اگرارلىق سالادا اۋقىمدى ماسەلە كوپ

دوڭگەلەك ۇستەل جۇمىسىنا پار­لا­مەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى، اۋىل شارۋاشىلىعى، ەكولوگيا، گەو­لوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مي­نيس­ترلىگى، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور ۇيىمدارىنىڭ، بۇۇ دب-نىڭ، دۇنيە­جۇزىلىك بانكتىڭ، جوعارى وقۋ ورىن­دارى مەن عىلىمي-زەرتتەۋ مەكە­مەلەرىنىڭ جانە باسقا دا قوعام­دىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىستى.

ءىس-شارانى پارلامەنتاريزم ينس­تي­تۋتىنىڭ ديرەكتورى مان­سۇر­حان ماحامبەتوۆ اشىپ، قاتىسۋشىلاردى تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىمەن قۇت­تىق­تاي كەلىپ، اگروونەركاسىپتىك كەشەن­نىڭ ەكونوميكانىڭ ما­ڭىز­دى سەكتورلارىنىڭ ءبىرى رە­تىن­­دەگى ماڭىزىنا توقتالدى. اۋىل شارۋاشىلىعى ءبىرىنشى ۆيتسە-ءمينيسترى ايداربەك ساپاروۆ بۇل ءىس-شارانىڭ وندىرىستىك كەشەنى ءۇشىن اسا قاجەتتىلىگىن اتاپ ءوتتى.

جيىن بارىسىندا پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اگرارلىق ماسەلەلەر كوميتەتىنىڭ حاتشىسى ب.وسپانوۆ، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دە­پۋتاتى، اگرارلىق ماسەلەلەر جو­نىندەگى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى ب.سارتباەۆ، «قازاگروقارجى» اق باس­قارما توراعاسى ا.پراشەۆ، «ۇلتتىق اگرارلىق عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى» ۇاق باس­قار­ما توراعاسى گ.يساەۆا، قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋني­ۆەر­سيتەتىنىڭ پروفەسسورى، اۋىل شارۋا­شىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، مال شارۋاشىلىعى جانە بيورەسۋرستار عىلىمي-زەرتتەۋ تەح­نو­­لوگيالىق ينستيتۋتىنىڭ دي­رەك­تورى ب.ماحاتوۆ، بۇۇ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ ساراپشىلارى س.بايشولانوۆ، د.لي بايانداما جاسادى.

قازاق اۋىل شارۋاشىلىعى عى­لىم­دارى اكادەمياسىنىڭ پرەزي­دەن­تى ع.قاليەۆ اوك-ءتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋدە جۇمىستى كۇشەيتۋ قاجەتتىگىن قوزعاسا، اگرار­لىق عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ دامۋ ماسە­لە­لەرى تۋرالى سويلەگەن ۇاعبو باس­قارما ءتورايىمى گ.يساەۆا ۇلتتىق اگرارلىق عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ ورتالىعىنىڭ اتقارىپ وتىر­عان جۇمىستارى مەن اوك ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان نەگىزگى جوبالارعا توقتالىپ، عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرىن ەنگىزۋگە جانە ەلىمىزدەگى ەكستەنشننىڭ دامۋ بارىسىن ءسوز ەتتى.

جەتەكشى اگرارلىق وقۋ ورنىنىڭ رەكتورى تىلەكتەس ەسپولوۆ اۋىل شارۋا­شى­­لىعىندا قور­دا­لان­عان كۇردەلى ماسە­لەلەردى عىلىمي تۇرعىدا شە­­­شۋ­دىڭ جولدارىن ارقاۋ ەتىپ، ۋني­­­ۆەر­سيتەتتەگى عىلىمي ءىس-تا­جى­ري­­بە­لەر ناتي­جە­لە­رىمەن ءبو­لىس­تى، سونى­مەن قاتار اگرو­ونەر­كا­سىپ­تىك كەشەنىنىڭ الدىنداعى كە­لە­سى مىن­دەت­تەرگە توقتالدى. ياعني الەۋ­مەت­تىك ماڭىزى بار ازىق-ت ۇلىك ونىم­دە­­رىمەن ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتۋ، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ تابى­سى­نىڭ تۇراقتى ءوسۋى، ەڭبەك ونىمدىلىگىن ەكى جارىم ەسە ارتتىرۋ، اۋىل شارۋا­شى­لىعى ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىن ەكى ەسە ارتتىرۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

«قازاقستاندا تاۋەلسىزدىك ال­عا­­لى بەرى 10 باعدارلامالىق قۇ­جات ازىرلەنىپ، ولاردىڭ نەگى­زىن­­دە اگروونەركاسىپتىك كەشەن سا­لا­سىن­دا­عى مەملەكەتتىك سايا­سات جۇزەگە اسىرىلۋدا. الاي­دا قا­بىل­دان­عان زاڭدارعا، باع­دار­لا­ما­لارعا جانە باسقا قۇجاتتارعا قا­راماستان، بۇل سالادا ءتيىمدى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ مۇمكىن بول­ماي تۇر»، دەپ اتاپ ءوتتى ت.ەسپولوۆ.

بۇگىندە سالادا كوتەرمە-تارا­تۋ ورتالىقتارىنىڭ قىزمەتىن رەت­تەي­تىن نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىنى ازىرلەۋ ۋاقىت كۇتتىرمەيدى. ال اگ­رو­­ونەركاسىپتىك كەشەن نىساندا­رى­نا نەسيە بەرۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، كرەديتتەۋدىڭ نىسانالى باعىتتارىنىڭ پىسىقتالماۋى، ولاردىڭ اوك نىساندارىنىڭ ءبى­رىن­شى كەزەكتەگى مۇقتاجدىقتارعا باع­دارلانباۋى، ىسكە اسىپ جاتقان جوبالارعا جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگان­دا­رى تاراپىنان مونيتورينگتىڭ باسەڭدىگى جيىن قاتىسۋشىلارىن تول­عاندىرعان ماسەلەلەر قاتارىندا ايتىلدى.

اگرارشىلاردى قازىرگى كەزەڭدە ەلى­مىزدىڭ اگروونەركاسىپتىك كە­شە­­نىن­دە تەحنيكالىق جاراق­تان­دى­رۋ­دىڭ جەتكىلىكسىزدىگى مەن ونى وندىرىسكە ەنگىزۋدىڭ باياۋلىعى، اگروتەحنولو­گيا­لار ترانسفەرتىنىڭ شاعىن جانە ورتا شارۋاشىلىقتار ءۇشىن قول­جە­تىمسىزدىگى، جەر، سۋ، ەڭبەك رەسۋرس­تا­رىن ءتيىمسىز پايدالانۋ، پايدالانىلاتىن سۋارمالى جەر­لەر­دىڭ 2،5 ملن گەكتاردان 1،1 ملن گەك­تارعا دەيىن قىسقارىپ كەتكەندىگى الاڭ­داتادى. سالادا قوردالانعان ماسەلەلەر سونىمەن بىرگە وڭدەلگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ تو­مەن­دىگى، ينۆەستيتسيالىق تۇرعىدان تار­تىمسىزدىعى، مەملەكەتتىك قول­داۋ­­دىڭ ازدىعى، ونىمدەردى ساقتاۋ مەن وتكىزۋدىڭ تيىمسىزدىگى، زاماناۋي يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ قولجەتىمسىزدىگى سياقتى جايتتارمەن جالعاسىن تابا بەرەدى. وسى ورايدا كەڭەسكە قاتىسۋشىلار سالا­داعى ماڭىزدى ماسەلەلەردى ەگ­جەي-تەگجەي كورسەتىپ، ءتيىستى مەم­­لەكەتتىك ورگاندارعا ۇسىنىس ازىر­­لەپ، پارلامەنتاريزم ينستيتۋ­تى مەن قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى اراسىندا مەموراندۋمعا قول قويىلدى.

الماتى