وزىق تاجىريبە تيىمدىلىك نەگىزى

اۋستريا ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ سىباي­لاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىن­دەگى ديرەكتورى ۆيزەل­تالەر ان­درەاس­پەن اڭگىمەلەسۋ بارى­سىندا جەم­قور­لىققا قارسى ءىس-قيمىل بويىنشا جۇمىس تاجىريبەسىمەن ءبو­لىس­تى. اۋستريا دەلە­گاتسياسىنىڭ وكىلى ءتۇرلى ەلدىڭ پىكىرىمەن جانە وزىق تاجىري­بەسىمەن الماسۋعا الاڭ ۇسىن­عانى ءۇشىن قازاقستان تاراپىنا العىس ءبىلدىردى.

ۆ.اندرەاس اۋستريا ىشكى ىستەر جۇيە­سىندە 2012 جىلدان باستاپ كومپلاەنس قىز­مەتى جۇمىس ىستەيتىنىن، 2015 جىلدان باس­تاپ ءبىلىم بەرۋ جانە دەنساۋلىق ساق­تاۋ جۇيە­لەرىندە پاراساتتىلىق ينس­تيتۋتىنىڭ تولىق ەنگىزىلگەنىن اتاپ ءوتتى.

سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ پرەۆەن­تسياسى ماسەلەلەرى قوعامدا، اسىرە­سە جاستار اراسىندا سىبايلاس جەم­قور­لىق كورىنىستەرىنە «توزبەۋ» قاعي­داسىن ناسيحاتتاۋعا نازار اۋدا­رىل­عان. ءوز كەزەگىندە، اليك شپەكباەۆ قازاق­ستاندا دا جەمقورلىقتىڭ پرەۆەن­تسيا­سى باسىمدىققا يە ەكەنىن اتاپ ءوتتى. قوعامدىق باقىلاۋ، بيۋدجەتتىڭ اشىق­­تىعى، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ حالىق ال­دىن­داعى ەسەپتىلىگى – پاراساتتى قوعام قالىپ­تاستىرۋدىڭ نەگىزگى ىرگەتاسى رەتىندە قول­دانىلادى.

كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ سىبايلاس جەمقور­لىققا قارسى ءىس-قيمىل جانە ازامات­­تىق قۇقىقتار جونىندەگى كوميس­سياسىنىڭ ءتورايىمى ۋن چەن پاك­پەن كەزدەسۋدە تاراپتار سىبايلاس جەم­قورلىققا قارسى سايا­سات بويىنشا ىنتى­ماقتاستىقتىڭ جا­ڭا باعىتتارى مەن بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسى­رۋ­داعى ءوزارا ارەكەتتەستىك تۋرا­لى ماسەلەلەردى تالقىلادى. اليك شپەك­­باەۆ قازاقستانداعى سالاعا قا­تىستى قا­بىل­دانىپ جاتقان شارالار تۋرالى حابارلادى. ول سىبايلاس جەم­قورلىققا قارسى سايا­ساتتىڭ قازاق­ستان­نىڭ مەملەكەتتىك باس­قارۋ جۇيە­سىندە ماڭىزدى ورىن الاتىنىن اتاپ ءوتتى.

ۋن چەن پاك حانىم كورەياداعى سى­­بايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەستەگى تاجىريبەمەن ءبو­لىس­تى. اتاپ ايتقاندا، مەملەكەتتىك ورگان­دار اراسىندا پارا­ساتتىلىق رەيتينگىن ەنگى­زۋدى جۇرگىزەتىن ارنايى ورگاننىڭ قىز­مەتى تۋرالى حاباردار ەتتى.

ءوز كەزەگىندە ا.شپەكباەۆ كورەيا رەس­­پۋب­ليكاسىنىڭ اتالعان باعىتتاعى تاج­ىري­بەسىن زەردەلەۋگە جانە ەنگىزۋگە قىزىعۋ­شىلىق تانىتتى.

مالايزيا پرەمەر-ءمينيسترى كەڭسەسى­نىڭ قۇقىقتىق ماسەلەلەر جونىن­دەگى ءمي­نيسترى كەنگ ليۋ ۆي باستاعان ما­لايزيا دە­لە­گاتسياسىمەن بولعان كەز­دەسۋدە­ ا.شپەك­­باەۆ شەتەلدىك ارىپ­تەستەرىن بيىل اگەنت­تىكتىڭ جاڭا ەرە­جەسى مەن قۇرىلىمىنىڭ بەكى­تىلگەنى، جاڭا – پاراساتتىلىق، پرەۆەنتسيا جانە سەرىكتەستىك دەپارتامەنتتەرىنىڭ قۇرىلعانى تۋرالى حاباردار ەتتى. ونىڭ اي­تۋىنشا، بۇل ماسەلەدە مالايزيا، گون­كونگ، سينگاپۋر جانە وڭتۇستىك كورەيا سەكىل­دى وڭتۇستىك-شىعىس ازيا ەلدە­رىنىڭ تاجىري­بەلەرى زەردەلەندى. كەز­دەسۋ بارىسىندا كەنگ ليۋ ۆي مىرزا مالايزيادا شەتەلدەن اكتيۆتەردى قايتارۋ ساياساتى جۇمىس ىستەي­تىنىن، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى سوت قۇرىل­عانىن، بۇعان قوسا، ەلدە سىبايلاس جەمقورلىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتارى تۋرالى اقپارات بەرۋشىلەردى تولىق قورعاۋعا باعىتتالعان زاڭ بار ەكەنىن مالىمدەدى.

مالايزيانىڭ باسقارۋ، پاراساتتى­لىق جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى جونىندەگى ۇلت­تىق ورتالىعىنىڭ وكىلى موحاممەد ابۋ كاسيم مالايزيادا، اتاپ ايت­قان­دا، مەملەكەتتىك ورگانداردا سى­باي­لاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قي­مىل ماقساتىندا قىزمەتكەرلەردى كاسى­بي ساتىلماۋشىلىققا تەستىلەۋ ەنگى­­زىل­گەنىن حابارلادى. سونىمەن قوسا، مالايزيالىق تاراپ تاجىريبەمەن با­رىن­شا تولىعىراق ءبولىسۋ ءۇشىن قازاق­­­ستاندىق ارىپتەستەرىن مالايزياعا شاقىر­دى.

كۋۆەيت سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ۆەدومستۆوسىنىڭ توراعاسى النەماش ابدۋلراحمانمەن وتكەن ەكى­جاقتى كەزدەسۋدە ا.شپەكباەۆ قازاق­ستاندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى 2015-2025 جىلدارعا ارنالعان ستراتەگيا ازىر­لەنىپ، ونىڭ ىسكە اسىرىلۋىن اتاپ ءوتتى.

ءا.ابدۋلراحمان كۋۆەيت ۇكىمەتى حالىقارالىق سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى اكادەميا قىزمەتىنە جان-جاق­تى قولداۋ كورسەتۋگە دايىن ەكەنىن جەت­كىزدى.

– سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى ۆەدومستۆونىڭ جۇ­مىسى ءۇش نەگىزگى باعىت بويىنشا قۇرىلعان. ءبىرىنشىسى، سىبايلاس جەم­قورلىق قىلمىستاردىڭ 12 ساناتى بويىن­شا ازاماتتاردان سىبايلاس قۇ­قىق بۇزۋشىلىقتار تۋرالى وتىنىشتەر جيناۋ. ەكىنشىسى، ارنايى تاۋەلسىز كوميسسيا قۇرۋ بولسا، ال ءۇشىنشىسى حا­لىق پەن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر ارا­سىندا پاراساتتىلىق ساباقتارىن وتكىزۋ. بارلىق اتالعان الدىن الۋ شارالارى ۇزاق مەرزىمدى ۇلتتىق ستراتەگيادا كورسەتىلگەن. ونىڭ قابىلدانۋى ارقىلى ەلدەگى وڭ وزگەرىستەر اتاپ ءوتىل­دى، – دەدى ءا.ابدۋلراحمان.

كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا تاراپتار ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋدا ەلدەر اراسىندا تاجىريبە الماسۋ ءۇشىن ۇلكەن الەۋەت بار دەگەن ورتاق پىكىرگە كەلدى.

دايىنداعان

جولدىباي بازار،

«Egemen Qazaqstan»