«سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتى: اقان سەرى – اقتوقتى

بەلگىلى حالىق كومپو­زيتورى اقان سەرىنىڭ اندەرى قازاقتىڭ مۋزىكا مادەنيەتىنىڭ تاري­حىندا وشپەس ورنەگى، اسەرلى اۋەنىمەن تانىلاتىنى ءمالىم. سون­دىقتان دا اۆتور اقان بەينەسىن جاساۋدا ول ءومىر كەشكەن ءداۋىر تامى­رىنىڭ سوعۋىن ءدال تاۋىپ، اقىندىق شابىتپەن سەرى جانىن نازىك سەزىمىمەن جازعان. شىعارمادا اقان سەرى تەك قانا ونەر يەسى ەمەس، ءوز زامانىنداعى ادىلەتسىزدىككە قارسى باس ازاتتىعىن اڭساعان وي-پارا­ساتتىڭ دا يەسى. يسلام ءدىنىنىڭ پاسىقتىق قاتال قالپىنا جانى توزبەگەن اقان ار تازالىعىن، ماحاببات بوستاندىعىن تۋ ەتەدى. پەسانىڭ كلاسسيكالىق ۇلگىدە ءورىلىپ، سوم جاسالعان كەيىپ­كەرلەرى ادام جانىنىڭ سانقيلى سىر سەزىمىمەن كومكەرىلگەن. مۇن­داعى رومانتيكالىق سەرپىن دە، پوەتيكالىق ساز دا كەڭ جاتىر.نىساناعا ءدال تيەتىن مەرگەن ديالوگ پەن كونتراسقا قۇرىلعان ادام حاراكتەرلەرى قالت كەتپەي قاۋىرت ءوربيتىن قاتىگەز قاتالدىقپەن، ار مەن ادامگەرشىلىك ايقاسى بار تىنىس-تىرشىلىگىمەن شىنايى كورىنىپ، اۆتوردىڭ جانر ەرەكشەلىگىن مەڭگەرۋدەگى مول مادەنيەتىنەن حابار بەرەدى. دۇنيەجۇزىلىك دراماتۋر­گيانىڭ بەلگىلى شىڭدارىنىڭ «اقان سەرى – اقتوقتى» تراگەدياسىنا تيگىزگەن اسەرى تەك سىرتتاي اۋەستەنۋ بولىپ قالماي، قازاق تۇرمىسىنىڭ توپىراعىنا تەرەڭ تامىرلاپ بارىپ ءنارلى وزەك تاپقان.

كوركەم ونەرىمىزدىڭ كورنەكتى قايراتكەرى شاكەن ايمانوۆ شىعار­مانىڭ رەجيسسۋرالىق جۇيەسىن رەاليستىك قالىپتا شەشكەن. بۇل شەشىمگە رومانتيكالىق سەرپىن دە، پوەتيكالىق ساز دا جات ەمەس. قويۋ تارتىلعان ۇلتتىق بوياۋ جاراسىمدى دا قونىمدى. كەيىپكەرلەردىڭ ارا سالماعىن شىعارماداعى ورنىن اشۋدا ىزدەنۋ جەمىسى كورىنىپ-اق تۇر. كوپشىلىك ساحنالارى دا كورىكتى سپەكتاكلدە كەزدەسەتىن ۇلت داستۇرىنە بايلانىستى ويىن-ساۋىقتار دا شىعارمانىڭ نەگىزگى ارناسىنا وگەي ەمەس.

رەجيسسەر ايمانوۆ پەن اكتەر ايمانوۆتى سالىستىرۋ دا قيىن. اكتەردىڭ ويىنى ىشتەي رەجيسسەرلىك ويمەن ساباقتاسىپ جاتىر. اكتەر ايمانوۆتىڭ ساحنالىق ومىرىندە ەرەكشە ورىن الاتىن وبراز اقان ەكەنى بارشاعا بەلگىلى. مۇنىڭ العاشقى اۆتورى دا شاكەن. ء(بىرىنشى رەت 1942 جىلى قويىلعان). كوپ جىلدار بويى اقان-شاكەن تۋىس ۇعىمداي بولىپ كەلدى، سولاي بولىپ قالماق تا. ويتكەنى مۇندا شاكەندىك بوياۋ، ورنەك، بەدەر وزىنشە. ارينە، بۇدان اقان وبرازىن جاساۋعا بۇدان بىلاي ەشكىم ات ءىزىن سالا المايدى دەگەن پىكىر تۋماسقا كەرەك. دەمەك، ءاربىر شىنايى ساحنا سۋرەتتەرىنىڭ قايتالانبايتىنىن، وزگەگە ۇقسامايتىن قۇلاش-قارىمى، تۇسىنىك-تۇيسىگى، اقىل، امالى بولاتىندىعى ءمالىم. ولاردىڭ قيۋ كەستەسى دە، ويۋ ناقىشى دا ءوز الدىنا. سوندىقتان شاكەننىڭ اقانى دا – ءوز الدىنا وقشاۋ دۇنيە. شىنىن ايتۋ كەرەك، سوناۋ جىلدارداعى شاكەننىڭ اقانىنان بۇگىنگى اقانى اسىپ كەتە الماي جاتقان ءتارىزدى. مۇنىڭ سەبەبىن جاستىڭ ەگدە تارتۋىنان ىزدەگەننەن گورى، كوپتەن بەرى تەاتر ساحناسىنان الشاق كەتۋدەن-اۋ دەپ ويلايمىز. كەي ساتتەرى جالاڭ دەكلاماتسياعا ءتۇسىپ، وي جەتەگىنەن داۋىس جەتەگىنە اۋىسىپ كەتۋ سياقتى وعاشتىقتار بارلىعى بايقالىپ قالىپ ءجۇر. وسى جاعىن ويلانسا ەكەن.

شاكەن ايمانوۆ «اقان سەرىنى»، تەاتر كوللەكتيۆىن ەكى توپقا ءبولىپ دايىنداعان. ەكى توپتا دا رەجيسسەرلىك وي بىرلىگى بولعانمەن، اكتەر ويىندارىندا نازار اۋداراتىن وتە قىزعىلىقتى جايلار بار. ارينە، بۇل تۆورچەستۆو ادامدارىنا ءتان تالماي ىزدەنۋدەن تۋعان سيپات.

ءاربىر ساحنا ونەرپازىنىڭ تۆورچەستۆولىق ومىرىندە شوقىسى، شىڭى، جازىعى، ويپاڭى بولاتىندىعى تابيعي نارسە. ول كوپتەگەن جاقسى-جاقسى تۇلعالاردى شەبەر جاساۋى مۇمكىن. ال سولاردىڭ ىشىندە بار ىندىن-ىنتاسىن، سەزىم دۇنيەسىن باۋراپ الىپ، بار بولمىسىن بيلەيتىن ءمىنسىز مۇسىندەر بولادى. مىسالى، ورىستىڭ ۇلى ارتيستەرى موچالوۆ گاملەتىمەن، ششەپكين فامۋسوۆىمەن، ەرمولوۆا دجاننا د، اركىمەن مادەنيەت تاريحىندا ەرەكشە اتالاتىندىعى بەلگىلى. ەگەر كوركەم تەاترداعى اننا كارەنينانى اتاساق تاراسوۆا ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى. مىنە، اقتوقتىنىڭ ورىنداۋشىسى دا ءوز شاماسىندا وسى دارەجەدە دەسەك، اسىرىپ ايتقاندىق بولماس ەدى. شىنىندا جانداربەكوۆا شولپاننىڭ اقتوقتىسى ونەرپازدىڭ ساحنا ومىرىندەگى ۇلكەن شىڭى بولىپ قالماق. ەگەر بۇدان كوپ جىل بۇرىنعى. شولپاننىڭ اقتوقتىسى مەن بۇگىنگى اقتوقتىسىن سالىستىرساڭىز اراسى اسپان مەن جەردەي. ول كەزدەگى بالاڭ وي اقتوقتىنىڭ بويىن­داعى كوپ سىر قاسيەتتى تاپپاعان ەدى. بۇگىنگى اقتوقتىداعى قيانكەسكى جان كۇيزەلىسى دە، جالىندى ماحابباتى دا ونەر سۇيەتىن، ءومىر باعالايتىن وي-پاراساتى دا اسقان نازىكتىككە ورانىپ، پوەزيا كۇيىن شەرتكەندەي. تالانتتى اكتريسانىڭ بار سەزىم اپپاراتى وسى ءبىر نازىك جاننان تىنىس تاپقانداي اقتوقتى-شولپان تابيعاتىمەن تۋىسىپ، ەتەنە ەركىن بيلەپ العان. ءاربىر قيمىل-قوزعالىس استارلى ءسوزدىڭ ءارىن كەلتىرەتىن داۋىس تولقىندارى كەزەڭىنە ساي يبا-ءىلتيفات كەزەڭىنە ساي كۇيىنىش-ءسۇيىنىش، كەزەڭىنە ساي ىزا-كەك داۋىلدارى ءبارى شىن، ءبارى ءومىر. بۇل كەزدەيسوق كورىنىس ەمەس، اكتريسانىڭ كوپ ىزدەنۋىنەن تۋعان ەڭبەك. باس-اياعى 15 جىلداي ساحنالىق ومىرىنەن العان تاجىريبەنىڭ ۇلكەن ءتۇيىنى، قۋانىشتى قورىتىندىسى. دەمەك، اقتوقتى شولپان ورىنداۋىندا قازاق تەاترىنىڭ تاريحىندا جارقىن بەلەستىڭ ءبىرى بولىپ قالۋىندا داۋ جوق. زامزاگۇل ءشاريپوۆا – جاس ارتيستكا. ول تەاتر ساحناسىنا شىققالى ءبىرسىپىرا تۇلعالار جاساپ، كورەرمەندەردىڭ قۇرمەتىنە بولەندى. اقتوقتى ز.شاريپوۆاعا ۇلكەن سىن بولدى. ويتكەنى اكتريسا بۇرىن بۇل سياقتى كۇردەلى وبرازبەن كەزدەسكەن جوق-تى. اقتوقتىنى تۇسىنۋدە ءشاريپوۆادا دا وزىندىك پايىمداۋ بار. كوبىنە اكتريسا اقتوقتىنىڭ جان دۇنيەسىنە ليريكالىق بوياۋدى باسىم بەرەدى. سونىڭ اسەرىنەن ونىڭ ساۋكەلەسىن لاقتىرۋداعى بۋىرقانعان اشۋى دا سەنىمدى شىقپاي ءجۇر. ونىڭ ۇستىنە كەيدە دۇرىس الىپ كەلە جاتقان سەزىم شىندىعىنان دا تايىپ كەتۋ سەزىلەدى. ارينە، مۇنىڭ ءبارى جاس اكتريسانىڭ تاجىريبەسىنىڭ جەتىمسىزدىگىنەن، ىشتەي دۇرىس ۇعىنعان وبرازدىڭ ەتەك-جەڭىن جيا الماي جۇرگەندىگىنەن. توسەلە كەلە ز.ءشاريپوۆانىڭ اقتوقتىسى دا سۇيسىنەرلىك ەڭبەك بولىپ شىعۋىنا سەنىم كۇشتى. ويتكەنى اكتريسانىڭ مول مۇمكىنشىلىگى ءالى تولىق پايدالانىلماي جاتىر.

بۇل سپەكتاكلدە وتە ءبىر قۋاندىرعان شاحان ءمۋسيننىڭ اقانى. ەڭ الدىمەن شاحاننىڭ ورىنداۋىنداعى اقان رەجيسسەردىڭ تەاتر كول­لەكتيۆىنىڭ دە زور تابىسى. بەيۋاقىت ۇزاق ءۇزىلىس شاحان بويىنداعى تابيعات سىيعا تارتقان تالانتتىڭ ەنشىسىن كەمىتە الماپتى. اقىل ويعا باعىنعان اقىن جانىنىڭ جالىندى سەرپىنى شاحان ويىنىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى. ءمۋسيننىڭ اقانى سالقىن اقىل، سامارقاۋ ويعا مويىنۇسىنعان جان ەمەس. ول ونەر قۋعان، ءومىر سۇيگەن ادىلەتتىكتى اڭساعان ادام. جان ساياسىن دىننەن تابام دەپ ەدى، ول ءوز سۇمدىعىمەن شوشىتتى عازيز جاندى. ەندى نە بولماق ءومىر ارقاۋى. مەشىتتەن ساڭلاۋ ىزدەپ ەدى، ول مەيىرىمسىز قاتالدىقتىڭ مەكەنى ەكەن. تابان تىرەر بۇدىرى جوق، تۇڭعيىق ز ۇلىمدىقتىڭ ۇياسى، بەيكۇنا جانداردىڭ اجال كەرمەسى بولىپ شىقتى اقىرى. ەندى نە ەتپەك. وسى سان سۇراقتىڭ شىرماۋىندا سەندەلە باسىپ اقان-مۋسين شىعادى. جابىرقاۋ جۇزدە ۇرەي جوق، جان كۇيزەلىسىنىڭ تولقىنى، ويلى كوزدە قامىعۋ جوق، ويانعان كەكتىڭ ۇشقىنى، وكتەم ۇندە اشىنۋدان ايىپتاۋ باسىم. جاڭا كورگەن سۇمدىقتىڭ كۇناكارى قازىرەت پەن اقاننىڭ العاش قاقتىعىسى وسىلاي باستالادى. بىراق ىعار ەمەس قازىرەت. اقان ىزدەگەن ادىلەت بۇل تۇنەكتەن اۋلاق ەكەن. تاس-تالقانى شىقتى دىنگە دەگەن سەنىمنىڭ. تۇڭىلگەن اقان-مۋسين «قوش بول تامۇق»، دەپ سوناۋ ءبىر كەزدە اڭداماي تالاق ەتكەن ءساندى ومىرىنە وكىنىشپەن ورالادى. اقىل دۇنيەسى كوڭىل كۇيىمەن ۇشتاسىپ، ءوز ارناسىن بەرىك جەلىسىن تاپقان ءمۋسيننىڭ اقانى اقىرعى ساحناعا دەيىن ءوسۋ قالپىنان تانبايدى. اقان رولىندە ويناۋشى ءاربىر ارتيستكە ەڭ اۋىر كۇش تۇسىرەتىن ەكىنشى اكتىدەگى ۇزاق مونولوگ. بۇل ۇلكەن شەبەرلىكتى تىلەيدى. اقان وبرازىنىڭ كوپ مازمۇنى دا وسىندا اشىلادى. ءمۋسيننىڭ دە شەبەرلىگىنىڭ ءبىر سىرى وسى مونولوگتان كورىندى. اق ولەڭدى قارا ءسوز ىرعاعىنا ءيىپ، باياۋ باستاپ، تاسا توگىلىپ، قايتا ساباسىنا ءتۇسىپ وتىراتىن لوگيكالىق پاۋزالار، داۋىس بوياۋلارىنىڭ ءار ءسات وزگەرىپ وتىرۋى اكتەردىڭ ساحنالىق ءسوز تەحنيكاسىن جەتە بىلەتىندىگىنە، ءار ءسوزدىڭ ءمانىن ىشتەي بايىتۋعا ۇقىپتى قارايتىندىعىنا تولىق دالەل. ءمۋسيننىڭ ويىنىنداعى تاعى ءبىر دەن قويىپ، نازار اۋداراتىن – قاراپايىمدىلىق. اكتەرگە لەپىرمە ۇشقالاقتىق، مانەرلى قيمىل، ارزان پىسىقسۋ جات. سويتە تۇرا ويىننىڭ ءون بويىندا ءالى پىسپەي جاتقان اقاۋلى جەرلەر بار. ول اكتەردىڭ ۇلكەن تەاتر ساحناسىنا ءبىرىنشى شىعۋىنا بايلانىس­تى تۋعان كەمشىلىكتەر. رەجيسسەردىڭ كومەگىمەن وڭاي جويىلاتىن مايدا دەتالدار عانا. دەمەك شاحان ءمۋسيننىڭ اقان وبرازىن جاساۋداعى العان باعىتى تۇسىنىك، تالداۋى وزىندىك بەتىن اڭعارتۋى كورەرمەندەردىڭ قوشەمەت-قۇرمەتىنە تاتىپ وتىر. تالانتتى ارتيستكە شەبەرلىگىن بۇدان بىلاي دا شىڭداي تۇسۋگە تىلەكتەستىگىمىزدى ءبىلدىرىپ، قۇتتى قادام تىلەيمىز. قاپان بادىروۆتىڭ قازىرەتى كورەرمەندەردىڭ كوپتەن كوزى ۇيرەنگەن اكتەردىڭ ءتاۋىر تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى. ال ەكىنشى توپتا قازىرەت ءادىلشينوۆتىڭ ورىنداۋىندا تىڭ دۇنيەلەر اكەلگەن ءتارىزدى. ەگەر قاپاننىڭ قازىرەتىندە قارا كۇش باسىم بولسا، قالكەننىڭ قازىرەتىندە قارا كۇش پەن ز ۇلىمدىق، ايلا-امال استاسىپ جاتىر. قابىرعالى ەلدى قامشىسىنا تابىندىرعان بەزبۇيرەكتىڭ بويىنداعى بار مەرەزىن قالكەن مىسقالداپ اشادى. ونىڭ ساحناعا ءار شىعۋىندا بەلگىلى ماقسات بار. ءار قاقتىعىس قازىرەت جانىنىڭ قاراڭعى قالتارىستارىن اشكەرەلەپ بەرەدى.

سپەكتاكلدەگى ەڭ ءبىر عاجايىپ قالىبەك قۋانىشباەۆتىڭ مىلقاۋ بالۋانى. ءبىر اۋىز ءسوز تارتپاي وقيعاعا باستان-اياق قاتىسىپ جۇرەتىن بالۋاننىڭ ايتقان سىرى دا كوپ. ول بىزگە ءوز باسىنىڭ تراگەدياسىن دا، ارمانىن دا، ادال سەزىمىن دە، پاك جانىن دا باياندايدى. ول دا كۇيىنەدى، سۇيىنەدى، قورعايدى. ار تازالىعىن، جان تازالىعىن قۇپ كورەدى. وسى ءبىر ءتىلسىز دۇلەيدى قيمىل-قوزعالىس، بەت قۇبىلىس، كوزقاراس بايىپتاۋ، ىشكى كۇيزەلىستەردىڭ سىرتقا تەبۋ نىشاندارى ارقىلى شەشەن سويلەتكەن، ءتىل بىتىرگەن كارى تارلاننىڭ ءتۇپسىز تالانتى عوي. وسىنداي ارداگەر ونەرپازدى قالاي ماقتان ەتپەيسىڭ. ەگەر ءبىز قۋانىشباەۆتى كورمەسەك بالۋاننىڭ ەكىنشى ورىنداۋشىسى جاس ارتيست ى.نوعايباەۆتىڭ ويىنىنا دا قاناعات ەتكەن بولار ەدىك. «شەشەننىڭ ءتىلى ورتاق، شەبەردىڭ قولى ورتاق» دەگەندەي-اق ۇستاز اعا قالىبەكتەن جاس ارتيست ءالى دە اقىل الا تۇسسە دەگەن تىلەك بار. وسەر ونەرپازدىڭ بۇل دا ونەگەلى ءىسى.

ءدىن قورقاۋلارىنىڭ كومەكەيىنە «جۇتسا قىلقانى كەتپەيتىن» بەيشارا جانداردىڭ ءبىرى – قوڭقاي. كورەرمەندەر قوڭقاي ارەكەتىنە كۇلگەنمەن بۇل ارعى استارى تراگەديالىق تاعدىرمەن ۇشتاسىپ جاتقان وبراز. وسى سارىن سەركە قوجامقۇلوۆ ويىنىڭ ءون بويىن الىپ ءجۇر. قازىرەت كەسىم ايتقاندا شوشىپ كەتكەن قوڭقاي اركىمگە ءبىر تەلمىرە قارايدى. ول وسى كەسىمنىڭ سۇمدىعىن تۇسىنگەننەن شوشىپ وتىرعان جوق، «ايەلمەن اقىلداسپاي» كەلىسىم بەرۋ سياقتى «ەرلىككە» قالاي بارام دەپ شوشىپ وتىر. كۇلكىگە سىرتتاي نىسانا بولاتىن دا وسى قىلىعى. سەركەنىڭ قوڭقايى ءدىندار دا نادان دا ەمەس، ول تەك وزىندىك ەركى جوق، ەكى ادامعا كەڭەس ايتۋ بىلاي تۇرسىن، ءسوز تۇرعىسىن شالا تۇسىنەتىن ايانىشتى جان. بىراق جانى ادال. ونىڭ جۇرتقا ۇرلانا قاراۋى دا، كىبىرتەكتەي باسقان قادامى دا ومىردەگى ورنىن، وي-ءورىسىن تانىتقانداي. جان بىتكەننەن ءوزىن تومەن ساناۋ سەزىمى قوڭقاي ارەكەتىنىڭ جەتەكشىسى. مىنە مەشىتتەن قايتا شىققان قوڭقايدىڭ قيمىلى دا شيراق، جۇزىندە قۋانىشتىڭ دا ەلەسى بار. اياق الىسى دا ءبىر باتىلدىققا بەل بۋعاندىعىن اڭعارتادى. مۇنىڭ سىرىن قوڭقاي ءۇشىنشى كورىنىستە باياندايدى. «سولاي بولدى قوڭقايىم» دەپ باستالاتىن مونولوگ قوڭقايدىڭ مۇرات-مۇددەسىن، ارمان-تىلەگىن الدىڭىزعا جايىپ سالادى. جالمۇقان جاعىنان تۇتانا باستاعان جانجال قوڭقايدىڭ بار جەلىگىن قاعىپ، «ايەلىنىڭ جانىنا قايتا تىعىلۋىنا ءماجبۇر ەتكەن، كوزىنىڭ استىمەن اركىمگە كومەك تىلەي قارايدى، بىراق بارىنەن دە كۇشتى ءوزىنىڭ ايەلى ءتارىزدى سوعان تەلمىرەدى قازىرەتتىڭ قاھارلى ءۇنى ەستىلگەندە داۋىسى دىرىلدەپ، اقتوقتى دەۋگە عانا شاماسى كەلگەن قوڭقاي ايەلى زەكىگەندە قايتا جىم بولادى. قوڭقاي ءۇشىن ايەلى قازىرەتتەن دە قۇدىرەتتى. قابىرعاسىنا قول باتپاعان قوڭقاي تاعى دا قاۋساپ قالدى. دراماتۋرگيالىق ماتەريالى مىرزا بەرىلگەن قوڭقاي ءوز ورىنداۋشىسىن تاۋىپ، كەسەك تۇلعاعا اينالدى. قوجامقۇلوۆتىڭ قوڭقايى تاماشا تالانت تۋدىرعان سيرەك نۇس­قالاردىڭ ءبىرى بولىپ قالماق. قوڭقايدىڭ ايەلى دامەلىنى ر.قويشى­باەۆا مەن س.مايقانوۆا وينايدى. ەكەۋىندە دە يناباتتى، سەميا ۇياسى، اعالىق سەزىمگە تولى مەيىربان ادامدى كورەمىز.

قاراشىسىنىڭ قامىن ويلايتىن تورە تۇقىمى جالمۇقاننىڭ (م.سۇرتىباەۆ) ءسوز اينالماي پاسىقتىق سىرى اشىلادى. وزىنە اقتوق­تى­داي ارۋدى اتاعاندا ول ءمارزيانىڭ ءولىمىن دە ۇمىتىپ كەتەدى. اكتەر جالمۇقان تورەنىڭ ەكىجۇزدىلىگىن، تابانىنىڭ بۇدىرى جوق ءناپسى ق ۇلى ەكەندىگىن شەبەر اشكەرەلەيدى. اكتەردىڭ ويىنىنان ءمىن ىزدەمەي، ەسكەرتەتىن ءبىر جاي ساحنالىق ءسوز تەحنيكاسىنا زەر سالسا ەكەن دەيمىز. داۋىس ەكپىنىنىڭ بىركەلكىلىگى كوپ جاعدايدا كەرى اسەرىن تيگىزىپ وتىراتىندىعى ءمالىم عوي. وسى تىلەكتى ءمارزيا ءرولىن جاقسى شىعارعان ءو.مۇسابەكوۆاعا دا قويامىز. توعىشار كۇنشىل سەردالى ك.قارمىسوۆتىڭ ورىنداۋىندا ۇتىمدى شتريحتارمەن كوز تارتادى. ۋىتتى تەمپەرامەنتتى ورىندالعان قانىباەۆانىڭ ءمارزياسى جاس اكتريسانىڭ جاڭا تابىسىنان سانالادى.

موسكۆاداعى ونكۇندىكتە قويىلاتىن سپەكتاكلدەردىڭ ءبىرى «اقان سەرى-اقتوقتى» بولعاندىقتان، ونداعى ءبىرسىپىرا كەمشىلىكتەردى ايتا كەتكەن دۇرىس.

ەڭ الدىمەن ويلاناتىن جاي – سپەكتاكلدىڭ فينالى. وقيعا الدىن­داعى ساحنادا ءبىتىپ تۇرعان ءتارىزدى. ويتكەنى باستى كەيىپكەر­لەردىڭ تاعدىرى وسىندا شەشىلەدى. سوندىقتان كەيىنگى كورىنىستە اقتوقتى­نىڭ اعاشقا بايلانىپ جاتۋى، اقاننىڭ ونى قۇتقارۋى شىعارمادا جەتىم باۋىرداي جابىسىپ تۇرعان بوگدە دۇنيە. بۇل تۋراسىندا اۆتور دا، رەجيسسەر دە ويلانسا ەكەن دەيمىز.

جەكە ارتيستەردىڭ جالپى تابىستارىن رەجيسسەرلىك تۇرعىدان ءالى دە بولسا انسامبل تۇتاستىعىنا باعىندىرا تۇسكەن دۇرىس بولار. كوپشىلىك ساحنالارىنداعى بوگدە جاتقان كورىنىستەرگە جاندى رەڭ تاۋىپ، جيناقتاي تۇسكەن ءجون. اقان ماڭىنداعى سەرى جىگىتتەردىڭ ءجۇرىس-تۇرىستارىنداعى قولاپايسىزدىقتاردى ءبىر جۇيەگە سالۋ ابدەن قاجەت. ادەت-عۇرىپقا بايلانىستى ويىن-ساۋىقتاردى دا ەكشەي تۇسكەن ماقۇل. ازىرشە قول-اياعى جينالماي، بىتىراڭقى جاتقان قالىپى بايقالادى. ەندى ءبىر قاتاڭ ويلاناتىن دۇنيە – سپەكتاكلدىڭ جابدىقتالۋىنىڭ جۇتاڭدىعى. تابيعات كورىنىسى دەگەننەن جۇرداي. بۇعان كيىم-كەشەك جاعىنىڭ كەدەيلىگى دە قوسىلادى. مۋزىكاسىن تولىقتىرا تۇسۋمەن قابات وركەستر قۇرامىن دا وسى باستان ويلاستىرۋ باستى مىندەتتىڭ ءبىرى. تۆورچەستۆولىق كوللەكتيۆتىڭ شابىتتى ەڭبەگىنەن تۋعان ماقتان ەتەرلىك شىعارمانىڭ اجارىن اسىرا تۇسۋگە سەبى تيەتىن قاجەتتى كومپونەنتتەرگە ساراڭدىق جاساساق كەلىسپەيتىن كەشىرىمسىز قىلىق بولار ەدى. قورىتا كەلگەندە تەاتر مادەنيەتىنىڭ جاڭا ءبىر بەلەسىندەي بەلگى بەرىپ وتىرعان كۇردەلى ەڭبەك ايتىلعان كەمشىلىكتەر ەسكە الىنسا كوركەيە بەرمەك.

قالتاي مۇحامەدجانوۆ.

«سوتسياليستىك قازاقستان»، 1958 جىل، 27 مامىر