قانشا جەردەن كوڭىلسىز دەرەك بولسا دا، ودان اينالىپ وتە المايمىز. باس پروكۋراتۋرانىڭ قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپكە الۋ جونىندەگى كوميتەتىنەن بىلگەنىمىزدەي، بىلتىر ەلىمىزدە 3542 (!) ادام سۋيتسيدپەن ءوز ومىرىمەن قوش ايتىسقان ەكەن. سونىڭ ىشىندە اقتوبەلىكتەر دە از ەمەس... دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، قازاقستان تمد مەملەكەتتەرىنىڭ اراسىندا بۇل جاعىنان الدىڭعى ورىنداردى بەرمەي تۇر. بۇعان قاتىستى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن الەۋمەتتانۋشى، پسيحولوگ مامانداردىڭ دا ءوز ايتارى بار.

ءار ادامنىڭ وزىنە ءتان مۇڭى بارى، جالپى ەر مەن ايەل، ۇلكەن-كىشى، كەز كەلگەن الەۋمەتتىك توپتاعى ازاماتتارعا ورتاق وسى ءبىر «قۇبىلىس» نەگىزىنەن ومىردە ودان سايىن قاجىرلى بولۋعا يتەرمەلەسە، كەيدە قۇردىمعا دا جىبەرەتىنى بەلگىلى. ياعني، اۋىرتپالىقتارعا، سونىڭ سالدارىنان تۋىنداعان جان كۇيزەلىسىنە شىداماعاندار اقىرعى امالعا بارىپ، ءوز-وزىنە قول جۇمساپ جاتادى. بىراق جوعارىدا اتالعان سالا ماماندارى سۋيتسيدكە نەگىزىنەن رۋحاني جاعىنان ءالجۋاز، جۇيكە جۇيەسى سىر بەرگەندەر باراتىنىن العا تارتادى.
سەبەپسىز سالدار بولمايتىنىن ۇمىتپاۋ كەرەك. بۇل ادام ابدەن دەگبىرى قاشىپ، باسقا امال تاپپاعان سوڭ الگىندەي جاعدايعا بارادى دەگەن ءسوز.
اۋىر پسيحيكالىق اۋرۋعا شالدىققانداردى ەسەپتەمەگەندە، ءوزىمىز سەكىلدى ساۋ ادامدار جەكە ومىرىندەگى ماسەلەلەردىڭ كەسىرىنەن ءبارىن تارك ەتەدى. جاقىن ادامنىڭ قايتىس بولۋى، وتباسى مۇشەسىنىڭ اۋىر سىرقاتتانۋى، اجىراسۋ، ساتقىندىقتى باستان كەشىرۋ، بايانسىز ماحاببات، جالعىزدىق، اتا-انامەن قارىم-قاتىناستاعى قيىندىقتار، تاعى باسقا جاعدايلار بۇعان تۇرتكى بولا الادى. ءوز-ءوزىن ولتىرۋگە فيزيكالىق، سەكسۋالدى زورلىق، كەمسىتۋ، قورقىتۋ، جالا جابۋ سياقتى تەرىس قىلىقتار دا ماجبۇرلەيدى. سول كەزدە سىر اقتارىپ، شەر تارقاتار بىرەۋ بولماسا، ونىڭ سوڭى قايعىلى اياقتالۋى مۇمكىن. دارىگەر ماماننىڭ دا مۇندايدا كومەگى زور، – دەيدى اقتوبەلىك پسيحولوگ ورىنگۇل ساتپاەۆا.
ماماننىڭ سوزىنە قاراعاندا، وزىنە ءوزى قول جۇمسايتىنداردىڭ دەنى 15-24 پەن 40-60 جاس ارالىعىنداعىلار ەكەن.
ەندى قارالى ستاتيستيكاعا توقتالساق. باس پروكۋراتۋرانىڭ قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپكە الۋ جونىندەگى كوميتەتى ۇسىنعان مالىمەتتەرگە جۇگىنسەك، بىلتىر ەلىمىزدە 3542 (!) ادام وزىنە قول سالعان. ونىڭ 2804-ءى، ياعني باسىم بولىگى – ەر ادام. بيىلعى كوڭىلسىز سان ايعاق: 2019 جىلدىڭ 9 ايىندا 2916 قازاقستاندىق ءوز ەركىمەن ماڭگىلىك ساپارعا اتتانىپ كەتە بارعان... ال اقتوبە وبلىسىندا وتكەن جىلى تىركەلگەن ءسۋيتسيدتىڭ سانى – 195. بيىلعى 9 ايدا تاعى 128 اقتوبەلىكتىڭ اجالى وسىدان بولىپتى.
قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى تاراپىنان ءوزىن-ءوزى قۇربان ەتكەندەردىڭ كوبىنە قانداي «جولمەن» باقيلىق بولاتىنى تۋراسىندا دا ارنايى زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن. كوپشىلىگى اسىلىپ قالاتىن كورىنەدى...
اقتوبە قالاسىنداعى «اڭسار» اقپاراتتىق تالداۋ ورتالىعىنىڭ تەولوگ مامانى نۇرلىبەك تاكەەۆ ماسەلەنىڭ ءمانىسى تەرەڭدە جاتقانىن، ءبارىنىڭ ءبىرىنشى كەزەكتە وتباسىدان باستالاتىنىن اتاپ ءوتتى:
– قۇراندا: «...ءبىر-ءبىرىڭنىڭ مال-م ۇلىكتەرىڭە قيانات قىلماڭدار جانە وزدەرىڭدى ولتىرمەڭدەر. راسىندا، اللا سەندەرگە ەرەكشە مەيىرىمدى» («نيسا» سۇرەسى، 29-ايات) دەلىنگەن. اياتتا «وزدەرىڭدى ولتىرمەڭدەر» دەگەن تىيىمدا يسلام دىنىندە سۋيتسيدكە جول جوق ەكەندىگى اشىق باياندالادى. حايبار سوعىسى كەزىندە ۇلكەن قاھارماندىق كورسەتكەن كۋزمان اتتى كىسىنىڭ توزاققا تۇسەتىنىن پايعامبارىمىز (س.ع.س.) بىلدىرگەن-ءدى. حۋزاي اكسۇم دەگەن ساحابا كۋزماننىڭ سوعىستان كەيىنگى اۋىر جاراقاتىنا توزە الماي، وزىنە قول جۇمساعانىن ايتادى. كۋزماننىڭ ءولىمى جايلى اللا ەلشىسىنە (س.ع.س.) جەتكىزىلگەندە، ول بىلاي دەيدى: «ادامداردىڭ اراسىندا سىرتتاي قاراعاندا ءجاننات يەلەرىنە ءتان قايىرلى ىستەردى جاساپ جۇرگەندەي كورىنەتىندەر بار. الايدا ولار توزاقتىق...» (بۇحاري، تاعدىر، 5).
ادامدار اراسىنداعى جاناشىرلىق، سۇيىسپەنشىلىك سەكىلدى جىلى قارىم-قاتىناستاردىڭ ازايۋىمەن، تۇلعانى رۋحاني تۇرعىدا قالىپتاستىراتىن سابىر، شۇكىرشىلىك، قاناعاتشىلدىق جانە تاعدىرعا بەكەم بولۋ سەكىلدى يماني قۇندىلىقتاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن قوعامدا اتالعان دەرت ۋشىعىپ تۇر. تۋىستىق قاتىناستىڭ اقساپ، يماندىلىق تاربيەسىنىڭ ءوز دەڭگەيىندە بەرىلمەۋىنەن ادامدار اراسىندا ءومىر سۇرۋگە، جاقسىلىققا دەگەن قۇشتارلىق تا كەمىپ بارادى. بارلىق ادامدا قيىندىقتار بولادى، بىراق رۋحاني جاعىنان السىزدەر مۇنى سۋيتسيدپەن شەشەمىن دەپ ويلايدى. بۇل – قاتە تۇسىنىك. سوندىقتان ءار وتباسىندا ءبىرىنشى كەزەكتە «تاعدىر»، «تاۋبە»، «سابىر» تۋرالى اڭگىمە قوزعالىپ، ەشكىم ءوزىن جالعىز، كەرەكسىز سەزىنبەۋى قاجەت، – دەيدى.
ال الەۋمەتتانۋشى ورىنباسار ءمۇحيتوۆتىڭ پىكىرىنشە، ۇلكەن ماسەلەنى اۋىزدىقتاۋ ءۇشىن كەشەندى جۇمىستار جاسالۋى ءتيىس. «الەۋمەتتانۋ عىلىمىندا ءسۋيتسيدتى زەرتتەۋدە ەميل ديۋركگەيمنىڭ ورنى ەرەكشە. ونىڭ وسى ماسەلەگە ارنالعان سۋيتسيد كىتابىندا ادامداردىڭ سۋيتسيدكە پسيحولوگيالىق كۇيزەلىستەن باراتىندىعىن جوققا شىعارىپ، ءبارىنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەدەن بولاتىندىعىن ايتقان ەدى. ديۋركگەيم وزىنە ءوزى قول جۇمساۋدىڭ 4 ءتۇرىن كورسەتەدى: ەگويستىك، الترۋيستىك، انوميالىق، فاتاليستىك. جالپى، الەمدىك عىلىمدا بۇرىننان-اق وزىنە ءوزى قول سالۋ فاكتىسى كوپتەگەن فاكتوردى جيناقتايتىنى انىقتالدى: الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق، ساياسي، فيلوسوفيالىق، پسيحولوگيالىق، ءدىني. وكىنىشتىسى، بۇل – ۇلكەن پروبلەما. ءبىزدىڭ ەل دە سۋيتسيدتەن الدىڭعى ورىنداردىڭ بىرىندە. دۇنيە جۇزىندە بۇل جاسوسپىرىمدەر اراسىندا ايرىقشا بەلەڭ الىپ تۇر... وسى ورايدا شەتەلدىك تاجىريبەدە قولدانىلعان «سەنىم تەلەفونى» ماسەلەنى شەشۋدە وڭ ناتيجە بەرەدى دەپ ويلايمىن. سودان سوڭ ءدىني، رۋحاني، ۇلتتىق، وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى كەڭىنەن ناسيحاتتاساق، ۇتىلمايتىنىمىز انىق»، دەيدى ول.
ايبەك تاسقاليەۆ،
جۋرناليست
اقتوبە
P.S. ءومىردىڭ ءوزى كۇن مەن تۇننەن تۇراتىنى سياقتى، ادامداردىڭ ءدايىم باقىتتى بولۋى دا مۇمكىن ەمەس. بىراق بۇل وزىنە ءوزى قول سالۋعا باستى سەبەپ بولماسا كەرەك... سوندىقتان وسى تۇيتكىلدىڭ توركىنىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ءجىتى زەرتتەپ، باسا ءمان بەرەتىن كەز الدەقاشان جەتتى. ويتكەنى كونستيتۋتسيادا اتاپ وتىلگەندەي، مەملەكەتتىڭ باستى بايلىعى – ادام.
ەلوردادا مونيتورينگتىك توپ كارانتين رەجيمىن بۇزۋدىڭ جاڭا فاكتىلەرىن انىقتادى
ەلوردا • بۇگىن، 20:28
نۇر-سۇلتاندا جۇمىس ىستەيتىن جاستارعا پاتەر كىلتتەرى بەرىلدى
ەلوردا • بۇگىن، 20:09
باقىتجان ساعىنتاەۆ دەپۋتاتتارمەن بىرگە مەگاپوليستىڭ ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ جوسپارىن تالقىلادى
ايماقتار • بۇگىن، 19:13
قازاقستان كۇنباعىس تۇقىمىنا ەكسپورتتىق باج سالىعىن ەنگىزۋى مۇمكىن
ەكونوميكا • بۇگىن، 18:19
قورعانىس ءمينيسترى الماتى وبلىسىنا جۇمىس ساپارىمەن باردى
ايماقتار • بۇگىن، 18:01
شەتەلدەن ۇشىپ كەلگەن 2 قازاقستاندىقتان كوروناۆيرۋس انىقتالدى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 17:37
AكرA: قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قارىزى ءىجو-ءنىڭ 26،6% -نا جەتۋى مۇمكىن
ەكونوميكا • بۇگىن، 17:08
بيىل ەلوردادا 400-دەن استام وتباسى اپاتتى ۇيلەردەن جاڭا پاتەرگە كوشتى
قوعام • بۇگىن، 16:51
اسحات ايماعامبەتوۆ ءبىلىم سالاسىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەستى
ءبىلىم • بۇگىن، 14:38
التاي كولگىنوۆ ەلوردا تۇرعىندارىن ونلاين-فورماتتا قابىلدادى
ەلوردا • بۇگىن، 14:21
شىمكەنتتە جان باسىنا قارجىلاندىرۋدىڭ كولەمى ارتتى
ايماقتار • بۇگىن، 13:52
ماقتاارالدا قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ كولەمى 255،4%-عا ارتتى
ايماقتار • بۇگىن، 13:38
«Shymkent Chemical Company» كاسىپورنىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالۋعا تايادى
ايماقتار • بۇگىن، 13:22
وڭىرلەردەگى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلارعا مونيتورينگ جۇرگىزىلەدى
قوعام • بۇگىن، 12:25
ەكولوگيا مينيسترلىگى ەكولوگيالىق قۇقىقبۇزۋشىلىقپەن كۇرەسەدى
ەكولوگيا • بۇگىن، 12:07
«KazALPack» ورتالىق ازيا اۋماعىندا بىرەگەي جوبانى جۇزەگە اسىرماق
ايماقتار • بۇگىن، 11:50
پنەۆمونيادان 1 ادام قايتىس بولدى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 11:44
كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 302 ادامنىڭ جاعدايى ناشار
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 11:31
وتباسى بانكىندە تۇرعىن ءۇيدى ساتۋعا بەس جىلعا شەكتەۋ قويىلعاندىعى ءتۇسىندىرىلدى
قوعام • بۇگىن، 10:52
وتكەن تاۋلىكتە 1 548 ادام كوروناۆيرۋس جۇقتىردى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 10:24
ەلىمىزدە تاعى 1050 ادام ىندەتتەن ايىقتى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 09:44
كارديولوگيا ينستيتۋتىندا باۋىردى تەكسەرەتىن بىرەگەي ۋدز اپپاراتى ىسكە قوسىلدى
قوعام • بۇگىن، 09:02
سپورت • كەشە
كونور ماكگرەگوردىڭ تابىسى قانشا؟
سپورت • كەشە
الماتىدا ايەلدەر ونكولوگتارعا تەگىن قارالا الادى
ايماقتار • كەشە
زينەدين زيدان كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىردى
الەم • كەشە
نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەلوردا اكىمىن قابىلدادى
ەلباسى • كەشە
ەلباسى بەيبىت اتامقۇلوۆتى قابىلدادى
ەلباسى • كەشە
الماتىدا كوك-توبەدەگى اعاشتار زاڭسىز كەسىلىپ جاتىر
ەكولوگيا • كەشە
اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دا ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى سايلاندى
ايماقتار • كەشە
بىرقاتار وبلىستا اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
الماتىنىڭ اT-ارحيتەكتۋرا جوسپارى بەكىتىلدى
ايماقتار • كەشە
تۇركىستاندا 1361 داۋ مەدياتورلاردىڭ قاتىسۋىمەن وڭ شەشىلگەن
ايماقتار • كەشە
قىزمەت بارىسىندا قازا تاپقان پوليتسەيلەردى ەسكە الۋ جيىنى ءوتتى
ايماقتار • كەشە
مەملەكەت باسشىسى الەكسەي تسويدى قابىلدادى
پرەزيدەنت • كەشە
اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى اپپاراتىنىڭ جاڭا باسشىسى تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
اتىراۋدا 35 جاستاعى ازاماتشانى توناپ كەتتى
ايماقتار • كەشە
الەۋمەتتىك جارنامانى قالىپتاستىرۋ بويىنشا كونكۋرس ۇيىمداستىرىلادى
قازاقستان • كەشە
ماقتارالدا كوكتەمگى ەگىس جۇمىستارى باستالدى
ايماقتار • كەشە
«رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى تالقىلاندى
قازاقستان • كەشە
باتىس قازاقستاندا ۆيرۋسقا قارسى ەكپە 180 مىڭنان اسا ادامعا ەگىلەدى
مەديتسينا • كەشە
تاتارستانداعى مۇناي كاسىپورنىندا جارىلىس بولدى
ۆيدەو • كەشە
قازاقستان • كەشە
اقسۋ قالاسىنا جاڭا اكىم تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
زاڭگەرلەردى دايارلاۋ مەموراندۋمىنا قول قويدى
ايماقتار • كەشە
«جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى» اياسىندا 23 جوبا جۇزەگە استى
ايماقتار • كەشە
اقتوبە وبلىسىنداعى كەنىشتەگى جازاتايىم وقيعانىڭ سەبەبى انىقتالدى
ايماقتار • كەشە
نۇر-سۇلتاندا COVID-19 ىندەتىنىڭ ءوسۋى بايقالادى
ايماقتار • كەشە
شەتەلدەن كەلگەن 10 جولاۋشىدان كوروناۆيرۋس تابىلدى
قازاقستان • كەشە
اۋداندى 100 پايىز گازبەن قامتۋ مىندەتى تۇر
ايماقتار • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار