«ءتالتۇس» اعىلشىن ءتىلدى وقىرمانعا جول تارتتى

وسىعان وراي ەلورداداعى ۇلت­تىق اكادەميالىق كىتاپحانادا وقىرماندارمەن كەزدەسۋ ۇيىم­داستىرىلىپ، ادەبيەتسۇيەر قا­ۋىم باس قوستى. جيىندا ءسوز العان فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، جازۋشى تۇرسىن جۇرتباي سان عاسىرلىق تاريحىمەن بىتە قايناسقان اسىل قازىنا – قازاق ادەبيەتىنىڭ الەم ادەبيەتىنىڭ دا­مۋ كوشىنە قوسىلىپ جاتقانىن اي­عاقتار ايرىقشا جاڭالىق ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

– ءبىر كۇنى تالاس كەلىپ، «اعا مەن پوۆەست جازعانمىن» دەيدى. «شىمدان» دەگەن پوۆەست. ەندى كۇيشى عوي، دەپ وزىمشە وقىپ ەدىم، اينالدىرعان ەكى-ءۇش ساعاتتىڭ ىشىندە وقىپ شىقتىم. قولدى قويىپ، «جۇلدىزعا» جىبەردىم. ال ء«تالتۇس» «شىمداننان» بۇ­رىن جازۋعا ءتيىستى دۇنيەسى ەدى. وتىز­­دىڭ ورتاسىنا كەلگەندە جازدى. كەتبۇعانىڭ ۇلى اڭسارى بار، مۇندا تالاستىڭ ءوزىنىڭ اڭسارى بار. ءبىزدىڭ دە بوزبالالاردىڭ كو­كەيىندە ۇلى بابالاردىڭ اڭ­سارى ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندىعىن بىلدىرەر ساعىنىش بار، – دەگەن عالىم قازاق حالقىنىڭ شىنايى ەركىندىك  رۋحى مەن ازاتتىق يدەيا­سى جولىنداعى كۇرەسىنىڭ تاريحي شىندىق تۇرعىسىنان سارالانىپ جازىلعان شىعارمانىڭ وزگە تىلگە اۋدارىلۋى ءوزارا مادەني ال­ما­سۋعا ىقپال ەتەتىنىن جەتكىزدى.

تالاسبەك اسەمقۇلوۆتىڭ اتال­­عان ەڭبەگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيى­­مىنىڭ التى تىلىنە اۋدارىلىپ، بىلتىر جەلتوقسان ايىندا باسپاعا تاپسىرىلعان. كىتاپ ورىس، اعىلشىن، فرانتسۋز، يسپان، قىتاي جانە اراب تىلدەرىنە تارجىمالانعان. جازۋشىنىڭ جارى، مادەنيەتتانۋشى، اۋدارماشى زيرا ناۋرىزباەۆا كىتاپ اۋدا­رۋ ءىسى جەدەل ىسكە اسىرىلعانىن، ازىرلىك جۇمىستارىنا ەتنومۋزىكاتانۋ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى راۋشان جۇمانيازوۆا، جازۋشى ليليا كالاۋس، مۋزىكاتانۋ ماگيسترى رۇستەم نۇر­كەنوۆ سىندى جازۋشىنىڭ بىرقا­تار شاكىرتتەرى دە كوپ كومەك كور­سەتكەنىن ايتتى.

– بۇل وتە قيىن جوبا بولدى. رومان ءتىلى قاراپايىم بول­عانىمەن، ماعىناسى وتە تەرەڭ. مەن ءۇشىن ۇلكەن مەكتەپ بولدى. جازۋشىنىڭ قاسىندا 18 جىل ءومىر سۇرسەم دە، كوپ نارسەنى ەستىپ، بىلسەم دە، اۋدارماسى ەرەكشە كونە سوزدەردى تالاستىڭ شاكىرتتەرىمەن اقىلداسا وتىرىپ جاسادىم. ۋاقىت تار بولعاندىقتان ەۋروپا تىلدەرىنە مەنىڭ ورىسشا اۋدارمامنان ءتارجىمالاندى. ال اراب جانە قىتاي تىلىنە دينا ەسەنجان مەن گۇلجان احمەتبەك تىكەلەي اۋداردى. اۋدارماشىلاردىڭ مىق­تىلىعىنىڭ ارقاسىندا ۋا­قى­تىندا ۇلگەردىك. فرانتسيا، يسپانيا مەن ۇلىبريتانيا ەل­دەرىندەگى وقىرماندار تاراپىنان العىس ەستىپ جاتىرمىز، – دەيدى جازۋشىنىڭ جارى. اتالعان باسپا اۆتورعا مۇراگەرلىك قالاماقى، سا­تىلعان كىتاپتىڭ ۇستەمە پايىزىن تولەيدى. قازىرگى ۋاقىتتا كىتاپ الەم بويىنشا ەلەكتروندى كوم­مەرتسيانىڭ ءىرى نارىعى سانالاتىن پلاتفورما Amazon.com سايتىندا ساتىلىمعا شىقتى.

روماندى اعىلشىن تىلىنە اۋدارعان اۋدارماشى شەللي فەيەرۆەزەر-ۆەگا ء«تالتۇستى» ءتار­­جىمالاۋ ءوزى ءۇشىن ۇلكەن مار­تەبە ەكەنىن ايتادى. «اتالعان شىعارمانى اۋدارىپ شىعۋ تۋرالى ۇسىنىس تۇسكەندە-اق بارىمدى سالىپ اۋدارۋ كەرەكتىگىن ۇقتىم، بۇل دۇرىس شەشىم دە بولدى. كىتاپتى وقىپ شىعىپ، اۋدارما جۇمىستارىن باستاعانىمدا تۇپ­نۇسقانىڭ ءدال جەتكىزىلۋى عانا ەمەس، ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ەركىن جەتكىزىلۋ ءتيىس ەكەندىگىن ۇقتىم. اعىلشىن ءتىلدى وقىرمان قاۋىم ءۇشىن وتە تاڭسىق، ەرەكشە شىعارما دەپ بىلەمىن. شىعارمادا حالىق باسىنداعى قيىن-قىستاۋ كەزەڭ اعىلشىن ءتىل­دى وقىرمانعا شىن مانىسىندە نە بولعانىن، قالاي بولعانىن ءتۇسىندىرىپ قانا قويماي، تەرەڭ ويلاندىراتىن وقيعالارعا تولى»، دەيدى شەتەلدىك اۋدارماشى.