دزيۋدو كۇرەسىنەن ۇلگى الاتىن ەلدەر بار

وليمپيا ويىندارىنىڭ العاشقى كۇنى قازاق ەلىنىڭ كوك بايراعى جەلبىرەگەندە كوڭىلىمىز كادىمگىدەي مارقايىپ، كەۋدەمىزدى ماقتانىش سەزىمى كەرنەگەنى راس. الداعى كۇندەرى تاعى بىرنەشە دزيۋدوشىمىز تاتاميگە شىعىپ، ولار دا ءوز جانكۇيەرلەرىن قۋانىش پەن شاتتىققا بولەيتىن شىعار دەپ ۇمىتتەندىك. بىراق ءبارى ءبىز ويلاعانداي بولمادى. ودان كەيىن جارىس جولىنا شىققان جەرلەستەرىمىز تەگىستەي ۇتىلىپ، جىگەرىمىزدى ابدەن جاسىتتى. ەلدوس سمەتوۆتەن باسقا بىردە-ءبىر بالۋانىمىز جۇلدەلى ورىن ءۇشىن تالاسۋ بىلاي تۇرسىن، ەڭ بولماعاندا جارىس جولىنىڭ جارتىسىنا دەيىن دە جەتە المادى. جوعارىداعى جاعداي وتاندىق دزيۋدومىزدىڭ ولقى سوعىپ تۇرعان تۇستارى ءالى دە جەتەرلىك ەكەنىن انىق اڭعارتتى.

توكيو تاتاميىنە شىققان جەرلەس­تەرىمىزدىڭ بارلىعى دا تالاي ءدۇبىرلى دودادا ىسىلعان، بىرقاتار بايراقتى باسەكەنىڭ بيىگىنەن كورىنگەن ساقا سپورتشىلار ەدى. ماسەلەن، 66 كيلو سالماقتا ەل نامىسىن ەرلان سەرىكجانوۆ قورعادى. 26 جاستاعى سەمەي ءوڭىرىنىڭ تۋماسى 2018 جىلى الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى جانە 2019 جىلى ازيا چەمپيونى اتانعانىن جۇرت جاقسى بىلەدى. تۇساۋكەسەر كەزدەسۋىندە ەرلان ورحان سافاروۆتى سان سوقتىردى. ازەربايجاننىڭ وكىلى الەم چەمپيوناتىندا ەكى رەت جۇلدەگەرلەر قاتارىنان كورىنىپ، ەۋروپا بىرىنشىلىگىندە توپ جاردى. وسىنداي مىقتى بالۋاننان باسىم تۇسكەندە كەۋدەمىزدە سەنىم وتى مازدادى. الايدا كەلەسى كەزەڭدە دۇنيەجۇزىلىك رەيتينگتە كوش باستاپ تۇرعان الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى، ەۋروپا چەمپيونى يتاليالىق مانۋەل لومباردوعا سەرىكجانوۆتىڭ ءالى جەتپەدى.

73 كيلو سالماق دارەجەسىندە بەلدەسكەن 28 جاستاعى جانساي سماعۇلوۆتىڭ دا جاعدايى ءدال سولاي بولدى. وسىدان بەس جىل بۇرىن ريو وليمپياداسىنا قاتىسقان ول باستاپقى باسەكەدە ەۋروپا چەمپيونى، ارمەنيالىق فەرديناند كاراپەتياندى قاپى قالدىرعانىمەن، ىلە-شالا پانامەريكا ويىندارىنىڭ جۇلدەگەرى جانە قۇرلىق بىرىنشىلىگىنىڭ جەڭىمپازى كانادالىق ارتۋر مارجەليدونعا جول بەردى. 81 كيلو سالماقتا كۇش سىناسقان ازيا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازى ديدار حامزا ء«شۇۋ» دەگەندە شابىسىنان جاڭىلدى. 24 جاستاعى قانداسىمىز موڭعوليانىڭ تۋى استىندا ونەر كورسەتىپ جۇرگەن يراندىق دزيۋدوشى، الەم چەمپيونى سايد موللاەيگە ەسە جىبەردى. 90 كيلو سالماقتاعى ازيا ويىندارىنىڭ ءفيناليسى، ازيا چەمپيوناتىنىڭ ءۇش دۇركىن جۇلدەگەرى يسلام بوزباەۆ تا بىلگەنىنەن جاڭىلدى. العاشىندا برازيليالىق رافاەل ماكەدونىڭ اياعىن كوكتەن كەلتىرگەن قازاق بالۋانى كوپ كەشىكپەي ازەربايجاندىق مامەدالي مەحديەۆتەن ۇتىلدى.

ايەلدەر اراسىندا قازاقستاننان جالعىز وتگونتسەتسەگ گالبادراح قانا ونەر كورسەتتى. ريو وليمپياداسىندا قولا مەدالدى يەلەنگەن جەڭىل سالماقتاعى بالۋانىمىز بۇل جولى تۇساۋكەسەر كەزدە­سۋىندە ءسۇرىندى. 29 جاستاعى گالبادراح ازيانىڭ ەكى دۇركىن چەمپيونى، قىتايلىق لي ياناننىڭ قارقىنىنا شىداي المادى. 

مىنە، قازاقستان تاتامي شەبەرلەرىنىڭ توكيوداعى كورسەتكىشتەرى وسىنداي. ايەلدەر دزيۋدوسى ەلىمىزدە تىم باياۋ دامىپ جاتقانى بەلگىلى. ءبىراز جىلدار بويى ءبىز تەك گالبادراحقا سەنىم ارتىپ كەلدىك. ونىڭ ءوزى موڭعوليادان كەلگەن لەگيونەر. وكىنىشكە قاراي، ءوز قىزدارىمىز حالىقارالىق دودالاردا تىم سۇرەڭسىز ونەر كورسەتۋدە. وسى 30 جىل ىشىندە ەڭ بولماعاندا ءبىر بۇرىمدىمىز وليمپيا ويىندارى نەمەسە الەم چەمپيوناتىندا جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلە المادى. 

ال ەرلەر قۇراماسى وليمپيادا مەن الەم چەمپيوناتتارىندا ارا-تۇرا ءوز جانكۇيەرلەرىن قۋانتۋدا. بىراق سولاردىڭ اراسىنان تەك ەلدوس سمەتوۆ قانا تۇراقتى ناتيجە كورسەتىپ ءجۇر. وتكەنگە زەر سالساق، وليمپيا ويىندارىنىڭ تاريحىندا قازاقستاننىڭ ءۇش دزيۋدوشىسى عانا جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلە العانىن بايقايمىز. العاش رەت بۇل بەلەس 2008 جىلى بەيجىڭدە اسحات جيتكەەۆكە باعىنسا، 2016 جىلى ريو-دە-جانەيرودا وتگونتسەتسەگ پەن ەلدوستىڭ اسىعى الشىسىنان ءتۇستى. ودان بۇرىن، ياعني 2000 جىلعى سيدنەي وليمپياداسىندا ايدىن سماعۇلوۆتىڭ اتوي سالعانى ەسىمىزدە. الايدا ول قازاقستاننىڭ ەمەس، قىرعىزستاننىڭ تۋى استىندا ونەر كورسەتكەنىن ەستەن شىعارمايىق. سول سەبەپتى دە بۇل تابىس «ايىر قالپاقتى» اعايىندارىمىزدىڭ ەنشىسىنە جازىلدى.

توكيو وليمپياداسىندا قازاق­ستان­نىڭ نامىسىن قورعاعان ەرلان سەرىكجانوۆ، جانساي سماعۇلوۆ، ديدار حامزا جانە يسلام بوزباەۆتىڭ قاي-قايسى دا ۇلتتىق كوماندا ساپىندا ءبىراز جىلدان بەرى تەر توگىپ جۇرگەنى بەلگىلى. مەملەكەت تاراپىنان بەلدى بالۋاندارىمىزدىڭ ەش الاڭسىز جاتتىعۋىنا بارلىق جاعداي جاسالىپ، ولار اسا ءىرى حالىقارالىق جارىستارعا ۇزدىكسىز قاتىسۋدا. جاسىرا­تىنى جوق، جاپونيادا ءبىز بۇل جىگىتتەردەن الدەقايدا زور ناتيجە كۇتكەن ەدىك. بىراق ەل سەنىمىن تەك ەلدوس قانا اقتادى. تاتا­ميدە جانىن سالىپ ايقاسقان ول ءوزىنىڭ ەڭبەگىنە ساي جۇلدە الدى. ال وزگەلەرى جارتى جولعا جەتپەي ءسۇرىندى.

«توكيوداعى ساتسىزدىگىمىزدىڭ سەبەبى نەدە؟» دەگەن ساۋال قازىرگى كەزدە كوپشى­لىكتىڭ كوكەيىندە تۇر. جىگىتتەرىمىز جىگەر­سىز بە، الدە اسا جاۋاپتى جارىسقا ءوز شاكىرت­تەرىن دۇرىس دايارلاي الماعان باپكەر­لەردىڭ ءبىلىمى مەن بىلىگى كەم بە؟ نەمەسە دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارى­سىندا اعاتتىق كەتتى مە؟ بالكىم، بار­لىعىنا وسى سپورت ءتۇرىنىڭ تىزگىنىن ۇستاعان ازاماتتار كىنالى شىعار؟ فەدەراتسيا باسشىلىعى تاراپىنان دۇرىس باقىلاۋ، دۇرىس قاداعالاۋ بولماي، جۇمىس جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلمەگەندىكتەن، باپكەرلەر مەن بالۋاندار بوساڭسىپ كەتكەن بولار؟ بۇل – ءبىر جاۋابى جوق سۇراقتار! 

جالپى، توكيو وليمپياداسىندا جاپون جىگىتتەرى بەس سالماق دارەجەسىندە باس جۇلدەنى ولجالاپ، وزدەرىنىڭ مىقتىلىعىن تۇبەگەيلى مويىنداتتى. جاپونيا – دزيۋدونىڭ وتانى سانالعانىمەن، بۇرىن-سوڭدى ءدال وسىنداي وراسان زور تابىسقا ولاردىڭ قولى جەتپەگەن. ناقتى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، 1984 جىلى لوس-اندجەلەستە كۇنشىعىس ەلىنىڭ قىراندارى ءتورت رەت توپ جارسا، تاعى بەس جارىستا ءۇش رەتتەن دارا شىقتى. ەڭ ۇزدىك ناتيجەلەرى وسى. 2008 جىلى بەيجىڭ جانە 2016 جىلى ريو-دە-جانەيرودا قوس التىندى قورجىنعا سالسا، 2012 جىلى لوندوندا سول ەلدىڭ بىردە-ءبىر بالۋانى باس جۇلدەنى ولجالاي المادى. ال بۇل جولى ناوحيسا تاكاتو (60 كيلو)، حيفۋمي ابە (66 كيلو)، سەحەي ونو (73 كيلو)، تاكانوري ناگاسە (81 كيلو) جانە اارون ۆولف (100 كيلو) سىندى بەس بىردەي ءدۇلدۇل تەڭدەسسىز دەپ تانىلدى. سونداي-اق توكيو تورىندە گرۋزيالىق لاشا بەكاۋري (90 كيلو) مەن چەحيالىق لۋكاش كرپالەك (+100 كيلو) تە التىن تۇعىردان قول بۇلعادى.

جالپىكوماندالىق ەسەپتە جاپو­نيادان كەيىنگى ساتىعا گرۋزيا قۇراماسى جايعاستى. قاپ تاۋى بوكتەرىندە ورنا­لاس­قان شاعىن عانا مەملەكەت وكىلدەرىنىڭ وجەتتىگى مەن تاباندىلىعىنا تاڭدانباۋ مۇم­كىن ەمەس. ءبىر التىننان بولەك بۇل ەلدىڭ تاعى ءۇش ءاپايتوسى كۇمىس مەدالدى مويىندارىنا ءىلدى. ولار – ۆاجا مارگۆەلاشۆيلي (66 كيلو)، لاشا شاۆداتۋاشۆيلي (73 كيلو) جانە گۋرام تۋشيشۆيلي (+100 كيلو). جەر-جاھاننىڭ ءار قيىرىنداعى جانكۇيەرلەر «توكيو-2020» دوداسى بارىسىندا ايتۋلى قوس مەملەكەتتىڭ ورەندەرىنىڭ تەڭدەسسىز ونەرىنە تامساندى.

ايەلدەر اراسىندا دا جاپونيا قۇراماسى الدىنا جان سالمادى. كۇنشىعىس ەلىنىڭ ارۋلارى ءتورت سالماق دارەجەسىندە قارسىلاس شاق كەلتىرمەدى. اتاپ ايتساق، ۋتا ابە (52 كيلو)، تيدزۋري اراي (70 كيلو)، سوري حامادا (78 كيلو) جانە اكيرا سونە (+78 كيلو) التىننان القا تاقتى. ەكىنشى ورىندا – كوسوۆونىڭ قىزدارى. ءبىر ايتا كەتەرلىگى، بۇل ەلدەن وليمپيا ويىندارىنا نەبارى 11 ورەن عانا قاتىستى. سولاردىڭ اراسىنان ديستريا كراسنيكي (48 كيلو) مەن نورا گياكوۆا (57 كيلو) سۋىرىلىپ شىعىپ، عالامدىق دودانىڭ جەڭىمپازى اتاندى. الاقانداي جەرى، نەبارى 1،8 ميلليونداي عانا حالقى بار الباندار ءۇشىن بۇل عالامات تابىس ەكەنى ءسوزسىز. قارايسىڭ دا سۇيسىنەسىڭ! تاعى ءبىر التىندى فرانتسيانىڭ ايگىلى بالۋانى كلاريسس اگبەنەنۋ (63 كيلو) ەنشىلەدى.

مىنە، جوعارىدا اتالعان مەملەكەتتىڭ ورەندەرىنەن بىزگە دە ۇلگى الۋ كەرەك. اسىرەسە، ءدال وسى دزيۋدو كۇرەسىندە. ء«وزىمىز-اق قاتىرامىز» دەپ بەكەرگە داۋرىعا بەرگەنشە، سولاردىڭ وڭدى تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، جاتتىعۋ جۇيەسىن دۇرىس جولعا قويساق، ەش اعاتتىعى جوق دەپ ويلايمىز. قازاقشالاپ ايتساق، جاقسىسىن ۇيرەنەيىك، جامانىنان جيرەنەيىك. تەك سوندا عانا ءبىزدىڭ قىزدار كەلەشەكتە كوسوۆولىقتار سەكىلدى كۇرەسىپ، جىگىتتەرىمىز جاپوندار نەمەسە گرۋزيندەر سەكىلدى تاتاميدە جاندارىن سالىپ ايقاساتىن شىعار...