«تولە بي» ءفيلمى: بالا بيدەن دانا بيگە دەيىن

اتالعان ءفيلمنىڭ ەڭ ال­عاشقى كورەرمەنى – ەلور­دا تۇ­ر­عىندارى مەن قالا قوناق­تارى بولدى. وتكەن جۇمادا «قازمەديا» ورتالىعىنىڭ كون­تسەرتتىك زالىندا وتكەن تۇ­ساۋ­كەسەر راسىمىنە تۇركىستان وب­لىسىنان ءبىر توپ دەلەگاتسيا ارنايى كەلىپ، ءسۇيىنشى جا­ڭالىعىمەن ءبولىستى.

– تۇركىستان وبلىسى اكىم­دىگىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا تۇسىرىلگەن ءفيلمنىڭ جالپى بيۋدجەتى 153 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى. سوڭعى بىرنەشە جىل كو­لەمىندە وڭتۇستىك ءوڭىر تاري­حي جەرلەرىمىز بەن تۇل­عالا­رىمىزدى كينو ءتىلى ارقىلى تا­­نىستىرۋعا باعىتتالعان ءبىر­­­قاتار اۋقىمدى جوبانى ءسات­تى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. «ءتو­­لە بي» تۋىندىسى سونىڭ جال­­عاسى. جالپى، وزدەرىڭىز بۇعان دەيىن دە كۋا بولىپ ءجۇر­گەندەي، بىلتىردان باس­تاپ «وڭتۇستىكفيلم» مەن «ساق» كينوستۋدياسى بىرىگىپ تولىقمەترلى فيلمدەردەن ءبو­لەك، انيماتسيالىق تۋىندى­لار تۇسىرۋگە دە باسا نازار اۋدا­رىپ كەلەدى. وسى ارقىلى بال­دىر­عاندارىمىزدىڭ بويىنا ادامگەرشىلىك، ۇلتجاندىلىق سەزىمدەرىن سىڭىرگىمىز كەلەدى. تا­ريحىن، تەگىن تانىپ وسسە دەي­­مىز. وتكەن جىلى «وتىرار­دى قورعاۋ»، «كيەلى قازىعۇرت»، «كۇش اتاسى – قاجىمۇقان»، «ءتۇر­كىستان» سياقتى تۋىندى­لارىمىزبەن ەلىمىزدىڭ ءبىر­قا­تار ءوڭىرىن ارالاپ، كوپشىلىك نازارىنا ۇسىندىق. بيىل دا بازارلىقسىز ەمەسپىز. «ءتو­لە بيدەن» بولەك، بۇگىن بال­دىر­­عاندار تاماشالايتىن «ور­داباسى – بىرلىكتىڭ تۋى»، «وق­سىز وقيعاسى» تۋىندىلارى كىشكەنتاي كورەرمەندەرىمىزدىڭ كوڭىلىنەن شىعادى دەگەن سە­نىمدەمىز. اتالعان فيلم­دەر­دىڭ قاي-قايسىسى دا ۇلتتىق مادەنيەتىمىز بەن ونەرىمىزدىڭ دامۋىنا قوسىلعان ۇلكەن ول­جا دەپ بىلەمىز»، دەدى فيلم تۇ­ساۋكەسەرىندە تۇركىستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى مالىك وتارباەۆ.

جازۋشى شويبەك ورىن­بايدىڭ فيلممەن اتتاس رو­مانىنىڭ جەلىسى نەگىزىن­دە تاس­پالانعان كارتينا – «وڭ­تۇستىكفيلم» مەن «ساق» كينو­ستۋدياسىنىڭ ورتاق جوباسى. ءفيلمنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى – ساتىبالدى نارىمبەتوۆ، قويۋشى رەجيسسەرى – باتىرحان داۋرەنبەكوۆ.

– تولە بي بابامىزدىڭ ۇل­تى­مىزعا سىڭىرگەن ەڭبەگى ەرەسەن. بار قازاقتى ورداباسى تاۋىنىڭ ەتەگىنە جيناپ، جوڭ­عارلارعا قارسى تويتارىس بەرۋگە شاقىرۋى – بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ تاريحىندا التىن ارىپپەن جازىلاتىن ايتۋلى وقيعانىڭ ءبىرى. فيلمدە بي بابامىزدىڭ سول دا­نالىعى مەن كەمەڭگەرلىگىن، باتىلدىعى مەن ادىلدىگىن با­رىن­شا شىنايى جەتكىزۋگە تى­رىستىق. ەندىگىسىنە كورەر­مەن ءوزى تورەشى، – دەيدى رەجيسسەر.

فيلم رەجيسسەرى اتاپ ءوت­كەندەي، شىعارماشىلىق قۇ­رام نەگىزىنەن جەرگىلىكتى اك­تەر­لەر مەن قاراپايىم تۇر­عىن­داردان جاساقتالىپتى. ءتۇسىرىلىم توبىنىڭ نەگىزگى ماق­­ساتى تانىمال اكتەرلەردى شاقىرىپ، رەيتينگ جيناۋ ەمەس، جەرگىلىكتى اكتەرلەردىڭ شى­عارماشىلىق جۇلدىزىن جا­عۋعا، ارقايسىسىنىڭ جەكەلەي ونەر ادامى رەتىندەگى مۇمكىندىگى مەن شەبەرلىگىن سىناپ كورۋ بولىپتى. سول ارقىلى جاستاردىڭ تۋعان جەرىن ءسۇيىپ، باعالاۋعا، تاريحىن تانۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق سەزىمىن وياتۋدى كوزدەپتى. ماسەلەن، ءتو­­لە ءبيدىڭ جىگىتتىك شاعىن شىم­­كەنتتىك جاس اكتەر ابزال تولەنوۆ وينايدى. ءاۋ باستا باستى رولگە بەكىتىلگەنىنە قۋان­­­­عان اكتەر، ءتۇسىرىلىم كەزىن­دە ءبىراز قينالعانىن دا جاسىر­مادى.

– مۇنداي ايتۋلى ءرول­گە بەكىتىلۋدىڭ ءوزى ۇلكەن جا­ۋاپ­­كەرشىلىك جۇكتەيدى. قۋا­نىش­تان بۇرىن، البەتتە تول­قىنىس باسىم بولدى. تولە با­بامىزدىڭ ءرولىن لايىقتى دەڭگەيدە شىعارۋ ءۇشىن جان-جاقتى ىزدەندىم. ويتكەنى ول زامان مەن بۇل زاماننىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي. تۇسىنىك، تۇرمىس-داعدى، الەۋمەتتىك جاعدايى دا بولەك الەم. وسى تۇرعىدان كەلگەندە، ءبىراز تول­قىدىم، ءتىپتى قورىقتىم دەسەم دە بولادى. ويتكەنى كەمەڭگەر تۇلعانى ويناۋ كەز كەلگەن جاس اكتەر ءۇشىن ۇلكەن مەكتەپ، – دەيدى ابزال.

تولە بي تۋرالى بۇل فيلم كوركەمدىك تۇرعىداعى بىرقاتار كەمشىلىكتەرىنە قاراماستان، وتاندىق كينەماتوگرافيا تاريحىندا تۇڭعىش رەت ءتۇسىرىلىپ وتىرعاندىعىمەن دە قۇندى. 10 بولىمنەن تۇراتىن تۋىندىدا 9 جاسىنان باستاپ بيلىك ايتىپ، شەشەندىگىمەن كوزگە تۇسكەن بالا ءبيدىڭ قارا قىلدى قاق جارعان ادىلدىگىمەن قاتار، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى دا جان-جاقتى قامتىلعان. فيلم­­نىڭ باس پروديۋسەرى نۇ­ريد­دين پاتتەەۆتىڭ ايتۋىن­شا، تولە ءبيدىڭ تۇتاستاي تۇلعالىق ءھام قايراتكەرلىك بەينەسىن اشۋ ءۇشىن 10 سەريا ازدىق ەتەدى.

– دانا ءبيدىڭ بارلىق ءومىرىن كورسەتۋگە كەمىندە 80 ءبولىم كە­رەك. ماسەلەن، «ەرتۇعىرىل» ءفيلمىن الىپ قارايىق. «تولە بي» دە ءدال سولاي تۇسىرىلسە، قان­داي تاماشا بولار ەدى. ۋا­قىت پەن قارجىنىڭ شەكتەۋ­لىلىگىنەن بار وقيعانى 10 ءبو­لىمگە سىيدىرۋعا تۋرا كەلدى. جالپى، ءتۇسىرىلىم جۇمىسى 8 ايعا سوزىلدى. 6 اي مونتاج جا­سادىق. ىشىندە ءۇش شايقاس ساحناسى بار. سونىڭ ءبارىن ارنايى ەففەكتىلەرمەن جاقسى كورسەتە بىلدىك دەپ ويلايمىن، – دەيدى پروديۋسەر.

تۋىندىنىڭ تولىق نۇسقا­سىن كوپشىلىك قاۋىم ەلوردا كۇنى قارساڭىندا «حابار» ارناسىنان كورە الادى.