سپورت • 11 ءساۋىر، 2019

كاسىپقوي بوكسقا قازىنادان نەگە قارجى بولىنەدى؟

بۇل كۇندەرى بىرقاتار بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى مەن ءتۇرلى الەۋمەتتىك جەلىلەردە قازاقستاننىڭ تانىمال كاسىپقوي بوكسشىسى فيرۋزا ءشارىپوۆانىڭ IBO جانە WBC Silver نۇسقالارى بويىنشا چەمپيوندىق بەلبەۋدەن ايىرىلۋى جانە ايتۋلى سپورتشىعا مەملەكەتتىك قازىنادان قىرۋار قاراجات بولىنگەنى جايىنداعى ماسەلە قىزۋ تالقىعا تۇسۋدە.

عالىم سۇلەيمەن

ۇزىن-سونار اڭگىمەنىڭ «القيسساسى» مىناداي: بىرەر كۇن بۇرىن حالىقارالىق بوكس ۇيىمىنىڭ رەسمي سايتىندا جاريالانعان چەمپيوندىق اتاقتىڭ يەگەرلەرى تىزىمىنەن فيرۋزا ءشارىپوۆانىڭ ەسىمى سىزىلىپ تاستالدى. وسىلايشا، ايتۋلى ۇيىم جەرلەسىمىزدى مارتەبەلى اتاقتاردان ايىرۋدى ءجون كورگەن ەكەن. بۇل كەلەڭسىز جايتتان بوكسشىنىڭ ءوزى دە حابارسىز بولىپ، بارلىعىن تەك باسپاسوز بەتتەرىنەن بىلگەن. باق وكىلدەرىنە بەرگەن سۇحباتىندا: «بۇل جەردە تاڭداناتىنداي ەش نارسە جوق. سولاي بولۋعا ءتيىس. حالىقارالىق بوكس ۇيىمىنىڭ ەرەجەسىنە ساي ءبىر جىلدىڭ ىشىندە مەن ءوز اتاعىمدى قورعاۋ ءۇشىن شارشى الاڭعا شىعۋعا ءتيىس ەدىم. ءبىز WBC نۇسقاسىنىڭ تولىققاندى الەم چەمپيونى ەۆا ۆالسترەممەن جەكپە-جەك وتكىزۋدى جوسپارلادىق. وسى ورايدا اكىمدىك پەن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە حات جولداپ، قارجىلاي كومەك كورسەتۋدى سۇرادىق. الايدا، قاجەتتى قاراجات تابىلمادى»، دەپ بوكسشى قازاقستاننىڭ تاراپىنان ەش قولداۋ كورسەتىلمەگەنىن اشىنا ايتتى.

فيرۋزا ءشارىپوۆانىڭ ءباسپاسوز بەتتەرىندە وسى مالىمدەمەسى جارىق كورگەن بەتتە مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى وسى جاعدايعا بايلانىستى رەسمي تۇردە جاۋاپ قايتاردى.

– وتاندىق سپورتشىعا قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا فيرۋزا ءشارىپوۆانىڭ WBC چەمپيوندىق بەلبەۋىنىڭ يەگەرى ەۆا ۆالسترەممەن بىرىككەن جەكپە-جەگىن وتكىزۋ ءۇشىن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى 2018 جىلدىڭ مامىر ايىندا 74،8 ملن تەڭگە كولەمىندە قاراجات ءبولدى. الايدا، ونىڭ ورنىنا ول يۋليا كۋتسەنكومەن ءوز تيتۋلىن قورعاۋ جەكپە-جەگىن وتكىزدى. وسىلايشا، اسا ماڭىزدى بىرلەسكەن كەزدەسۋگە بولىنگەن 74،8 ملن تەڭگە قاراجات تيتۋلدى قورعاۋ جەكپە-جەگىن ۇيىمداستىرۋعا جۇمسالعان»، دەپ اتالعان مينيسترلىكتىڭ سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋ ىستەرى كوميتەتىنىڭ توراعاسى سەرىك ساپيەۆ ءىستىڭ ءمان-جايىن باياندادى.

جوعارىداعى اقپارات تاراعان بەتتە بۇل ماسەلە ءباسپاسوز بەتتەرى مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە قىزۋ تالقىعا تۇسە باستادى. شىنى كەرەك، «فيرۋزانى قولدايىق نەمەسە وعان كومەك كورسەتەيىك» دەپ پىكىر ءبىلدىرگەندەردىڭ سانى نەكەن-ساياق. وقىرمانداردىڭ دەنى وسىنشاما قاراجاتتىڭ ءبىر ادامنىڭ عانا يگىلىگى ءۇشىن جۇمسالعانىنا وكپە-رەنىشىن ءبىلدىردى. ءتۇرلى پوستتار مەن جازىلعان پىكىرلەردىڭ كوبى «كاسىپقوي بوكسشىلار مەملەكەت ەسەبىنەن كۇن كورۋگە ءتيىستى ەمەس. قاجەتتى اقشانى ولاردىڭ وزدەرى تابۋعا ءتيىس...»، «اينالايىندار، وسى سىزدەر كاسىپقوي سپورتتى اۋەسقوي نەمەسە بۇقارالىق سپورتپەن شاتاستىرىپ العان جوقسىزدار ما؟..»، «بۇل ەلىمىزدەگى جاقسى ءبىر كوماندانىڭ ءبىر جىلدىق بيۋدجەتى عوي...»، «سوندا فيرۋزا ءشارىپوۆانىڭ وسى ىسكە جاۋاپتى پروموۋتەرلەرى مەن مەنەدجەرلەرى اي قاراپ وتىر ما؟..»، «وزدەرىنە كەرەك قاراجاتتى تابۋ مەملەكەتتىڭ ەمەس، پروموۋتەرلەردىڭ تىكەلەي مىندەتى. وسى ماسەلەنى سولار شەشۋ كەرەك...»، «وسىنداي مول قارجىنى جاسوسپىرىمدەر مەن بالالار سپورتىنا جۇمساسا، الدەقايدا ءتيىمدى بولار ەدى...»، «500 000 دوللار – از اقشا ەمەس. وسى سوما قۇرامىندا 300-دەي بالعىن بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرى بار ەلىمىزدەگى ەكى-ءۇش بوكس مەكتەبىن ءبىر جىل بويى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى...»، «كاسىپقوي بوكس – بۇل بيزنەس. سالىق تولەۋشىلەردىڭ قالتاسىنا قول سۇعا بەرمەي، كەرەك اقشانى دەمەۋشىلەردىڭ كومەگىمەن نەمەسە مىقتى جارناما جاساۋ ارقىلى تابۋعا بولادى...»، «قازاقستاندا ءشارىپوۆادان باسقا دا دارىندى كاسىپقوي بوكسشىلار جەتەرلىك. سولاردىڭ ارقايسىسىنا وسىنداي كوپ مولشەردە قاراجات شاشساق، وندا نەمىز قالادى؟..»، «كانەلو، دجەيكوبس نەمەسە دجوشۋانىڭ الاقاندارىن جايىپ، ۇكىمەتتەن اقشا سۇراپ جۇرگەنىن كوز الدارىڭىزعا ەلەستەتىپ كورىڭىزدەرشى. وركەنيەتتى ەلدەردە ونداي باسسىزدىققا جول بەرىلمەيدى...»، «فيرۋزانىڭ وزگەلەردەن نە ارتىقشىلىعى بار. وندا شەتەلدە جۇدىرىقتاسىپ جۇرگەن بارشا بوكسشىلارىمىزعا جاردەمدەسەيىك» دەگەنگە سايادى.

«حالىق ايتسا، قالت ايتپايدى» دەيدى. راسىندا دا، بارلىق شەت مەملەكەتتەردە كاسىپقوي سپورتشىلار ءوز كۇندەرىن وزدەرى كورىپ ءجۇر. مەملەكەتتىڭ اۋزىنا قاراپ، الاقان جايىپ وتىرعان ەشكىم جوق. وسى مانساپ جولىندا بايىعاندارى جومارتتىعىمەن دە كوزگە ءتۇسىپ ءجۇر. ماسەلەن، فيليپپيندىك بوكسشى مەنني پاكياو مەن مىسىرلىق فۋتبولشى مۇحاممەد سالاح ءوز وتانداستارىنا مىڭداعان باسپانا، مەكتەپتەر پەن اۋرۋحانالار سالىپ، سان ميلليون حالىقتىڭ العىسىنا بولەنۋدە. اسا اۋىر سالماقتاعى ۇلىبريتانيالىق بوكسشى تايسون فيۋري ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەندەرگە جانە ىشىمدىك پەن ەسىرتكى دەرتىنە شالدىققان جاندارعا ءۇي تۇرعىزىپ بەردى. ءتۇرلى اۋرۋعا دۋشار بولعان ادامدارعا ۇزبەي كومەك كورسەتىپ جۇرگەن سپورتشىلار دا جەتەرلىك. مىنە، وسىنداي مارتتىگىمەن تانىلعان قۇشاعى كەڭ، پەيىلى تازا ساڭلاقتاردى الەمنىڭ ءار قيىرىنان كەزدەستىرۋگە بولادى. ال بىزدە قالاي؟ حالىقارالىق دودالاردا ەندى عانا تانىلا باستاعان، ءىرى جەڭىستەردىڭ ءدامىن ءالى دە تاتىپ ۇلگەرمەگەن قاتارداعى كوپ سپورتشىلاردى ايتپاعاندا، اتاق-داڭقتارى الىسقا جايىلعان ساڭلاقتاردىڭ وزدەرى قيت ەتسە، مەملەكەتكە جالتاقتاپ، اقشا سۇراۋدى ادەتكە اينالدىرعان. ارينە بۇل جاقسىلىقتىڭ نىشانى ەمەس.

جوعارىداعى جاعدايعا بايلانىستى وسى سپورت ءتۇرىنىڭ وتىمەن كىرىپ، ك ۇلىمەن شىققان مايتالمان مامان، كەزىندە ماسكەۋ وليمپياداسىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى جانە كسرو مەن ەۋروپا چەمپيونى اتانىپ، بۇل كۇندەرى قازاقستان كاسىپقوي بوكس فەدەراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى قىزمەتىن اتقارىپ وتىرعان ۆيكتور دەميانەنكو مىناداي پىكىر ءبىلدىردى: «بۇل ماسەلەنىڭ بايىبىنا بارعىم دا كەلمەيدى. دەسەك تە مەنىڭ ءبىر بىلەتىنىم – كاسىپقوي بوكسشىلار مەملەكەتتەن كومەك سۇراماۋعا ءتيىس. ويتكەنى بيۋدجەتتىڭ اقشاسى سالىق تولەۋشىلەرگە تيەسىلى. ال دەمەۋشىلەر مەن مەتسەناتتاردى ءشارىپوۆانىڭ ءوزى مەن ونىڭ كومانداسى ىزدەپ تابۋعا ءتيىس. فيرۋزا جاقسى بوكسشى. ەندى ونى الەمدىك رەيتينگتە جوعارىلاتۋدىڭ جولىن ىزدەۋ قاجەت. ۇكىمەتتەن كومەك سۇراۋ – بۇل پروموۋتەردىڭ ساۋاتسىزدىعى. بىلە بىلسەك، مەملەكەت ولاردى قولداۋعا مىندەتتى ەمەس. قاراڭىزدارشى، رەسەيدە قانشاما كاسىپقوي بوكس جارىستارى وتۋدە. سولاردىڭ بىردە-بىرەۋى مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلمايدى. بۇل ىسكە ولار مەتسەناتتار مەن دەمەۋشىلەردى تارتادى. ءبىزدىڭ ەلدە بۇل سالا كەنجە قالعان. سول سەبەپتى دە كاسىپقوي رينگتە كۇش سىناسىپ جۇرگەن بوكسشىلارىمىزدىڭ دەنى اقش نەمەسە كاناداعا كەتۋگە اسىعادى. ايتۋلى مەملەكەتتەردە ءوز-ءوزىڭدى مويىنداتۋعا مۇمكىندىك مول».

قازىنادان كاسىپقوي بوكسشىعا بولىنگەن قارجى تۋرالى جۇرتشىلىقتىڭ، مامانداردىڭ پىكىرى وسىنداي. قالاي بولعاندا دا قازىنا قارجىسىن وسىلايشا ىسىراپ ەتۋ زاڭسىزدىق ەكەنى ءسوزسىز. الدە مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى اتالعان قارجى مەملەكەتتىڭ مەرەيىن ءوسىرىپ، بەدەلىن بيىكتەتۋگە جۇمسالدى دەپ اقتالا ما؟