ەكولوگيا • 28 جەلتوقسان، 2020

وتىندىق اعاشتى ورىنسىز كەسپە

پاۆلودار وبلىستىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار الەمىن قورعاۋ مەكەمەسىنىڭ حابارلاۋىنشا، ەگەر اۋىلدىقتار قىسقى وتىندىق اعاشتى رۇقسات بەرىلمەگەن قۇجاتسىز وتاپ-كەسىپ السا ايىپپۇل تولەيدى. ويتكەنى ءبىر ادامعا 5-10 تەكشە مەتر اعاش الۋعا عانا رۇقسات بەرىلگەن.

فاريدا بىقاي

– ال، ەشقانداي رۇحسات قۇجاتىنسىز كەسىلگەن اعاش كولەمى ءۇشىن زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرەدى. كەلتىرىلگەن شىعىن كولەمى 100 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتەن اسسا، وندا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك سانالادى. مىسالى، قازان ايىندا زاڭسىز اعاش كەسكەن جەرلەرىنەن ماي اۋدانى باسكول اۋىلىنىڭ ءتورت تۇرعىنى ۇستالدى. ورمانشىلاردىڭ باستى مىندەتى – ورمان بايلىعىن ساقتاۋ، ورمان تولى اعاشتى زاڭسىز ارەكەت جاساۋشىلاردان قورعاۋ، – دەيدى مەكەمە باسشىسى ا.ءجۇسىپوۆ.

قىسى ۇزاققا سوزىلاتىن سولتۇستىكتەگى وڭىرلەردىڭ وتىن ءتۇرى اعاش پەن كومىر ەكەنى بەلگىلى. تۇرمىستىق قاجەتتىلىككە كەسىلگەن اعاشتىڭ ورنىنا كوكتەمدە جاس وسكىندەر ەگىلگەنىمەن، وڭىردەگى اۋىلدار ءبىر قىستا اعاش وتىننىڭ 400 مىڭ تەكشە مەترىن جاعاتىن كورىنەدى.

ورمانشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ورمان شارۋاشىلىقتارىندا اعاشتار جالپىلاي جانە سانيتارلىق تۇردە كەسىلەدى. اۋرۋعا شالدىققان اعاشتاردىڭ 1 تەكشە مەترى 1600 تەڭگەدەن ساتىلادى. كادىمگى جايقالىپ ءوسىپ تۇرعان ساۋ اعاشتاردىڭ 1 تەكشە مەترى – 2300 تەڭگە. ماماندار بۇتالعان، كەسىلگەن ءبىر كولىك وتىن اعاشىن 30-35 مىڭ تەڭگەدەن ساتا الادى.

– بۇل جەردە اعاشتار كەسىلىپ، تابيعاتقا زيان كەلدى دەپ ۋايىمداۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى جىل سايىن ورمانشىلار شارۋاشىلىقتا كەسىلگەن اعاشتاردىڭ ورنىنا جاڭا اعاشتار ەگەدى. كوكتەم، جاز ايلارىنداعى قىسقى وتىن دايىنداۋ ماۋسىمى جەلتوقسان ايىنا دەيىن جالعاسادى. نەگىزىنەن، ورمان القابىن كەسكەن سايىن ورماندى تولىقتىرۋ مەكەمە تاراپىنان تەكسەرىلىپ تۇرادى. مىسالى، 1 گەكتار القاپتاعى اعاشتار كەسىلسە، كەلەسى جىلى 2 گەكتار القاپقا اعاشتار ەگىلەدى، – دەيدى ورمانشىلار.

سانيتارلىق شارالار بويىنشا جىل سايىن ورمانشىلار ورمان ىشىندە قۋراعان، اۋرۋعا شالدىققان ەسكى اعاشتارعا ارنايى بەلگى قويىپ كەتەدى. بۇل اعاشتاردى كەسىپ، وتىنعا جاراتۋعا بولادى.وتىنعا بەرىلەتىن اعاشتاردى الۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى ورمان شارۋاشىلىعىنان ارنايى رۇقسات قاعازىن الادى. مىسالى، بيىل مەكەمەگە قاراستى ورمانشىلىقتاردا 8500 تەكشە مەتر اعاش جارامسىز بولىپ قالعان.

سونىمەن بىرگە اجدار ءجۇسىپوۆتىڭ ايتۋىنشا، جەرگىلىكتى اكىمدىكتەردىڭ وتىنىشتەرىنە ساي كوپ بالالى جانە از قامتاماسىز ەتىلگەن وتباسىلارىنا، باسقا دا مۇقتاج جاندارعا كومەك رەتىندە وتىندىق اعاش جەتكىزىلىپ بەرىلەدى. ءار اۋداندا، قالادا جەر ۇيدە تۇراتىن 10 وتباسىعا ءبىر تەكشە مەتردەن، ال قىس سۋىتقان كەزدە قوسىمشا وتىندىق اعاش بەرىلەدى.

پاۆلودار وبلىسى