يننا اتقارعان يگى ىستەر

يننا روبەرتوۆنا وسىدان ءتورت-بەس جىل بۇرىن عانا كۇنۇزاق قازان-وشاقتىڭ اينالاسىنان ۇزامايتىن قاراپايىم ءۇي شارۋاسىنداعى ايەل ەدى. ديقانشىلىعىن ءدۇيىم وبلىس بىلە­تىن ايگىلى كورنەەۆتەر اۋلەتىنە كە­لىن بوپ تۇسكەنىنە دە ءبىراز جىل وتكەن. ۇيگە كەلىمدى-كەتىمدى قوناق كوپ. سول كىسىلەردىڭ اس-سۋىن ازىرلەپ بەرەدى. مۇ­نىڭ سىرتىندا بالا تاربيەسىمەن اينا­لىسادى. دەنيسوۆ اۋدانىنداعى سۆەر­دلوۆ ەلدى مەكەنىنە ورنالاسقان «كولوس» جشس-ءىن باسقاراتىن اكەلى-با­لالى ەكى الەكساندر دا تاڭنىڭ اتى­­سىنان كۇننىڭ باتىسىنا دەيىن ءۇي كورمەيدى. ءبىرى قايىن اتاسى، ءبىرى قۇ­داي قوسقان قوساعى – ەكەۋى دە كۇنى بويى القاپتا جۇرەدى. يننا سىرتتاعى شار­ۋاعا باس قاتىرمايتىن. ايەل ادام ءۇشىن وتباسىنىڭ بەرەكەسىن قورىپ، ۇيدە شارۋا باستى اتاسى مەن ەرىن كۇتىپ، تور­دە­گى بەسىگىن تەربەتىپ وتىرعاننان اسقان باقىت بار ما؟ ءومىر وسىلايشا ءبىر قالىپپەن ءوتىپ جاتتى. وسى ءبىر الاڭ­سىز كۇندەرىمەن قوش ايتىسىپ، ءوزى­نىڭ دە ات جالىن تارتىپ ءمىنىپ، ۇلكەن شارۋا­شى­لىقتىڭ تىزگىنىن ۇستاۋعا تۋرا كەلە­تى­نىن يننا ول كەزدە قايدان ءبىلسىن...

قۇداي ءبىر اينالدىرعاندى شىر اينال­دىرادى دەگەن راس، الدىمەن ىر­گەلى شارۋا­شىلىقتىڭ نەگىزىن قالاعان ق­ايىن­اتاسى الەكساندر اناتولەۆيچ قاي­تىس بولدى. ەندى ەسىن جيا بەرگەندە جۇبايى الەكساندر الەكساندروۆيچ جارىق دۇنيەمەن مەزگىلسىز قوش ايتىسىپ كەتە باردى.

اكەسى قايتىس بولعاننان كەيىن الەك­ساندر ەتتى مال باسىن كوبەيتۋگە كۇش سالعان. اۋىلعا بۇرىن-سوڭدى دە­ني­سوۆ اۋدانىندا بولماعان ابەردين-انگۋس سيىرلارىن الىپ كەلگەن. ارعى تەگى شوتلانديادان تاراعان اسىل تۇ­قىم­دى جانۋارلار قازىر سۆەردلوۆتان ون شاقتى شاقىرىم قاشىقتا جاتقان اقساي اۋىلىنداعى فەرمادا ءوسىپ-ءونىپ جاتىر. اقساي – بۇرىنعى كەڭشاردىڭ بولىمشەسى. تۇرعىندار كوشىپ كەتكەن سوڭ، مۇنداعى جارتىلاي بۇزىلىپ، ىرسيعان قاڭقاسى عانا قالعان الىپ سيىر قورالارىنىڭ ورنىن قازىر مال تۇ­را­­تىن بىرنەشە كەڭ عيماراتى، بۇزاۋ­لار­عا ارنالعان انگارى، اينالاسى ات شاپتىرىم بورداقىلاۋ الاڭى، جابىق جەمدەۋ قوراسى بار زاماناۋي كەشەن باسقان. قالادان كەزدەستىرەتىن كەڭ سا­رايعا بەرگىسىز مالشىلار ءۇيى دە وسىندا. كەشەننىڭ ىشىندە بىرنەشە قۇدىق بار. سۋ مالشىلار تۇراتىن ۇيگە دە، مال تۇراتىن قوراعا دا وسى قۇدىقتاردان كەلىپ تۇر.

الەكساندردىڭ مەزگىلسىز قازاسى ين­نانىڭ قابىرعاسىن قاۋساتىپ-اق كەتتى. جالعىز ۇلىن قۇشاقتاپ اسقار تاۋداي ەر ازاماتىنىڭ ارتىندا اڭىراپ، قايعىدان قان جۇتىپ قالعان جەسىر ايەلدىڭ وسىناۋ وپاسىز دۇنيەنى ءبىر سات­تە-اق تارك ەتىپ تاستاپ كەتكىسى كەلگەن كەزدەرى دە بولعان.

– الەكساندر قايتقاندا ۇزاق كۇي­زە­لىسكە ءتۇستىم. ءوزىم ءۇي شارۋا­سىن­­داعى ايەل­مىن، سوڭعى جىلدارى عانا جول­دا­­سىما اندا-ساندا كومەك­تە­سە باس­تا­عان­مىن. ول مەنى اۋدان ورتا­لى­عى­نا كەيبىر قۇجاتتاردى تىركەۋگە، ءتيىستى مە­­كە­مەلەردىڭ بىرىنە ءبىر قاعازداردى اپا­­رىپ بەرۋگە، بانككە قۇجات اپارۋعا جۇ­م­ساپ تۇراتىن. شارۋاشىلىقتى باس­قا­رۋ ىسىنە ارالاسپايتىنمىن. بىراق ءبىز­­دىڭ سەرىكتەستىككە قاراستى جانار­ماي ورتالىعى، اسحانا سياقتى قۇرى­لىم­داردىڭ بارىندە 1-2 جىلدان جۇ­مىس ىستەدىم. مۇنداعى ادامداردىڭ ءبارىن تانيمىن. سوندىقتان كوپ ويلانىپ جاتپاستان، سەرىكتەستىكتى باسقارۋ ىسىنە كىرىسىپ كەتتىم. ويتكەنى مەن ەڭسە تىك­تەمەسەم، شارۋاشىلىق توقتاپ قا­لا­دى. جۇمىسشىلارعا جۇمىس كەرەك، ج­ا­لاقى الۋ كەرەك. «كولوس» – وسى اۋىل­دى ۇستاپ تۇرعان جالعىز شارۋا­شى­­لىق. سوندىقتان سەرىكتەستىك تاراسا، اۋىل دا تاراپ كەتەدى. ناعىز قيىن كە­زەڭدە كۇيرەكتىككە سالىنىپ جاتا بەر­سەم، جولداسىم جولعا قويىپ كەتكەن كاسىپورىن دا، اۋىل دا بىرتە-بىرتە ىدى­راپ كەتەدى. وسىلايشا، وزىمە ۇلكەن جاۋاپ­كەرشىلىك جۇكتەلگەنىن ءتۇسىندىم. بويىمدى جيناپ الىپ، دەرەۋ جۇمىسقا كىرىسىپ كەتتىم، - دەدى يننا روبەرتوۆنا.

سۆەردلوۆ اۋىلىندا شىركەۋ تۇر­عى­­زىپ، ەسكى مەكتەپتى قايتا قال­پى­نا كەلتىرگەن دە وسى «كولوس» سەرىك­تەس­­تىگى. يننا دا قاراپ قالعان جوق، شار­ۋا­شىلىقتى باسقارۋدى قولعا ال­عان­نان كەيىن 2019 جىلى ءبىر جازدا اۋىل جاستارىنا ۇلكەن ستاديون سا­­لىپ بەردى. بۇل ستاديوندا جىل سا­يىن الەكساندر كورنەەۆتى ەسكە الۋ ءتۋر­­نيرى ءوتىپ تۇرادى. كاسىپكەر اۋىل سپورتىن دامىتۋ ماقساتىندا كىش­كەن­تاي بالالاردى سپورتقا باۋليتىن باپكەر العىزعان. قازىر اۋىل بالا­لارى بىرنەشە سپورت تۇرىنەن جات­تى­عۋ جاساپ ءجۇر. اۋىلدا بالا از. سوعان قاراماستان، سۆەردلوۆ جاستارى اۋدان­دىق جارىستاردا جەڭىسكە جەتىپ ءجۇر. تاياۋ­دا يننا اۋىل كوشەلەرىنە جارىق ورنات­تى. مۇنىڭ سىرتىندا، ستاديون مەن شىركەۋدىڭ كۇتىمىن دە ءوز موينىنا الىپ وتىر.

– «كولوس» سەرىكتەستىگىن قۇرۋ، ۇلكەن شار­ۋاشىلىقتى قالىپتاستىرىپ، دا­مى­تۋ جولىندا مەن ءۇشىن ەكى بىردەي اياۋ­لى ادام ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن كۇش-جىگەرىن سارپ ەتتى. 2013 جىلى الەكساندر اناتولەۆيچ، 2017 جىلى ساشا قايتىس بولدى. سوندىقتان مەنىڭ ولار­دىڭ ءىسىن ءارى قاراي جالعاستىرماي، ورتا جولدا توقتاتىپ تاستاۋعا حاقىم بول­مادى. قازىر ۇلىم ەر جەتىپ كەلەدى. ونىڭ وسى سەرىكتەستىكتىڭ تىزگىنىنە يە بولا­تىن كۇن دە الىس ەمەس دەپ ۇمىت­تە­نەمىن. مەن – اكە مەن بالانىڭ ارا­سىنداعى ۇرپاق ساباقتاستىعى ءۇزى­لىپ قالا جازداعان كەزدە دانەكەرلىك مىن­دەتىمدى اتقارۋعا كەلگەن ارالىق بۋىن عانامىن. ەڭ قيىن كەزەڭدە وسى اۋىل­داعى كوپشىلىك تۇرعىنداردىڭ، جەر­گىلىكتى مامانداردىڭ قولداۋىنا سۇيەن­دىم. سوندىقتان ءبىزدىڭ اۋىلدى تۇر­عىنداردىڭ بارىنە ورتاق ماقساتقا جۇ­مىلعان ۇلكەن وتباسى دەسەم بولادى، – دەدى سەرىكتەستىك باسشىسى.

بۇگىندە يننا كورنەەۆا باسقاراتىن سەرىك­تەستىك اسىل تۇقىمدى مال شارۋا­شى­لىعىن دامىتۋ بويىنشا سەلەك­تسيا­لىق جۇمىستار جۇرگىزۋمەن اينالىسا­دى.

كاسىپكەر بىلتىر فەرماعا كۇن­نەن قۋات الاتىن قۇرىلعى ورناتقان. ايتۋىنشا، جاسىل تەحنولوگيانى پاي­دا­­لانا باستاعالى فەرمانىڭ شى­عىنى دا ايتارلىقتاي ازايعان.

– بىرىنشىدەن، شارۋاشىلىعىمىز شالعاي جەردە ورنالاسقاندىقتان، بىزگە كۇن كوزىنەن قۋات الاتىن باتارەيا­لاردى پايدالانۋدان باسقا امال جوق. ويتكەنى ەلەكتر جەلىسى الىس، باعانا ور­نا­تىپ، جەلى تارتۋ اسا قىمباتقا تۇسەدى. ءبىز فەرماداعى قۇدىقتاردان ءتورت جىل بويى گەنەراتور ارقىلى سۋ تار­تىپ كەلدىك. بۇل دا كوپ شىعىندى كەرەك ەتەدى. تەك سۋ الۋ ءۇشىن جىلىنا 15 توننا سولياركا شىعىندايتىنبىز. جانارمايدىڭ قازىرگى باعاسىمەن ەسەپ­تە­سەك، بۇعان از اقشا كەتپەيدى. گەنە­را­تورلار كۇنى-ءتۇنى گۇرىلدەپ تۇرادى، بۇل دا ءبىر ىڭعايسىزدىق تۋعىزاتىن جاع­داي. سوسىن بىرىنەن سوڭ ءبىرى سىنا بەرەدى، ونى ۇنەمى جوندەپ وتىرۋ كەرەك. ءبىر گەنەراتوردىڭ ءوزى ەكى ملن تەڭگە تۇرادى، ونى جوندەۋ ءۇشىن دە ءبىراز اقشا كەرەك. ەندى مىنە كۇن پانەلدەرىن ورناتقانىمىزعا ءۇش جىل ءوتتى. وسى ءۇش جىلدىڭ ىشىندە كۇننەن قۋات الاتىن زاماناۋي قۇرىلعى ءوزىن ءوزى اقتاپ شىقتى. مۇنىڭ سىرتىندا، كۇن باتارەيالارى بەرەتىن ەلەكتر قۋاتى تەگىن، ول ءۇشىن اقشا شىعىنداۋدىڭ قاجەتى جوق، تەك جىلىنا ءبىر-ەكى رەت اككۋمۋلياتورلاردى جاڭالاپ قويامىز. بۇعان كەتەتىن شىعىن ديزەلدى گەنەراتورعا كەتەتىن شىعىنمەن سالىستىرعاندا كوك تيىن بوپ قالادى، - دەدى ي.كورنەەۆا.

بيىلعى قۋاڭشىلىق دەنيسوۆ اۋدا­نى­نا دا اۋىر ءتيدى. بۇل وڭىردە قار ەرىگەننەن كەيىن ەكى اي بويى ءبىر تامشى جاڭبىر تامبادى. ەڭ العاشقى جاۋىن شىلدەدە عانا جاۋدى.

– ول جاۋىن پايداسىن دا، زيانىن دا كەلتىردى دەسەك بولادى. قازىر ءبىز ەگىندى بىردەن ورىپ الا الماي جاتىرمىز. ويتكەنى شىلدەنىڭ سوڭىنداعى اق جاۋىننان كەيىن بيدايدىڭ ساباعى ءالى جاسىل بولىپ تۇر. سوندىقتان، الدىمەن، ساباقتى جىعىپ الىپ، كەپكەن سوڭ عانا ءدانىن جيناپ جاتىرمىز. بۇل دا جانارماي شىعىنىن ەكى ەسە ارتتىرادى. سوعان قاراماستان، «كولوس» جشس-دە جۇمىس ىستەيتىن 126 ادامنىڭ ۇيىنە جەمشوپ، سابان سياقتى قىسقى مال ازىعىن تەگىن ءتۇسىرىپ بەردىك، – دەدى كاسىپكەر.

يننا كورنەەۆا بيىل «قازاقستاننىڭ 100 جاڭا ەسىمى» جوباسىنىڭ جەڭىمپازى اتاندى.

«ايتۋلى جوبادا جەڭىسكە جەتكەنىم – ەڭ الدىمەن، كەزىندە ماعان ۇلكەن قولداۋ كورسەتكەن اۋىلداستارىمنىڭ ەڭبە­گىنىڭ ناتيجەسى دەپ بىلەمىن. بۇگىن­دە اۋىلدا جاقسى ءومىر سۇرۋگە بولادى. سوندىقتان، اسىرەسە، شالعاي ەلدى مە­كەندەردى كوركەيتۋگە كۇش جۇمساۋ كەرەك. ويتكەنى اۋىل شارۋاشىلىعى – ءبۇتىن ەكونوميكامىزدىڭ اجىراماس ەڭ ماڭىزدى بولىگى. اۋىل قۇلدىراسا، ەكونوميكا دا تىعىرىققا تىرەلەدى»، دەيدى جوبا جەڭىمپازى.

قوستاناي وبلىسى