جۋىردا بوكستان قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى عالىم كەن­جەباەۆ كاسىپقوي بوكسقا ەرەسەك بوكس­شىلاردىڭ ەمەس، ۇلتتىق قۇرامادا جۇرگەن، بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتتىرەتىن جاپ-جاس جىگىتتەردىڭ كەتىپ جاتقانىنا نارازىلىعىن ءبىلدىردى. باپكەردىڭ ايتۋىنشا، كوپتەگەن تالانتتى سپورتشى پروموۋتەرلەردىڭ جەتەگىنە ەرىپ، بىرنەشە جىل بويعى ەڭبەك پەن تاجىريبەنى جوققا شىعارادى.

– جاقىندا عانا كاسىپقوي بوكسقا بەت بۇرعان بەك نۇرماعانبەتتى ءجاسوسپىرىم كەزىنەن بەرى العا جەتەلەپ كەلدىك. جاستار قۇراماسىندا دا ونىڭ اياق الىسىن ءوزىم قاداعالادىم. ءوز قاتارلارى اراسىنداعى مۇمكىن بولعان جارىستاردىڭ بارلىعىنا قاتىسىپ، جۇلدەمەن ورالىپ ءجۇردى. 2019 جىلى ازيا چەمپيوناتىندا توپ جارعانىن جانكۇيەر جاقسى بىلەدى. بىراق جاراقاتىنا بايلانىستى ليتسەنزيالىق الەم چەمپيوناتىنان سىرت قالعان. توكيو ويىندارىنا بەكزات نۇرداۋلەتوۆ جولداما العان سوڭ، بەكتىڭ ويى وزگەرە باستادى. ونىڭ وزىمەن دە، جەكە باپكەرىمەن دە سويلەستىم. بىرازعا دەيىن ونى كاسىبي بوكسقا جىبەرگىم كەلمەدى. وليمپياداعا بارماسا دا، 2021 جىلدىڭ كۇزىندە وتەتىن الەم بىرىنشىلىگىنە قاتىسىپ كەتكەندە دۇرىس بولار ەدى. قانداي ۇسىنىس ايتسام دا، كەلىسپەدى. سونداي-اق تالعات شايكەن اتتى جاس تالانتىمىز دا جاقىندا كاسىبي بوكسقا كەتتى. ونى ەكى جىل بويى تىكەلەي ءوزىم قاداعالادىم. ارگەنتيناداعى جاسوسپىرىمدەر وليمپياداسىنىڭ فينالىنا جەتتى. ۇلتتىق قۇراما ساپىندا الىسقا باراتىن جىگىت ەدى. ول دا تىڭداعان جوق. ەگەر ولار ۇلتتىق قۇراماعا ورالامىز دەسە، قارسى ەمەسپىز. بىراق كوماندا قاتارىنا قوسىلۋ ءۇشىن وزدەرىن دالەلدەۋگە ءتيىس»، – دەيدى باس باپكەر.

باس باپكەر وسىنداي تالانتتى جاس­تاردى دايىنداپ شىعۋ ءۇشىن قۇراما باپكەرلەرىنىڭ قاجىرلى ەڭبەگى مەن وعان مەملەكەت جۇمساعان قارجىنىڭ اقتالماعانىنا قىنجىلادى. سونداي-اق ءپىسىپ-جەتىلگەن بوكسشىلاردى وڭاي ولجالاپ كەتەتىن پروموۋتەرلەردى دە كىنالادى.

– ءبىر عانا سپورت شەبەرىن دايىنداپ شىعۋ ءۇشىن التى جىل ۋاقىت كەرەك. ال ۇلتتىق قۇراماعا قابىلدانىپ، وقۋ-جاتتىعۋ جيىندارىنا تۇراقتى تۇردە قاتىسىپ، ءجاسوسپىرىم كەزىنەن باستاپ بىلىكتى باپكەرلەر نازارىندا بولعان بوكسشىنىڭ ءدال وسىلاي كەتىپ قالعانى بىزگە قيىن. وعان قانشاما كۇش جۇمسالدى، قانشا قاراجات كەتتى. دايىن بوكسشىلار پروموۋتەرلەر ءۇشىن جاقسى ولجاعا اينالىپ بارا جاتىر. وزدەرى ەش ەڭبەك سىڭىرمەيدى، بىراق تالانتتى سپورتشىلاردى اتاقپەن، اقشامەن قىزىقتىرىپ، الىپ كەتەدى. ارينە، كاسىبي بوكستا اتوي سالسا قۋانامىز. ول ءۇشىن مىقتى پروموۋتەرلىك كومپانيا ارتىڭدا تۇرعانى دۇرىس. ايتپەسە العاشقى ەكى-ءۇش كەزدەسۋدە وتە ءالسىز بوكس­شىنى توپەلەپ، كەيىن كورىنبەي كەتكەن بوكسشىلار قانشاما؟!

عالىم كەنجەباەۆتىڭ سۇحباتى جاريا­لانعان سوڭ بۇل تاقىرىپ الەۋمەتتىك جەلىدە دە كەڭ تالقىلاندى. ءبىرى باس باپكەردى قولداسا، ەكىنشىلەرى بوكسشىلاردىڭ تاڭداۋى دۇرىس ەكەنىن ايتادى. ماسەلەن، بوكس جانكۇيەرى جانكەلدى قارجان بوكس­شىلارىمىز «قاپشىق» قارسىلاستاردى جەڭگەنىنە ءماز بولعانشا، ۇلتتىق قۇراما ساپىندا جۇرە بەرگەنى دۇرىس دەپ سانايدى. «وزىنەن الدەقايدا دەڭگەيى تومەن قارسىلاستاردى جەڭگەنگە بوكسشىلار دا، جانكۇيەرلەر دە ءماز. بالەن جىلدا 20-25 جەكپە-جەك وتكىزىپ، بەلدىك الماعانى بولەك اڭگىمە... ەكى جىلعا جەتەر ۋاقىتتا 8 جەكپە-جەك وتكىزىپ، ەكى تۇجىرىمدا الەم چەمپيو­نى اتانعان وزبەك بوكسشىسىن كورگەندە بىزدىكىلەردىڭ بوسقا جۇر­گەنىن جانكۇيەرلەر تۇسىنگەن شىعار دەپ ۇمىتتەنەمىن. ودان كەيىن، جەرلەستەرىمىز اسىنىپ، تاعىنىپ جۇرگەن بەلدىكتەردىڭ دەنى قۇرلىقتىق دەڭگەيدەگى بەلدىكتەر ەكەندىگىن جانە بەلدىك ءۇشىن بوكستاساتىن رەيتينگكە ەنبەگەنىن قالىڭ جانكۇيەر ۇعىنسا ەكەن...»، دەيدى.

دەسە دە بوكسشىلاردىڭ دا ايتار ءوز ويى بار. وسى ماسەلەگە بايلانىستى بەك نۇرماعانبەتكە حابارلاسىپ، ونىڭ پىكىرىن تىڭداپ كوردىك. بوكسشى ۇلتتىق قۇرامادان كەتەر كەزدە ەشكىم رەنىش بىلدىرمەگەنىن، بىراق كەيىننەن سايتتا جاريالانعان باس باپكەردىڭ پىكىرىن وقىپ، كەنجەباەۆتىڭ بىزگە رەنىشى بار ەكەنىن ءبىلدىم دەيدى.

– ارينە، ۇستازىمىزدىڭ پىكىرىنە ارقاشان قۇرمەتپەن قارايمىز. عالىم اعايىمىزدىڭ دا ايتىپ جاتقانى دۇرىس. ول كىسى ەڭ الدىمەن ۇلتتىق قۇرامانى ويلاپ ايتىپ وتىر. وتكەنى قۇراماعا مەن سياقتى بوكسشىلار كەرەك. ءوز سالما­عىمداعى جىگىتتەرگە سپاررينگ سەرىكتەس، قارسىلاس، باسەكەلەس بولامىن. وسىنداي باسە­كەلەس­تىكتىڭ ارقاسىندا عانا بوكس­شىلاردا دامۋ، العا جىلجۋ بولادى. سونىمەن قاتار بارلىق بوكسشىنىڭ ارمانى وليمپيا ويىن­دارىنا بۇدان بىلاي تەك 8 بوكسشى عانا بارادى، قالعانى تاعى ءتورت جىلدى كۇتۋ كەرەك. ال مەنىڭ كەلەسى وليمپيادانى كۇتكىم كەلگەن جوق. پروموۋتەرلەردەن جاقسى ۇسىنىس تۇسكەن سوڭ، كاسىپقوي بوكسقا اۋىسۋدى ءجون سانادىم. بىراق باپكەرلەردى رەنجىتىپ كەتەم دەگەن وي بولعان جوق. نەگىزى اعالارىمىزدان رۇقسات الىپ كەتكەن بولاتىنمىن»، دەيدى ب.نۇرماعانبەت.

سونداي-اق ول الداعى ۋاقىتتا ۇلتتىق قۇراما كەرەك قىلىپ، الەم چەمپيوناتى، وليمپيا ويىندارىنا اپاراتىن بولسا، قايتا ورالامىن، وعان ەش شەكتەۋ جوق. كەلىسىمشارتتا ەگەر ۇلتتىق قۇراما شاقىرسا، قايتا بارۋىنا رۇقسات ەكەنىن ايتادى.

بوكسشىنىڭ بۇل ويىن سپورت ءجۋرناليسى بەك تولەۋوۆ تا قولداپ وتىر. ونىڭ ايتۋىنشا، جاس بوكسشىلاردىڭ كاسىپقوي بوكسقا اۋىسىپ جاتقانىنا فەدەراتسيا مەن باپكەرلەر كىنالى. سونداي-اق اۋەسقوي بوكستىڭ بەدەلى ءتۇسىپ بارا جاتقانى مەن وليمپيادادا بوكس باسەكەسىنىڭ سالماق سانى ازايعان سوڭ ۋاقىت جوعالتپاي كوپ بوكسشى كاسىپقويعا اۋىسقاندى ءجون سانايدى دەيدى.

– كاسىپقوي بوكسقا اۋىسىپ جاتقان­داردى جاقسى تۇسىنەمىن. ارينە، بىزدە بۇرىن اۋەسقوي بوكستا بەلگىلى ءبىر دارەجەدە جەتىستىككە جەتكەن بوكسشىلار كاسىپقويعا كەتەتىن. ال قازىر 20-عا ەندى تولعان جىگىت­ەردىڭ ءوزى اۋەسقوي بوكستى تاس­تاپ، ءوز باق­تارىن كاسىپقويدا سىناۋدى ءجون كورىپ جاتقاندارى بايقالادى. وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن باستالعان امەريكا قۇرلىعىنداعى تەندەنتسيا بىزگە دە كەلدى. ول ءۇشىن قازاق بوكسشىلارىن كىنالاي المايمىن. سەبەپ كوپ. بىرىنشىدەن، اۋەسقوي بوكستىڭ بەدەلى ءتۇسىپ بارادى. وليمپيا ويىندارىنا ءبىر ەلدەن 8 بوكسشى عانا بارا الادى. قۇرامادا جولداما الىپ قويعاندار بەلگىلى. بەك نۇرماعانبەت مىسالى، 81 كيلودا وليمپيادا جولداماسىن جەڭىپ العان بەكزات نۇرداۋلەتوۆتىڭ سپاررينگ قارسىلاسى بولىپ جۇرە بەرگىم كەلمەيدى دەپ وتىر. قازىر جاستاردىڭ كوزقاراسى وزگەرگەن. بولاشاقتارىن ويلايدى، تابىس تاپقىلارى كەلەدى. پروموۋتەرلەر جاقسى اقشامەن قىزىقتىرادى. ولارعا ۇزاق مەرزىمدى جوبا بولۋ ءۇشىن جاستار قاجەت. كەزىندە بوكسشىلار ءوز كەزەگىن كۇتىپ جۇرە بەرەتىن. 2000 جىلى سيدنەي وليمپياداسىنا 57 كيلودا بەكزات ساتتار­حانوۆ باردى، ودان جاسى ۇلكەن گاليف جافاروۆ ەلدە قالدى. بىراق گاليف بوساڭ­سىماي ءوز كەزەگىن كۇتتى. بەكزات قايتىس بولعان سوڭ، وسى سالماقتىڭ كوشباسشىسىنا اينالدى. قاتارىنان ەكى الەم چەمپيوناتىندا جۇلدە الىپ، افينى مەن بەيجىڭ وليمپياداسىنا قاتىستى. ال قازىر ءبارى باسقاشا. سوندىقتان جاس بوكسشىلاردىڭ كاسىپقوي بوكسقا اۋىسىپ جاتقانىنا قارسى ەمەسپىن. ال ولاردى ۇستاپ قالا الماي جات­قان باپكەرلەردىڭ رەنىشىنە قاتىستى ايتارىم، بۇعان فەدەراتسيا مەن وزدەرى كىنالى.

ارينە، تالانتتى بوكسشىلاردىڭ ءالى تالاي بيىكتى باعىندىراتىن جاستارىندا كاسىپقوي بوكسقا كەتىپ جاتقانى وكىنىشتى. بىراق اركىمنىڭ ءوز تاڭداۋى بار جانە وعان قۇر­مەتپەن قاراۋ كەرەك. بالكىم، ولار كا­سىپقوي بوكسقا اۋىسىپ، ۇلتتىق قۇراما قاتارىنا كىرە الماي جۇرگەن بوكسشىعا ءۇمىت سىيلاعان شىعار. ايتپەسە قانشاما مىقتى بوكسشىلار كاسىپقوي بوكس بىلاي تۇرسىن، ۇلتتىق قۇراما مۇشەسى اتانا الماي قولعاپتارىن شەگەگە ءىلىپ جاتىر.