بۇل جيىندى باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى عالي ەسقاليەۆتىڭ ءوزى وتكىزگەنى تاقىرىپتىڭ ماڭىزدى ەكەنىن كورسەتكەندەي.

«قالانى قاردان تازارتۋ – وتە ماڭىزدى ماسەلە. بۇل جۇمىستاردى ۋاقتىلى، دەر كەزىندە جۇرگىزۋ قاجەت. ويتكەنى ادام ءومىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى كۇن تارتىبىندە تۇر. بۇگىندە ورال قالاسىندا جاياۋ جۇرگىنشى جولدارىن قاردان تازارتۋ بويىنشا تۇرعىندار تاراپىنان نارازىلىق بار»، دەدى ءوڭىر باسشىسى.

وتكەن جەلتوقسان ايىندا 400-گە جۋىق ادام مۇزعا تايىپ قۇلاپ، اۋرۋحانالاردىڭ جاراقات بولىمىنە جەتكىزىلگەن ەكەن. بيىلعى سايلاۋ قارساڭىندا جاۋعان قار ارالاس جاڭبىر دا قالا كوشەلەرىن كوكتايعاق ەتىپ كەتتى. قالانى قاردان تازارتۋ جۇمىسى ەڭ الدىمەن ورتالىقتا، ماگيسترالدى كوشەلەردە جۇرگىزىلەتىندىكتەن، شەت اۋماقتار، شاعىناۋدان تۇرعىندارى كوبىرەك جاپا شەگەدى. سونداي-اق كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ اۋلاسى مەن اينالاسىن تازا ۇستاۋعا ءتيىس پيك-تەر (پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆتەرى) دە بۇل مىندەتىنە سامارقاۋ.

بۇگىندە ورال قالاسىنداعى مەملەكەتتىك اۆتوموبيل جولدارىن تازا ۇستاپ، شاھاردىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ «جايىق تازا قالا» مەكەمەسىنە جۇكتەلگەن. تاۋلىك بويى، دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرىنە قاراماي قىزمەت كورسەتەتىن بۇل كاسىپورىن ورال قالاسى اۋماعىندا 615 كيلومەتر اۆتوموبيل جولىن، 235،7 شاقىرىم تروتۋاردى تازا ۇستاۋى ءتيىس.

ساراپتاما جۇمىستارى كورسەتكەندەي، قالاداعى اۆتوموبيل جولدارىن قاردان تازارتۋ ىسىندە پالەندەي ىركىلىس جوق. نەگىزگى ءتۇيىن – جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولاعىندا بولىپ تۇر.

قالا اكىمى ابات شىنىبەكوۆ ورال قالاسىنىڭ وزىندە جاياۋ جۇرگىنشى جولدارىنىڭ ۇزىندىعى 162 شاقىرىم ەكەنىن، ول جولدار 20 قاڭتاردا 70 پايىز تازارتىلعانىن ايتتى. ەڭ باستى قيىندىق – «جايىق تازا قالا» مەكەمەسىندە تروتۋارعا سيىپ جۇرەتىن شاعىن تەحنيكا جەتكىلىكسىز. وسى مەكەمەنىڭ قۇرىلتايشىسى، تۇراربەك تىلەمىسوۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي تەحنيكانىڭ باعاسى دا ادەتتەگى كولىكتەردەن الدەقايدا قىمبات ەكەن.

سونىمەن، بۇگىندە ورال قالاسىنداعى بارلىق ماگيسترالدى كوشەلەردىڭ جاياۋ جۇرگىنشى جولىن تازالاۋعا 6 ۆتز تراكتورى جۇرەدى ەكەن. بۇدان باسقا قوسىمشا 20 بىرلىك قۇراما (قۇمسالعىشتار)، 6 اۆتوگرەيدەر، 16 تيەگىش، 27 كو متز تراكتورى، 1 «اركتيكا» قار تيەگىشى، 4 بىرلىك زيل شاناعى، 10 كاماز شاناعى، 5 «گاز 53»، 5 كو-206 قار تيەگىشى، 1 ك-701، 1 «دت-75» تراكتورى، 4 بىرلىك ۆاكۋمدىق اۆتوماشينا بار ەكەن. بۇعان قوسا مۇز وياتىن 5 ءموبيلدى بريگادا ۇيىمداستىرىلعان.

جيىندا قالاعا قاراستى زاچاگانسك كەنتىندە كۇنى بۇگىنگە دەيىن 19704 تەكشەمەتر قار شىعارىلعانى، جالپى ۇزىندىعى 50 شاقىرىمدىق تروتۋاردىڭ 75 پايىزى تازارتىلعانى ايتىلدى. كەنت اۋماعىندا كۇندەلىكتى 45 ادامنان قۇرالعان 3 بريگادا 20 تەحنيكانىڭ كومەگىمەن 2 اۋىسىمدا جۇمىس ىستەپ جاتىر ەكەن.

كرۋگلووزەرنىي كەنتىندە دە «جايىق تازا قالا» مەكەمەسىنىڭ 2 بريگاداسى ەلدىمەكەن اۋماعىنداعى 62 كوشەنىڭ 41،9 كم جولىن تولىق تازالاعان.

دەركول كەنتىندە ۇزىندىعى 15 شاقىرىم بولاتىن جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىنىڭ 60%-ى تازارتىلعان. جەلاەۆ اۋىلىندا دا بۇگىنگە دەيىن 2500 تەكشەمەتر قار شىعارىلىپتى. جالپى قالا بويىنشا 263363 تەكشە مەترگە جۋىق قار قالا اۋماعىنان اۋلاققا اكەتىلگەن.

«پوليگون الىس»

جيىندا «جايىق تازا قالا» مەكەمەسىنىڭ باسشىلىعى قالانى قاردان تازارتۋ بارىسىندا كەزدەسەتىن كەيبىر قيىندىقتى ورتاعا سالدى.

سونىڭ ءبىرى – كوشەدەن جينالعان قاردى توگەتىن ارناۋلى پوليگوننىڭ قاشىقتىعى.

– بۇرىن ءبىز قاردى تەلەورتالىق ماڭىنداعى سايعا توگەتىنبىز. ول قالا ورتالىعىنا جاقىن بولعاندىقتان، ءبىزدىڭ جۇك كولىكتەرىمىز از ۋاقىتتا كوپ رەيس جاسايتىن، ءسويتىپ جۇمىس قارقىنى ارتاتىن. قازىر ءبىزدىڭ كولىكتەردىڭ ءبىر اينالىمى ءۇشىن 49 مينۋت كەتەدى. قار تازارتۋ جۇمىسىنىڭ كەشەۋىلدەۋ سەبەبىنىڭ ءبىرى وسى، – دەدى تۇراربەك تىلەمىسوۆ.

بۇگىندە تازارتىلعان قاردى «اسان» كارەرىنە جانە زاچاگانسك كەنتى، بالاۋسا شاعىن اۋدانىنداعى ارناۋلى پوليگوندارعا شىعارۋ رۇقسات ەتىلگەن. قوسىمشا شولوحوۆ اۋدانىندا قار شىعارۋعا ارنالعان پوليگون قاراستىرىلۋدا. ال تەلەورتالىقتاعى بۇرىنعى پوليگون ورنى شاعان وزەنىنە جاقىن بولعاندىقتان، ەكولوگيا باسقارماسى ونى پايدالانۋعا تيىم سالعان.

– ينتەرنەتتەگى اشىق مالىمەتتەردى پايدالانىپ، الەم بويىنشا قالالاردى قاردان تازارتۋ جۇيەسىن قاراپ شىقتىق. بارلىق جەردە قار توگەتىن پوليگوندار اشىق سۋ كوزدەرىنە جاقىن، ءتىپتى تەڭىز جاعاسىندا ورنالاسقان. جينالعان قار كوكتەمدە ەرىپ، سۋعا قوسىلۋى مۇمكىن، بىراق قار قۇرامىنداعى زياندى زاتتار، قوقىس-قالدىقتار پوليگون ورنىندا قالادى، ول جەردى ءبىز تازالاپ وتىرامىز، – دەيدى «جايىق تازا قالا» باسشىسى.

اتالعان مەكەمەدە بۇگىندە جالپى سانى 158-گە جۋىق كوممۋنالدىق جانە جول تەحنيكاسى بار ەكەن. سونىڭ 58-ءى سوڭعى ەكى جىلدا ساتىپ الىنعان. بۇگىندە 300 توننا قىستىق ديزەل وتىنى، 17 توننا جازعى ديزەل، 14 مىڭ توننا ينەرتتى ماتەريال، ياعني جولعا شاشاتىن قۇم بار ەكەن.

كەيبىر تۇرعىندار «قار جاۋىپ باستاعاندا نەگە بىردەن تازارتىلمايدى؟» دەپ جاتادى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا كوشە قارىن بىردەن سىپىرىپ، كۇرەۋگە بولمايدى ەكەن. ونداي جاعدايدا مۇز جابىنى – كوكتايعاق پايدا بولىپ، جول اپاتى قاۋپى كۇشەيمەك. سوندىقتان اۋەلى قارعا تۇز ارالاسقان قۇم سەبىلىپ، ودان كەيىن 2-3 ساعاتتان كەيىن عانا تازالاۋ جۇمىسى باستالۋى ءتيىس كورىنەدى.

«جايىق تازا قالا» مەكەمەسىندە ۇزىن سانى 750 ادام قىزمەت ەتەدى. شتات سانى تاعى ۇلعايماق، ويتكەنى قالا اۋماعى ۇلكەيىپ كەلەدى. وسى جەردە ءبىر ماسەلە – جۇمىسشىلاردىڭ كوبە ەگدە تارتقان، ورتاشا 50 جاستى قۇرايدى. «ويتكەنى جاستار از، ولار اۋىر جۇمىس جاساعىسى كەلمەيدى»، دەيدى باسشىلار.

پيك-تەر مەن جك

ورال قالاسىندا 1 238 كوپ قاباتتى تۇرعىن ءۇي بار. ولارعا 108 پيك قىزمەت كورسەتەدى. كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ ىرگەلەس اۋماقتارىنىڭ تازالىعىنا پيك قىزمەتكەرلەرى جاۋاپ بەرەدى.

– قالا كوشەلەرىندە توبەدەن ءتونىپ، قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇرعان مۇزداردى الدىرتۋ جانە جاياۋ جۇرگىنشى جولدارىن تازالاۋ ءۇشىن قالاداعى مونيتورينگ توپتارى ءتيىستى مەكەمەلەر مەن پيك باسشىلارىنا، كاسىپكەرلەرگە ەسكەرتۋ پاراقتارىن تاراتۋدا. ءتارتىپ بويىنشا كوشە بويىندا، تۇرعىن ۇيلەردە ورنالاسقان دۇكەندەر، شاعىن كاسىپكەرلىك نىساندارى ءوز عيماراتتارى الدىنداعى جۇرگىنشى جولدارىن تازارتۋى ءتيىس، – دەيدى قالا اكىمى ابات شىنىبەكوۆ.

جوعارىداعى تالاپتى بۇزعان كاسىپورىن مەن مەكەمە باسشىلارىنا، كاسىپكەرلىك نىساندارىنا اكىمشىلىك جازا قاراستىرىلعان. جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قىزمەتكەرلەرى جەرگىلىكتى پوليتسيامەن بىرگە بەلگىلەنبەگەن ورىنداردا قوقىس تاستاۋ، قاردى جيناۋ بويىنشا رەيدتىك ءىس-شارالاردى جۇيەلى وتكىزەدى.

2020 جىلى ورال قالاسىنىڭ جەرگىوىكتى پوليتسيا باسقارماسى وسىنداي 1856 قۇقىق بۇزۋشىلىقتى انىقتاعان. ونىڭ ىشىندە 1839 قۇقىق بۇزۋشىعا ەسكەرتۋ جاساپ، جالپى كولەمى 786 650 تەڭگە كولەمىندە ايىپپۇل سالعان 17 قاۋلى شىعارعان. وسىنىڭ 709 310 تەڭگەسى ءوندىرىپ الىنعان.

– 2021 جىلدىڭ قاڭتار ايىنان باستاپ قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ 17 فاكتىسىن انىقتاپ، ەسكەرتۋ تۇرىندە اكىمشىلىك جازا قولدانىلدى. سونىمەن قاتار، ورال قالاسىنىڭ كاسىپكەرلەرى مەن بيزنەس وبەكتىلەردىڭ يەلەرىنە مەنشىك نىسانىنا قاراماستان، ىرگەلەس اۋماقتى تازالاۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى Push-حابارلاما جىبەرۋ جوسپارلانۋدا، – دەيدى ابات شىنىبەكوۆ.

مۇنداي حابارلاما العان كاسىپكەر تەز ارادا ارەكەت ەتپەسە، ايىپپۇلعا تارتۋ قاراستىرىلعان.

وبلىس اكىمى عالي ەسقاليەۆ باتىس قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ شەشىمىمەن بەكىتىلگەن اباتتاندىرۋ قاعيدالارى قاتاڭ ساقتالۋى قاجەتتىگىن قالا باسشىلارىنىڭ ەسىنە سالدى. بۇل ەرەجەدە بارلىق ۇيىمدىق-قۇقىقتىق نىساندار مەنشىگىندەگى اۋماقتى بەس مەتر شەگىندە ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن كۇتىپ ۇستاۋعا، تازالىعىن قاداعالۋعا مىندەتتى دەلىنگەن.

– اباتتاندىرۋ ەرەجەلەرىنە سايكەس قار مەن مۇزدى ۋاقتىلى تازالاماعان بيزنەس نىساندارى، پيك-تەر، جەر ءۇي يەلەرى ايىپپۇل تولەيدى. الايدا بۇل تارتىپتەن كوپتەگەن كاسىپكەرلىك نىساندارى حابارسىز. سوندىقتان ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جانداندىرۋ كەرەك. تۇسكەن قاردىڭ كولەمىنە بايلانىستى ونى تازالاۋدىڭ ۋاقىت مولشەرى، ناقتى ستاندارتى جاسالسىن. تالاپتى ورىنداماعاندارمەن «ايىپپۇل تىلىندە» سويلەسۋ كەرەك، – دەدى ءوڭىر باسشىسى.