بيىلعى جىلدىڭ باسىندا وزبەكستان رەسپۋبليكاسى (RU) بانك سەكتورى 32 ويىنشىدان قۇرىلدى، ونىڭ 13-ءى  مەملەكەتتىڭ قاتىسۋىمەن. وتكەن جىلى ەلدە ەكى جاڭا بانك - TBC (تبيليسي ىسكەري ورتالىعىنان) جانە انوربانك اشىلدى. ءبىرىنشىسى - گرۋزيندىك TBC قارجى توبىنىڭ مۇشەسى جانە سايتتا كورسەتىلگەندەي «ايماقتاعى تسيفرلىق قارجىلىق قىزمەتتەردىڭ ۇزدىك جەتكىزۋشىسى بولۋعا» نيەتتى. ەكىنشىسى جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەرگە تيەسىلى جانە تەك ونلاين فورماتتا جۇمىس ىستەيدى. سالىستىرۋ ءۇشىن: قازاقستاندا وتكەن جىلى ەدب سانى 27-دەن 26-عا دەيىن ازايدى. 

جىل سوڭىندا وزبەكستاندىق جەتى بانكتىڭ 15 تريلليون سۋمنان استام اكتيۆتەرى بولدى (1 قاڭتارداعى ورتالىق بانكتىڭ باعامى بويىنشا 1،43 ميلليارد دوللار - 1 دوللار ءۇشىن 10 477 سۋم) جانە ولاردىڭ بارلىعى مەملەكەتكە تيەسىلى. ءىرى جەكە بانك (Hamkor) اكتيۆتەرى بويىنشا 10،5 تريلليون سۋم كورسەتكىشىمەن 8-ءشى ورىندى يەلەندى. وتكەن جىل وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىڭ سەكتورعا قاتىسۋىن تومەندەتۋ جونىندەگى ستراتەگيالىق ماقساتىنا ىقپال ەتە المادى: جۇيەنىڭ جالپى اكتيۆتەرىندەگى جەكە بانكتەردىڭ ۇلەسى 15،6-دان 15،1% -عا دەيىن تومەندەدى

جىل سوڭىندا وزبەكستاندىق جەتى بانكتىڭ 15 تريلليون سۋمدان استام اكتيۆتەرى بولدى (1 قاڭتارداعى ورتالىق بانكتىڭ باعامى بويىنشا 1،43 ميلليارد دوللار - 1 دوللار ءۇشىن 10 477 سۋم) جانە ولاردىڭ بارلىعى مەملەكەتكە تيەسىلى. ءىرى جەكە بانك (Hamkor) اكتيۆتەرى بويىنشا 10،5 تريلليون سۋم كورسەتكىشىمەن 8-ءشى ورىندى يەلەندى. وتكەن جىل وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىڭ سەكتورعا قاتىسۋىن تومەندەتۋ جونىندەگى ستراتەگيالىق ماقساتىنا ىقپال ەتە المادى: جۇيەنىڭ جالپى اكتيۆتەرىندەگى جەكە بانكتەردىڭ ۇلەسى 15،6-دان 15،1% -عا دەيىن تومەندەدى. بۇل مالىمەتتەر وزبەكستاننىڭ ورتالىق بانك سايتىندا جاريالانعان.

جالپى، سەكتور اكتيۆتەرى ءبىر جىل ىشىندە 34% -عا ءوسىپ، 35 ميلليارد دوللاردى قۇرادى (ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن ءبىز كەيدە دوللار ەكۆيۆالەنتىن قولدانامىز). سالىستىرۋ ءۇشىن: قازاقستاندا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ اكتيۆتەرى 16،3% ءوسىپ، ۆاليۋتا تۇرىندە 74 ميلليارد دوللارعا جەتتى. ەكى ەلدىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتالارى 1 جىل ىشىندە 10 پايىزعا  السىرەدى.

ەل بيلىگى سەكتوردا «ەكونوميكالىق قايتا قۇرۋلار مەن قوعامنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس دامۋىنا كەدەرگى بولاتىن بىرقاتار جۇيەلىك پروبلەمالار» بار ەكەنىن مويىندادى. باستى پروبلەما - بۇل مەملەكەتتىڭ ۇستەمدىگى، ال باسقالاردىڭ بارلىعى دەرلىك وسىدان شىعادى. ستراتەگيادا اتاپ كورسەتىلگەندەي، تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە وزبەكستانداعى بانكتەر بەلگىلى ءبىر ماقساتتار مەن مىندەتتەر ءۇشىن قۇرىلدى جانە ارزان اقشامەن مەملەكەتتىك كاسىپورىندار مەن مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى بەلسەندى قارجىلاندىردى. ناتيجەسىندە، وتكەن جىلدىڭ ورتاسىنا قاراي جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەردىڭ ۇلەسى ەدب جالپى قارىز الۋشىلارىنىڭ 60% -دان استامىن قۇرادى.

نارىقتىق ەمەس ستاۆكالار جاعدايىن كوپتەگەن نەسيەلەر ۆاليۋتا تۇرىندە بەرىلۋىمەن قيىنداتادى. 2020 جىلدىڭ باسىندا سەكتوردىڭ جالپى پورتفەلىندەگى ۆاليۋتالىق نەسيەلەردىڭ ۇلەسى 48% -دى قۇرادى. شەتەل ۆاليۋتاسىنداعى مىندەتتەمەلەردىڭ ۇلەسى ودان دا جوعارى (58%)، ونىڭ ىشىندە شەتەل ۆاليۋتاسىنداعى دەپوزيتتەردىڭ ۇلەسى 44% دەڭگەيىندە بولدى. سونىمەن قاتار، قارجىلاندىرۋ كەزىندە بانكتەر مەملەكەتكە وتە تاۋەلدى: جەكە بيزنەس ەدب مىندەتتەمەلەرىنىڭ جالپى كولەمىنىڭ تەك 28% -ىن قۇرادى.

«اكتيۆتەر مەن پاسسيۆتەردىڭ جوعارى دوللارلانۋى، ءىرى كومپانيالار مەن ەكونوميكانىڭ جەكەلەگەن سەكتورلارىنداعى نەسيەلەر مەن دەپوزيتتەردىڭ شوعىرلانۋى (10 ءىرى قارىز الۋشىنىڭ ۇلەسىنە مەملەكەتتىك بانكتەر بەرەتىن نەسيەلەردىڭ جالپى كولەمىنىڭ 36% -ى تيەسىلى) بانكتەر شەتەل ۆاليۋتاسىنا ۇشىرايدى جانە نەسيەلىك تاۋەكەلدەر، سونداي-اق وتىمدىلىك تاۋەكەلى »، - دەپ كورسەتىلگەن ستراتەگيادا.

وسى جەردە ەكى جىل بۇرىن S&P Global Ratings ساراپشىلارىنىڭ RU بانك جۇيەسىن باعالاۋىن ەسكە ءتۇسىرۋ ورىندى.

«ونداعى ۇستەم جاعدايدى مەملەكەتتىك بانكتەر يەلەنەدى (اكتيۆتەردىڭ 84% دەرلىك)، جۇيەدە باعىتتالعان نەسيەلەۋدىڭ ۇلكەن ۇلەسى بار، بۇل باسەكەلەستىكتى شەكتەيدى جانە جەكە بانكتەردىڭ نەسيەلىك قابىلەتىنە كەرى اسەر ەتەدى. سونىمەن قاتار، ۇكىمەت مەملەكەتتىك بانكتەردىڭ كوپ بولىگىن ەكونوميكانىڭ ماڭىزدى سالالارىن قولداۋ ءۇشىن پايدالانادى، بۇل وسى قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ مارجاسىنا قىسىم جاسايدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى اگەنتتىك تالداۋشىلارى 2019 جىلدىڭ ناۋرىزىندا.

رەفورمانىڭ ماڭىزدى ەلەمەنتى رەتىندە ءىرى مەملەكەتتىك بانكتەردى جەكەشەلەندىرۋ اتالدى. ستراتەگيا ونى ەكى كەزەڭدە جۇزەگە اسىرۋدى ۇيعارادى: 2022 جىلعا دەيىنگى ينستيتۋتسيونالدىق ترانسفورماتسيا (نەمەسە ترانسفورماتسيا) جانە كەيىننەن ستراتەگيالىق ينۆەستورلارعا باسەكەگە قابىلەتتى ساتۋ. ترانسفورماتسيا دەگەنىمىز كورپوراتيۆتىك باسقارۋدى جەتىلدىرۋ، بانكتىك قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ جانە سپەكترىن كەڭەيتۋ، زاماناۋي اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جانە ادامي رەسۋرستاردى دامىتۋ. شاماسى، بيلىك نە قازىرگى فورماسىندا مەملەكەتتىك بانكتەر ينۆەستورلار ءۇشىن ەشقانداي قىزىعۋشىلىق تۋدىرمايدى، نە مەملەكەت ۇسىنىلعان باعاعا قىزىعۋشىلىق تانىتپايدى دەپ سانادى.

ترانسفورماتسيانى ءتيىمدى ەتۋ ءۇشىن ستراتەگيا حالىقارالىق بانكتەرمەن (مىسالى، ەقدب، حقك، ازيا دامۋ بانكى) جانە كونسالتينگتىك كومپانيالارمەن «بانكتەردىڭ قارجىلىق جاعدايىنا تەرەڭ تالداۋ جۇرگىزۋ، بار پروبلەمالاردى انىقتاۋ» جانە ىنتىماقتاستىق جولدارىن قاراستىرادى. ولاردى جويۋ. قۇجاتتا اتاپ كورسەتىلگەندەي، سىرتقى سەرىكتەستەردىڭ قاتىسۋى «كورپوراتيۆتى باسقارۋ، بيزنەس-مودەل جانە وپەراتسيالار سالاسىنداعى زاماناۋي شەشىمدەردى ۇسىنۋ تۇرعىسىنان نەگىزدەلگەن. سونىمەن قاتار، ولاردىڭ قاتىسۋى الەۋەتتى ينۆەستورلار ءۇشىن جاعىمدى بەلگى بولىپ تابىلادى

«وزبەكستان حالقى ايتارلىقتاي جاس: ازاماتتاردىڭ شامامەن 90% -ى ەڭبەككە جارامدى نەمەسە ءالى وعان جەتپەگەن، بۇل جۇمىس كۇشىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى ەكونوميكالىق وسۋگە مۇمكىندىكتەر تۋعىزادى»، - دەپ اتاپ ءوتتى S&P ساراپشىلارى.

ءۇش ءىرى بانكتەگى مەملەكەتتىڭ قاتىسۋىن ساقتاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. ۇلتتىق بانك (ەلدەگى ەڭ ءىرى بانك) جۇيەلىك ماڭىزدى مارتەبەگە يە بولدى جانە «نارىقتىق نەگىزدە» ستراتەگيالىق كاسىپورىندارعا جانە ينۆەستيتسيالىق جوبالارعا قىزمەت كورسەتۋگە باعىتتالادى. اگروبانك (اكتيۆتەر بويىنشا 5-ءشى) جانە ميكروكرەديتبانك (9-شى) ارقىلى، ولاردىڭ كەڭ فيليالدىق جەلىسىن ەسكەرە وتىرىپ، مەملەكەت جەكە بانكتەر ءۇشىن ءتيىمدى ەمەس ايماقتارداعى، ونىڭ ىشىندە شالعايداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋعا نيەتتى. جۇمىس ىستەۋ.

ترانسفورماتسيا پروتسەسىنىڭ قانشالىقتى تەز ءجۇرىپ جاتقانىن سىرتىنان باعالاۋ قيىن; بانكتەردىڭ سايتتارىندا اقپارات از. مىسالى، وزپرومسترويبانك ينۆەستيتسيالىق قارجىلاندىرۋ بانكىنەن ءوز كليەنتتەرى ءۇشىن امبەباپ بانككە اينالۋدى «ەڭ جوعارى ستراتەگيالىق اسپەكت» دەپ اتادى.

بانكتىڭ 2020 جىلعا ارنالعان پرەسس-رەليزىندە ترانسفورماتسيا شەڭبەرىندە كورپوراتيۆتى باسقارۋ جانە تاۋەكەلدەردى باسقارۋ جۇيەلەرى جەتىلدىرىلگەنى، كليەنتتەرگە باعىتتالعان جاڭا ۇيىمدىق قۇرىلىم ەنگىزىلگەنى جانە بەسەۋدى جەڭىلدەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن اۆتو-بالدىق جۇيە ىسكە قوسىلعانى ايتىلادى.

S&P ساراپشىلارى وزبەكستان بانكتەردىڭ تاۋەلسىز رەيتينگى تۋرالى سوڭعى بايانداماسىندا (2020 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا جاريالانعان) ۇكىمەت باستاعان بانكتىك رەفورمانى «كەشەندى» دەپ سيپاتتادى. ەسەپ اۆتورلارى ساقتىقپەن رەفورما بانكتەرگە كوممەرتسيالىق ماقساتتارعا قول جەتكىزۋگە باعىتتالعان ءىس-ارەكەتتەردى جۇرگىزۋگە كومەكتەسەدى دەپ جازادى.

«بۇرىن بانكتەر مەملەكەتتىك كاسىپورىندارعا قايتا قۇرۋ جانە دامۋ قورىنان نەسيە رەتىندە بەرگەن 4 ميلليارد دوللاردان استام قاراجاتتى قورعا اۋداردى

سونىمەن قاتار، سەكتوردى كاپيتالداندىرۋدى ارتتىرۋ ءۇشىن وسى قاراجاتتى كاپيتالعا اينالدىرۋ ءۇشىن فردۋ-دان 1،5 ميلليارد دوللارعا جۋىق نەسيە بانكتەرگە اۋدارىلدى.

بۇل شارالار دوللارلاندىرۋدى تومەندەتۋگە دە كومەكتەستى. بانكتەردىڭ بالانسىنا قاتىستى وسى وزگەرىستەردەن باسقا، ۇكىمەت سۋبسيديالانعان نەسيەلەر كولەمىن ازايتۋعا جانە ۇلتتىق ۆاليۋتادا نەسيە بەرۋدى ىنتالاندىرۋعا كومەكتەسەتىن رەتتەۋ شارالارىن قابىلدادى »، - دەلىنگەن حابارلامادا.

S&P بانكتىك زاەمداردىڭ دوللارلانۋى (2020 جىلدىڭ قازان ايىنداعى 49%) 2021 جىلعا دەيىن 50% شاماسىندا قالادى، سودان كەيىن بانكتىك رەفورما ناتيجەسىندە تومەندەيدى دەپ كۇتەدى.

ەكى جىل بۇرىن S&P 2019-2020 جىلدارى وزبەكستاندا نەسيەلەندىرۋ جىلىنا ورتا ەسەپپەن 35-40% وسەدى دەپ بولجاعان، نەگىزىنەن مەملەكەتتىك جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ەسەبىنەن. بولشەك ساۋدا سەگمەنتىندەگى ءوسىم وتە تومەن دەڭگەيدەن كەلەدى، ال ءۇي قارىزدارى شامالى بولىپ قالادى، دەيدى ساراپشىلار ءال-اۋقاتتىڭ تومەندىگى، جەتكىلىكسىز قاتاڭ اندەررايتەرينگ ستاندارتتارى جانە زاڭ جۇيەسىنىڭ وسالدىعى ەدب ءۇشىن وتە جوعارى نەسيەلىك تاۋەكەلگە اكەلۋى مۇمكىن دەپ ەسكەرتتى.

ەكى جىل بۇرىن S&P 2019-2020 جىلدارى وزبەكستاندا نەسيەلەندىرۋ جىلىنا ورتا ەسەپپەن 35-40% وسەدى دەپ بولجاعان، نەگىزىنەن مەملەكەتتىك جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ەسەبىنەن. بولشەك ساۋدا سەگمەنتىندەگى ءوسىم وتە تومەن دەڭگەيدەن كەلەدى، ال ءۇي قارىزدارى شامالى بولىپ قالادى، دەگەن  ساراپشىلار ءال-اۋقاتتىڭ تومەندىگى، جەتكىلىكسىز قاتاڭ اندەررايتەرينگ ستاندارتتارى جانە زاڭ جۇيەسىنىڭ وسالدىعى ەدب ءۇشىن وتە جوعارى نەسيەلىك تاۋەكەلگە اكەلۋى مۇمكىن دەپ ەسكەرتتى.

وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا وزبەك بانكتەرىنىڭ تازا نەسيەلەرى 30،1% -عا ءوستى (وزبەكستاننىڭ ورتالىق بانكىنىڭ مالىمەتتەرى)، جالپى نەسيە - 30،9%. نەسيەدەگى NPL ۇلەسى، رەسمي ستاتيستيكاعا سايكەس، وتە تومەن (اعىمداعى جىلدىڭ باسىندا 2،1%). الايدا ناقتى كورىنىس رەسميدان وزگەشە بولۋى مۇمكىن. ايتپەسە، قارجىلىق تۇراقتىلىقتى جاقسارتۋدىڭ سول بولىگىندەگى رەفورمالار ستراتەگياسىندا «نەسيەلەۋدىڭ قالىپتى ءوسۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە نەسيەلىك پورتفەلدىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ» سياقتى تارماق جوق ەدى.

وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا وزبەك بانكتەرىنىڭ تازا نەسيەلەرى 30،1% -عا ءوستى (وزبەكستاننىڭ ورتالىق بانكىنىڭ مالىمەتتەرى)، جالپى نەسيە - 30،9%. نەسيەدەگى NPL ۇلەسى، رەسمي ستاتيستيكاعا سايكەس، وتە تومەن (اعىمداعى جىلدىڭ باسىندا 2،1%). الايدا ناقتى كورىنىس رەسميدان وزگەشە بولۋى مۇمكىن. ايتپەسە، قارجىلىق تۇراقتىلىقتى جاقسارتۋدىڭ سول بولىگىندەگى رەفورمالار ستراتەگياسىندا «نەسيەلەۋدىڭ قالىپتى ءوسۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە نەسيەلىك پورتفەلدىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ» سياقتى تارماق جوق ەدى. سەكتوردىڭ جالپى تازا پايداسىنا كەلەتىن بولساق، وتكەن جىلى ول 5،64 تريلليون سۋمدى قۇرادى (2019 جىلمەن سالىستىرعاندا + 36%)، نەمەسە 538 ميلليون دوللاردى قۇرادى. وتكەن جىلى 550 ميلليارد تەڭگە، بۇل 1،3 ميلليارد دوللارعا تەڭ.

سەكتوردىڭ جالپى تازا پايداسىنا كەلەتىن بولساق، وتكەن جىلى ول 5،64 تريلليون سۋمدى قۇرادى (2019 جىلمەن سالىستىرعاندا + 36%)، نەمەسە 538 ميلليون دوللاردى قۇرادى. وتكەن جىلى 550 ميلليارد تەڭگە، بۇل 1،3 ميلليارد دوللارعا تەڭ.