رۋحانيات • 09 قازان, 2020

تەرەزەمدى ۇرماڭدارشى, تامشىلار...

939 رەت كورسەتىلدى

ماسكەۋدىڭ جاڭبىرى تاس بۇرشاق سياقتى. اينەكتى اياۋسىز ۇرعىلاپ جاتىر. تەرەزەگە جاقىن كەلىپ, تۇمشالاعان قاراڭعىعا ءۇڭىلىپ تۇرعان ول «تەرەزەمدى ۇرماڭدارشى, تامشىلار» دەپ كۇبىرلەدى. جان-جۇرەگىن تەبىرەنتە الديلەگەن ساعىنىشتىڭ كۇيى «يۋنوست» مەيمانحاناسىنداعى جاڭبىرلى ءتۇنى ءان بولىپ تۋعان ەدى.

تەرەزەمدى ۇرماڭدارشى, تامشىلار...

 

ارمان وتى جاعىلعان جانارىڭ­دا «سول ءبىر اياۋلى بەينەگە قايتا ءبىر جولىعىپ قالسام» دەگەن ءۇمىت جاڭ­بىر­لى ءتۇن قويناۋىندا مازداي تۇ­سەدى. كوز جاسىنداي سىرعىپ بارا جات­قان اينەكتەگى تامشى «ساعىندىڭ با؟» دەپ سىبىرلاعانداي. سۇيگەنىن سا­عىن­عان عاشىق جۇرەك «تەرەزەمدى ۇرماڭ­دارشى, تامشىلار» دەپ انتەك ءۇن قا­تادى. اقىننىڭ جۇرەگىنە تۇنعان تاڭ­عى شىقتاي ءمولدىر جىر جۇرەكتەرگە ورنەك سالدى.

«الدى-ارتىما قاراماي ماسكەۋگە وقۋعا اتتاندىم. ءبىر جىل ۇيرەنە الماي ءجۇردىم. ماسكەۋدىڭ جاڭبىرى دا, ادامدارى دا, كوشەلەرى دە ۇنامادى. كوشەدە كەتىپ بارا جاتقان بىرەۋدەن ءجون سۇراساڭ, ۇرسىپ بەرەدى. ايتەۋىر ال­عاشقى كەزدە قالا سۋىق بولىپ كورىندى. ونىڭ ۇستىنە سۇيگەنىمدى ساعىندىم. بىردە ونى ويلاپ تۇرعان ەدىم, كەنەت جاڭبىر جاۋا باستادى. سوسىن ءبىر ولەڭنىڭ تۋىپ كەلە جاتقانىن بايقاپ, دەرەۋ قاعاز-قالامىمدى الىپ جازا باستادىم», دەيدى وتەگەن كۇمىسباەۆ.

...تۇنىمەنەن, تۇنىمەنەن تەرەزەمدى

تامشى ۇردى,

تۇنىمەنەن ايتىپ جاتتى

جان سىردى, جان سىردى.

تۇنىمەنەن, تۇنىمەنەن ءوزىڭ جايلى

ءتۇس كورىپ,

جۇمىر باسقا مازاسىز وي سان كىردى,

سان كىردى.

تەرەزەمدى ۇرماڭدارشى,

تامشىلار...

...ءبىر قىزىعى, كوڭىلدەردى ساعى­نىشقا كومكەرىپ, سوزىمەن ۇندەسە جا­راسقان ءاننىڭ سازى دا جاڭبىرلى ءتۇنى تۋىپ­تى. اسىرەلەۋسىز, شىندىعىندا سولاي. سازگەر احماديار ەسمۇقانوۆتىڭ باسپاسوزگە بەرگەن ەرتەرەكتەگى سۇحبا­تىندا «بۇل – ىڭكار جۇرەكتىڭ ءۇنى ەدى» دەيدى. ء«تۇن ورتاسىندا بىرەۋ ەسىك قاققانداي بولدى. دالا تاستاي قا­راڭ­عى, جاڭبىر جاۋىپ تۇر. سىرت­قا جۇگى­رىپ شىقسام, ەشكىم جوق. سويتسەم, قىز­دىڭ نازىك ساۋساعىمەن ەسىك قاققانداي بولعان ءوز جۇرەگىمنىڭ ءدۇرسىلى ەكەن. سول ءتۇنى ۇيىقتاي الماي, دوڭبەكشىپ شىقتىم. ءبىر اپتا ىڭىلداپ ءجۇرىپ, ءان شىعاردىم», دەپ ەسكە الادى سازگەر. بىراق كوڭىلىنىڭ سىرلى ايناسىنداي بولعان اۋەننىڭ اجارىنا ورايلاسار لايىق ءماتىن تابا الماي قينالادى. كۇندەردىڭ ءبىر كۇنى كىتاپحانادا وتەگەن كۇمىسباەۆتىڭ «اق مونشاق» اتتى جىر جيناعى ويدا جوقتا قولىنا ءتۇسىپ قالىپ, ىزدەپ جۇرگەن جوعىنىڭ ۇستىنەن تۇسكەندەي قاتتى قۋانادى.

ماسكەۋدەگى جاستىق شاعىنىڭ جالىندى جىلدارىن ارتقا تاستاعان وتەگەن كۇمىسباەۆ اعامىز جىرىنا ار­قاۋ بولعان جان جارىن قاسىنا ەر­تىپ, الماتىعا ورالادى. بۇل ۋاقىتتا تىڭ­دارمان قاۋىمعا ءانى مەن جىرى اجىراعىسىز ەگىزدەي بولىپ كەتكەن «تام­شىلار» ءانى ابك توبىنىڭ ورىنداۋىندا حالىق اراسىنا كەڭ تاراپ كەتكەن شاعى ەدى. ارادا جىلدار وتكەندە ءان اۆتورلارى الماتىدا كەزدەسكەن دە. كەزدەسىپ ريزا بولىپ, ايرىقشا ءىلتيپات بىلدىرگەن.

– ماحاببات تۋرالى شىعارما ەش­­قاشان وشپەيدى عوي, بۇل تۋىندى كوپ تارالادى دەپ ويلاماعانمىن. 1977 جى­­لى مەن ءاندى شىعارىپ ەدىم, قا­زىر ءان مەنىڭ اتىمدى شىعارىپ ءجۇر. شىعار­ما­شى­لى­­عىمداعى شوقتىعى بيىك دۇنيە­لەر­دىڭ بىرەگەيى وسى ءان, – دەيدى سازگەر احماديار ەسمۇقانوۆ.

جان سىرى مەن قالتقىسىز كو­ڭىلدى, قاراڭعىعا ءسىڭىپ جاتقان جەڭىل تى­نىستى ءون بويىنا دارىتقان ءان ماحابباتتىڭ مولدىرىنە, كاۋسار تازا­لىعىنا ەرىكسىز سەن­دىرەدى. نازىك ءان سال­عان ساكسوفون ءۇنى تەز سۋىناتىن سۇيىس­پەنشىلىككە ەمەس, شىنايى جان سىرىنا ەلىتەدى. تەرەڭنەن ­سىر تارقاتقان ەستەلىكتەردەگى ەسكىرمەي­تىن اڭگىمە جۇ­رەك تۇكپىرىندەگى تۇڭعيىق, ءتۇپسىز ماڭ­گىلىكتەرگە وسىلاي سالەم جول­داي­دى. جانارىڭىزدى, جانىڭىز­دى كىربىڭ شالىپ جۇرسە, ساعىنىشى­ڭىز­دى الدەقايدا ۇمىت قالدىرعان بولارسىز, بالكىم؟! تەرەڭدە جاتقان تۇنىق دۇنيەڭىزگە ءۇڭىلىپ كورىڭىز, سىرت الەم قۇلاعىڭىزعا «تەرەزەمدى ۇرماڭدارشى, تامشىلار» دەپ سىبىرلاسىن. ال تىڭ­­دارماننىڭ جۇرەگىندە جاتتالعان جاق­سى ءاندى بۇگىن تالايلار ورىنداپ ءجۇر, ءالى دە ورىندالا بەرمەك.