇدان اجە­لە­رىمىزدىڭ ويۋلاپ جاساعان سىر­ماق، الاشا، باسقۇردى كورىپ، اسەر­لەنەسىز»، دەيدى اۆتور.

ءبىر قاراعاندا، اتالعان جۇ­مىس­تى كيىز ۇيگە نەمەسە ساۋكە­لەگە ۇقساتۋعا بولادى. ال سۋرەت­شى ادىلعالي باياندين دارىندى ارىپتەسىنىڭ ينستاللياتسياسىن الەمنىڭ كوشىرمەسى رەتىندە قابىلدايمىن دەيدى.

ء«يا، مەنىڭ تۇسىنىگىمدە، بۇل – الەمنىڭ كوشىرمەسى. الەمنىڭ كىندىگى – قازاق جەرى، ونىڭ ىشىن­دە التاي دەپ ۇعىنساق، سول جەر­دى مىڭداعان جىلدان بەرى مە­كەندە­­گەن حالىقتىڭ بولمىسى، سالت-ءداستۇرى، ەڭ اقىرى، كيگەن شاپانى ارقىلى اۆتور تەرەڭ وي قوزعايدى. مۇندا ۇلكەن ماعىنا جاتىر. مىسالى، ونى جاي اق ماتامەن جاۋىپ قويۋعا دا بولادى. بىراق ونىڭ اسەرى باسقا. وسى جۇمىسى ارقىلى سۋرەتشى اتا-بابالارىمىزدىڭ ءىى-ءىىى عاسىر بۇرىن جاساعان دۇنيەسىن بۇگىنگى كۇنمەن ۇيلەستىرىپ، نازىك جاراسىمىن تاپقان. گۇلمارال وسى ينستاللياتسياسىن گەرمانياعا الىپ بارعاندا، وعان وزگە جۇرت تاڭىرقاپ قاراپتى. ءبىز كوبىنەسە تۋىندىنىڭ سىرت­قى فورماسىن كورەمىز دە، ونىڭ استارىنا كەڭىرەك ۇڭىلمەيمىز. مۇنى سوزبەن جەت­كىزۋ قيىن، اۆتور وسى دۇنيەسىمەن جۇمىر باس­تى پەندەنى ويلانتادى»، دەيدى ول.

تاتىباەۆانىڭ تۋىندىلارىن­دا حالقىمىزدىڭ بار اسىلىن جارقىراتىپ كورسەتەتىن ۇلتتىق قۇندىلىقتار ايشىقتى بەدەرلەنگەن. اسىرەسە، سۋرەتشى كەڭەس زامانىندا قازاقتىڭ باسىنان وتكەن زۇلمات كەزەڭدەرگە جاڭا­شا كوزقاراسپەن ءۇڭىلىپ، سو­نى شىعارماسىمەن استارلاپ جەتكىزەدى. نەگىزىنەن، كورمە «گرا­­فيكالىق جانە ارالاس تەح­نيكا» اتتى ەكى بولىمنەن قۇرال­عان. وسى جۇمىستارعا ول بەس جىل­دان ارتىق ۋاقىتىن جۇم­ساپ­تى. ونىڭ اراسىندا قاپ­شىق­قا، قايىڭ قابىعىنا بەينە­لەنگەن تۋىندىلار كوبىرەك كەز­دەسەدى.

– ءوزىم ارالاس تەحنيكامەن جۇمىس ىستەگەندى جاقسى كورەمىن. اتام بالا كۇنىمدە بالشىقتان ءمۇسىن جاساعانىمدى كورىپ، ءمۇ­سىنشى بولادى دەپ ويلايتىن. بىراق مەن بەينەلەۋ ونەرىن قالا­دىم. تۋىندىلارىمنىڭ كوبى ابستراكتسيالىق جانە كومپو­زيتسيالىق باعىتتا سالىنعان. ارالاس تەحنيكا بولعانىمەن، كو­بىنەسە كادىمگى قاپشىقتى پاي­د­الانام، ونى ەلىمىزدىڭ ءار تۇكپىرىنەن الامىن. بىرەۋ ءۇشىن ول جاي قاپشىق بولۋى مۇمكىن، بىراق مەن ودان كوپ اقپارات جينايمىن. مەنىڭ ەكى اجەم بولدى، بىرەۋى –قىزىلوردا وبلىسىندا سوعىس جىلدارى كۇرىش ەگىپ، ونى قاپپەن جيناسا، ەكىنشىسى – سول جىلدارى باياناۋىلدا قاپپەن تۇز تاسىپتى. وسىندا ءبىر بايلانىس بار. جۇمىستارىما مۇمكىندىگىنشە ۇلتتىق ناقىش بەرۋگە تىرىسامىن. وسى ءىس-شارانى وتكىزۋدەگى ماقساتىم دا اتا-بابامىزدىڭ ايتقان وسيەتىن تەرەڭ ۇعا بىلسەك دەگەن وي، −دەيدى كورمە يەسى.

ماسەلەن، ونىڭ «پەردە» دەگەن كارتيناسىندا ادام ءومىرىنىڭ ءبىر كەزەڭدەرىن قامتىعان ءساتىن اسەرلى ورنەكتەگەن. جالپى، اۆتوردىڭ كوم­پوزيتسيالىق شەشىمدەرىنىڭ با­تىل­دىعىمەن ەرەكشەلەنەتىن تۋىن­دىلارى بەلگىلى ءبىر فيلوسو­فيالىق مازمۇنمەن تۇتاسىپ كەتكەن.

«گۇلمارالدىڭ جۇمىستارى مەن كورمەنىڭ ۇيلەسىمدىلىگى مەنى ەرەكشە ءتانتى ەتتى. مىسالى، اۆتور­دىڭ ابستراكتسيالىق تۋىندىلارىنان مەن كادىمگى قۇراق كورپە مەن قولدان باسقان كيىزدى كوردىم. اجەلەرىمىز قۇراق كورپە مەن كيىزدى قولىمەن جاساسا، ونى سۋرەتشى زاماناۋي ءادىس-تاسىلدەر ارقىلى بوياۋمەن تۇرلەندىرىپ، كوركەمدەگەن. مۇ­نى قانمەن دارىعان «ۇلتتىق كود» دەۋگە بولا­دى. وسىدان-اق ونىڭ كىم ەكەنىن بىلمەسەك تە، قازاق سۋرەتشىسى ەكەندىگىن قولتاڭباسىنان تانيمىز. قاپ­شىق پەن قايىڭنىڭ قابىعى ار­قى­لى ونەر تۋىندىسىن جاساۋ وڭاي ەمەس، بيىك تالعامدى تالاپ ەتە­دى. اۆتور وسى ەڭبەگى ارقى­لى قو­عامعا وي ايتىپ، كوز­قارا­سىن بىلدىرەدى. قىسقاسى، گۇل­مارالدىڭ سۋرەتشىلىك دەڭ­گەيى الەمنىڭ «مەن» دەگەن شە­بەرلەرىنەن ەش كەم ەمەس»، دەيدى ادىلعالي باياندين.

بۇگىندە گۇلمارال تاتىباەۆا­نىڭ قورجىنىندا 500-دەن اسا تانىمال تۋىندىسى بار. ونىڭ ەسىمىن ەلىمىزدە عانا ەمەس، شەت مەملەكەتتەردەگى بەينەلەۋ ونە­رىن ءپىر تۇتاتىندار دا جاقسى بىلەدى. ول تەمىربەك جۇر­گە­نوۆ اتىنداعى قازاق ۇلت­­تىق ونەر اكادەمياسىنىڭ تۇ­لەگى، قازاقستان سۋرەتشىلەر ودا­عى­نىڭ، ەۋرازيا ديزاينەرلەر وداعىنىڭ جانە ەۋرازيا شى­عارماشىلىق گيلديا­سى­نىڭ مۇشەسى. ونەر اكادەمياسىن­دا وقىپ جۇرگەندە بىلىكتى ۇستاز­داردان ءدارىس الىپ، ارالاس تەحنيكامەن جۇمىس ىستەۋدىڭ قىر-سىرىن ۇيرەنگەن.

قازىر قارىمدى قىلقالام شەبەرىنىڭ ەڭبەكتەرى قازاقستاندا عانا ەمەس، تۇركيا، نيدەرلاند، كورەيا، لاتۆيا، رەسەي، يوردانيا، ۇلىبريتانيا، قىتاي جانە تاعى باسقا ەلدەردىڭ مۋزەيلەرى مەن جەكە كوللەكتسيالارىندا ساقتاۋلى تۇر.