«ءتالتۇس» اعىلشىن ءتىلدى وقىرمانعا جول تارتتى

رۋحانيات • 14 قازان، 2019

«ءتالتۇس» اعىلشىن ءتىلدى وقىرمانعا جول تارتتى

سوڭعى وتىز جىلدا قازاق رومانى العاش رەت باتىس باسپاسىنان جارىق كورىپ، قازاق ادەبيەتىنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتكەن جاقسى جاڭالىقتىڭ بارشامىزدى قۋانتقانى راس. اقش-تىڭ ينديانا ۋنيۆەرسيتەتىنە قاراستى Three String Books باسپاسىنان جازۋشى تالاسبەك اسەمقۇلوۆتىڭ «A Life At Noon» ء(«تالتۇس») رومانى باسىلىپ شىعىپ، كۇنى كەشە عانا اعىلشىن ءتىلدى وقىرمانعا جول تارتتى.

ايا ءومىرتاي

وسىعان وراي ەلورداداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا وقىرماندارمەن كەزدەسۋ ۇيىمداستىرىلىپ، ادەبيەتسۇيەر قاۋىم باس قوستى. جيىندا ءسوز العان فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، جازۋشى تۇرسىن جۇرتباي سان عاسىرلىق تاريحىمەن بىتە قايناسقان اسىل قازىنا – قازاق ادەبيەتىنىڭ الەم ادەبيەتىنىڭ دامۋ كوشىنە قوسىلىپ جاتقانىن ايعاقتار ايرىقشا جاڭالىق ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

– ءبىر كۇنى تالاس كەلىپ، «اعا مەن پوۆەست جازعانمىن» دەيدى. «شىمدان» دەگەن پوۆەست. ەندى كۇيشى عوي، دەپ وزىمشە وقىپ ەدىم، اينالدىرعان ەكى-ءۇش ساعاتتىڭ ىشىندە وقىپ شىقتىم. قولدى قويىپ، «جۇلدىزعا» جىبەردىم. ال ء«تالتۇس» «شىمداننان» بۇرىن جازۋعا ءتيىستى دۇنيەسى ەدى. وتىزدىڭ ورتاسىنا كەلگەندە جازدى. كەتبۇعانىڭ ۇلى اڭسارى بار، مۇندا تالاستىڭ ءوزىنىڭ اڭسارى بار. ءبىزدىڭ دە بوزبالالاردىڭ كوكەيىندە ۇلى بابالاردىڭ اڭسارى ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندىعىن بىلدىرەر ساعىنىش بار، – دەگەن عالىم قازاق حالقىنىڭ شىنايى ەركىندىك رۋحى مەن ازاتتىق يدەياسى جولىنداعى كۇرەسىنىڭ تاريحي شىندىق تۇرعىسىنان سارالانىپ جازىلعان شىعارمانىڭ وزگە تىلگە اۋدارىلۋى ءوزارا مادەني الماسۋعا ىقپال ەتەتىنىن جەتكىزدى.

تالاسبەك اسەمقۇلوۆتىڭ اتالعان ەڭبەگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ التى تىلىنە اۋدارىلىپ، بىلتىر جەلتوقسان ايىندا باسپاعا تاپسىرىلعان. كىتاپ ورىس، اعىلشىن، فرانتسۋز، يسپان، قىتاي جانە اراب تىلدەرىنە تارجىمالانعان. جازۋشىنىڭ جارى، مادەنيەتتانۋشى، اۋدارماشى زيرا ناۋرىزباەۆا كىتاپ اۋدارۋ ءىسى جەدەل ىسكە اسىرىلعانىن، ازىرلىك جۇمىستارىنا ەتنومۋزىكاتانۋ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى راۋشان جۇمانيازوۆا، جازۋشى ليليا كالاۋس، مۋزىكاتانۋ ماگيسترى رۇستەم نۇركەنوۆ سىندى جازۋشىنىڭ بىرقاتار شاكىرتتەرى دە كوپ كومەك كورسەتكەنىن ايتتى.

– بۇل وتە قيىن جوبا بولدى. رومان ءتىلى قاراپايىم بولعانىمەن، ماعىناسى وتە تەرەڭ. مەن ءۇشىن ۇلكەن مەكتەپ بولدى. جازۋشىنىڭ قاسىندا 18 جىل ءومىر سۇرسەم دە، كوپ نارسەنى ەستىپ، بىلسەم دە، اۋدارماسى ەرەكشە كونە سوزدەردى تالاستىڭ شاكىرتتەرىمەن اقىلداسا وتىرىپ جاسادىم. ۋاقىت تار بولعاندىقتان ەۋروپا تىلدەرىنە مەنىڭ ورىسشا اۋدارمامنان ءتارجىمالاندى. ال اراب جانە قىتاي تىلىنە دينا ەسەنجان مەن گۇلجان احمەتبەك تىكەلەي اۋداردى. اۋدارماشىلاردىڭ مىقتىلىعىنىڭ ارقاسىندا ۋاقىتىندا ۇلگەردىك. فرانتسيا، يسپانيا مەن ۇلىبريتانيا ەلدەرىندەگى وقىرماندار تاراپىنان العىس ەستىپ جاتىرمىز، – دەيدى جازۋشىنىڭ جارى. اتالعان باسپا اۆتورعا مۇراگەرلىك قالاماقى، ساتىلعان كىتاپتىڭ ۇستەمە پايىزىن تولەيدى. قازىرگى ۋاقىتتا كىتاپ الەم بويىنشا ەلەكتروندى كوممەرتسيانىڭ ءىرى نارىعى سانالاتىن پلاتفورما Amazon.com سايتىندا ساتىلىمعا شىقتى.

روماندى اعىلشىن تىلىنە اۋدارعان اۋدارماشى شەللي فەيەرۆەزەر-ۆەگا ء«تالتۇستى» ءتارجىمالاۋ ءوزى ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە ەكەنىن ايتادى. «اتالعان شىعارمانى اۋدارىپ شىعۋ تۋرالى ۇسىنىس تۇسكەندە-اق بارىمدى سالىپ اۋدارۋ كەرەكتىگىن ۇقتىم، بۇل دۇرىس شەشىم دە بولدى. كىتاپتى وقىپ شىعىپ، اۋدارما جۇمىستارىن باستاعانىمدا تۇپنۇسقانىڭ ءدال جەتكىزىلۋى عانا ەمەس، ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ەركىن جەتكىزىلۋ ءتيىس ەكەندىگىن ۇقتىم. اعىلشىن ءتىلدى وقىرمان قاۋىم ءۇشىن وتە تاڭسىق، ەرەكشە شىعارما دەپ بىلەمىن. شىعارمادا حالىق باسىنداعى قيىن-قىستاۋ كەزەڭ اعىلشىن ءتىلدى وقىرمانعا شىن مانىسىندە نە بولعانىن، قالاي بولعانىن ءتۇسىندىرىپ قانا قويماي، تەرەڭ ويلاندىراتىن وقيعالارعا تولى»، دەيدى شەتەلدىك اۋدارماشى.