تيىمدىلىگى دالەلدەنگەن

تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق ءجۇ­يەسى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ جاڭا باعدار­لاماسىنىڭ نەگىزگى تىرەك كۇشى رەتىندە بەلگىلەنگەن. ءوز قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىن كورسەتە بىلگەن قازاق­ستاننىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى اتالعان باعدار­لامانىڭ نەگىزگى وپەراتورى بولىپ وتىر. ءوز باسىنىڭ جاعدايىن ويلاۋ – ءار­كىمنىڭ جەكە ءىسى. ايتسە دە، مەملەكەت ازاماتتاردىڭ تۇرمىس جاعداي­لارىن تەزىرەك جانە قىمباتشىلىققا ۇرىن­باي جاقسارتۋعا قول جەتكىزۋىنە ءجار­دەم ەتەدى. كرەديتتىك مولشەرلە­مە­لەرگە ءجار­دەم قا­راجاتتار بولە وتى­رىپ، مەملەكەت زاەم­شى ءۇشىن زاەم­دار­دى اناعۇر­لىم قول­جەتىمدى ەتە تۇسەدى. بۇل شارا زاەمشىلار – جەكە تۇلعالار ءۇشىن اي­رىق­شا ما­ڭىز­دى، سەبەبى ولار بورىش­تىق جۇكتە­مە­نىڭ تومەندەۋىنە ەرەكشە مۇددەلى. يپوتەكا­نى جانە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق­تارىن دامىتۋ ءجونىن­دەگى باعدارلاما­لار­دى ىسكە قوسا وتى­رىپ، مەملەكەت قار­جى­لىق نارىقتى دا­مىتۋ ارقىلى اتال­عان قىزمەتتەرگە دەگەن سۇرا­نىس­تاردى ىن­تالاندىرا تۇسەدى. قۇرىلىس سەكتورىنىڭ تومەندەۋى جا­ڭا ۇيلەر سالۋ كولەمىنىڭ قىس­قارۋى­نا الىپ كەلدى. بۇل ءجايت، ءوز كەزەگىندە، جۇ­مىس ورىندارىنىڭ جويىلۋىنا ءجا­نە يپوتەكا مەن تۇرعىن ۇيگە كرەديت بەرۋگە مۇددەلىلىكتىڭ قۇلدىراۋىنا اكەلىپ سوق­تىردى. جۇمىسشىلاردى قۇرىلىس الاڭ­دارىنا قايتا قايتارۋ جانە قازاق­ستان­دىقتارعا تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن شەشۋ مۇمكىندىگىن بەرۋ ءۇشىن ۇكىمەت تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن دامىتۋدىڭ بىرنەشە با­عىت­تارىنان تۇراتىن قازاقستان رەسپۋب­ليكا­سىنداعى تۇرعىن ءۇي قۇرى­لى­سىنىڭ 2011-2014 جىلدارعا ارنال­عان باعدارلا­ماسىن قابىلدادى. باعدار­لامانى ءجۇ­زەگە اسىرۋ ماقساتىندا قا­زاقستاننىڭ تۇرعىن ءۇي قۇ­رى­لىس جيناق بانكى قا­زاقستان رەس­پۋبلي­كاسىنىڭ قۇ­رىلىس ءجا­نە تۇر­عىن ءۇي كوم­مۋنالدىق-شارۋا­شى­لىق ىستەرى ءجو­نىن­دەگى اگەنتتىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ تۇر­عىن ءۇي قۇرىلىس جيناق جۇيەسى ارقىلى قۇرىلىس سالۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ سحەماسىن ازىرلەدى. تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىن ورىن­داۋ ءۇشىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق ءجۇ­يەسى­نىڭ بازا رەتىندە تاڭداپ الىنۋى كەز­دەي­سوقتىق ەمەس. وتكەن جىلدىڭ سو­ڭىنداعى «جاڭا ونجىلدىق – جاڭا ەكو­نوميكالىق ورلەۋ – قازاقستاننىڭ جاڭا مۇمكىندىك­تەرى» اتتى قازاقستان حال­قى­نا ۇندەۋىندە مەم­لەكەت باسشىسى تۇر­عىن ءۇي قۇرىلى­سى­نىڭ دا­مۋىن­دا جوعا­رى الەۋەت­كە يە بولىپ وتىر­عان تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق جۇيەسىنىڭ ورنىن ءجا­نە ازامات­تار­دىڭ، تۇرعىن ءۇي قۇ­رى­لىس جي­ناق بانكى­نىڭ، مەم­لە­كەتتىڭ جانە قۇرى­لىس كومپا­نيا­لارىنىڭ تەڭ قۇ­قىق­تى سەرىكتەستىگى ۇستانىمىن پايدالانۋ قا­جەتتىگىن ەرەكشە اتاپ كورسەتتى. سەرىكتەستىك ساتىپ الۋشىلار مەن كرە­ديت بەرۋشى بانكتەر ءۇشىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ ءۇردىسىن نەعۇرلىم اشىق ەتىپ كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، قارا­جات­تاردى جوعالتۋ تاۋەكەلىن ازايتادى جانە قۇرىلىس نارىعىنا جاعىمدى اسەر ەتەدى. ءدال وسى سەبەپتى باعدارلاما اياسىن­دا ءۇردىستىڭ بارلىق قاتىسۋشىلارى ارا­سىن­داعى ءوزارا ارەكەتتەستىكتىڭ بىرەگەي سحەما­سى ويلاپ تابىلدى. تۇرعىن ءۇي قۇ­رىلىس جيناق بانكى جۇرتشىلىقتىڭ سا­تىپ الۋ قابىلەتىن ەسكەرە وتىرىپ، سا­لىم­شىلار ارا­سىنان الەۋەتتى تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ­شىلاردىڭ پۋلىن قالىپ­تاس­تىرادى. ال­ماتى جانە استانا قالا­لارى­­نىڭ، وب­لىس­تاردىڭ اكىمدىكتەرى تۇر­عىن ءۇي قۇرىلىس جيناق جۇيەسىنىڭ قاتى­سۋشى­لارى ءۇشىن تۇرعىن ءۇي سالۋ ماق­سا­تىن­دا بانكپەن كەلىسىم بويىنشا قۇرى­لىس سالۋ­عا جەر تەلىمىن تاڭدايدى جانە بانكپەن كەلىسىلگەن تالاپتاردا تۇر­عىن ءۇي سالادى. ساتىپ الۋ­شىلار پۋلىنا قاتىسۋ­شىلار، ءوز كەزەگىندە بانك­تە جي­ناق­تالعان تۇرعىن ءۇي قۇرى­لىس جيناق­تارىنىڭ جانە تۇرعىن ءۇي زاەم­دارىنىڭ ەسەبىنەن پايدالانۋعا بەرىلگەننەن كەيىن سالىنعان تۇرعىن ءۇيدى ساتىپ الادى. اكىمدىكتەر مەن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى اراسىندا تۇرعىن ءۇي قۇرى­لى­سىنىڭ ءاربىر نىسانى بويىنشا ءارىپ­تەس­تىك تۋرالى ءتيىستى شارتتار جاسالاتىن بولادى، ولاردا تۇرعىن ءۇيدىڭ نەگىزگى تەح­ني­كالىق سيپاتتامالارى، اتاپ ايتقاندا: ورنالا­سا­تىن ورنى، كلاسى، قاباتتى­لى­عى، پاتەر­لەر­دىڭ سانى، پاتەرلەردىڭ اۋ­دا­نى، تازا ارلەۋ پارامەترلەرى جانە ت.ب. ناق­تى بەلگىلەنەتىن بولادى. مۇنداي جاع­دايدا، تۇرعىن ءۇي سالۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ بو­يىنشا ارىپتەستىك تۋرالى شارتتا سون­داي-اق تازا ارلەنگەن 1 ش.م. تۇرعىن ءۇيدى ساتۋ قۇنى، قۇرىلىستىڭ ساپاسىن، قۇرىلىستى جانە تۇرعىن ءۇي نىسانىن پايدالانۋعا بەرۋ  مەرزىمدەرىن قامتاماسىز ەتۋ بو­يىن­شا اكىمدىكتىڭ ءمىن­دەتتەمەسى، تۇرعىن ءۇيدى ساتىپ الۋ­شى­لار­دىڭ پۋلدارىن قالىپتاستىرۋ جانە ولارعا كرەديت بەرۋ بويىنشا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ مىندەتتەمەسى بەلگىلەنەدى. اتالعان سحەما تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق جۇيەسىنە قاتىسۋشىلاردىڭ تاۋە­كە­لىن ءىس جۇزىندە جوققا شىعاراتىن­دىعى­مەن باعالى. بىرىنشىدەن، قۇرىلىستى اكىم­دىك­تەر ىسكە اسىرادى، ال بۇل تۇرعىن ءۇي قۇ­رى­لىس جيناق جۇيەسىنىڭ قاتىسۋشى­لارى ءۇشىن تۇرعىن ءۇيدىڭ سالىناتىنىنا جانە پايدالانۋعا بەرىلەتىنىنە كەپىلدىك بەرەدى. ەكىنشىدەن، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى سالىمشىلارىنىڭ اقشا­لارى قۇرى­لىستى قارجىلاندىرۋعا جۇم­سال­مايدى جانە تيىسىنشە، ساقتاۋلى تۇرا­دى، سەبەبى سا­تىپ الۋشىلار پۋلىنا قاتى­سۋشىلار سا­تىپ الىناتىن پاتەرلەر ءۇشىن تولەمدى تەك تازا ارلەنگەن تۇرعىن ۇيلەر پايدا­لانۋعا بەرىلگەننەن كەيىن عانا جۇزەگە اسىرادى جانە مەنشىك قۇقىعىن راسىمدەيدى. ءۇشىن­شىدەن، تۇرعىن ءۇي زاەم­دارى بويىنشا ءتو­مەن سىياقى مولشەر­لە­مەلەرىن ەسكەرەتىن بول­ساق، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق جۇيە­سىنە قاتىسۋشى­لار­دىڭ وتباسى بيۋدجەتىنە تۇسەتىن قارجىلىق سالماق اۋىر بولمايدى. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدارلاماسى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قاراجاتتارى­مەن قارجىلاندىرىلاتىن بولادى. بۇل ماق­سات­تارعا رەسپۋبليكا بارلىق وبلىس­تارى­نىڭ، الماتى جانە استانا قالا­لارى­نىڭ جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاندارى جايلىلىق دەڭگەيى 3-ءشى كلاستى تۇرعىن ۇيلەر سالۋ ءۇشىن 2011-2013 جىلدارى 80،84 ملرد. تەڭگە بولەدى. ءبىر ايتا كەتەتىنى، الماتى قالاسى ءۇشىن تازا ارلەنگەن 1 ش.م. ءۇشىن ساتۋ باعاسى 142،5 مىڭ تەڭگەنى قۇراسا، استانا جانە اقتاۋ قالالارى ءۇشىن 112،5 مىڭ تەڭگە، باسقا وبلىس ورتالىقتارى ءۇشىن 90 مىڭ تەڭگەنى قۇرايتىن بولا­دى. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق جۇيە­سىنە قاتىسۋ­شى­لار ءۇشىن بارلىعى 800 مىڭ ش.م. تۇرعىن ءۇي سالۋ جوسپار­لانىپ وتىر. تۇرعىن ءۇي نارىعىن قالپىنا كەلتىرۋ جونىندەگى مىندەتتەردىڭ اۋقىم­دى­لىعى جانە ولاردى جۇزەگە اسىرۋ تالاپ­تارى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدار­لاماسىن وسىعان ۇقساس جوبالاردان، اتاپ ايتقاندا، قولدانىستاعى مەملەكەتتىك باعدارلاما­دان ەرەكشەلەندىرەدى. تۇر­عىن ءۇي قۇرى­لى­سى باعدارلاماسىنىڭ باس­تى ايىرما­شى­لىعى مەن ارتىق­شى­لى­عى – ونىڭ حا­لىقتىڭ كەڭ اۋقىمدى بولىگىنە ارنال­عان­دىعى، ال مەملەكەتتىك باعدارلاماعا تەك جۇرتشىلىقتىڭ با­سىم­دىققا يە سانات­تارى عانا ەنگىزىلگەن. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدار­لا­ماسىنا كەز كەلگەن قازاقستاندىق قا­تى­سا الادى. قاتىسۋ تالاپتارى كوپ ەمەس. بانك سالىمشىلارى مىناداي نەگىزگى ولشەمدەرگە سايكەس كەلۋى قاجەت: 1) زاەم الۋ ءۇشىن تۇرعىن ءۇي قۇرى­لىس جيناق جۇيەسى ماسەلەلەرى بويىن­شا زاڭ­ناما تالاپتارىن جانە تۇرعىن ءۇي قۇ­رىلىس جيناق شارتىنىڭ تالاپ­تارىن ورىنداۋ; اتاپ ايتقاندا، باعا­لاۋ كورسەت­كى­شى­نىڭ ەڭ تومەنگى ءما­نىنە جەتۋ، ەڭ ءتو­مەنگى قاجەتتى سومانى جي­ناق­تاۋ، كەپىل­زات­تىق قامتاماسىز ەتۋدى بەرۋ جانە ت.ب.); 2) تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ تالاپتارىنا ساي تۇرعىن ءۇي زاەمىنا قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن تولەم قابىلەتىن راستاۋ. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدار­لا­ما­سىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق جۇيەسى ارقى­لى جۇزەگە اسىرۋ قۇرى­لىس نارىعىنىڭ قايتا جاندانۋىنا جول اشادى، بانك­تەردىڭ زاەمدىق قىز­مەتتەرىنە سۇرانىستى ارتتىرادى، ەڭ باستىسى – كوپتەگەن قازاقستان­دىق­تارعا جەكە ءۇيىنىڭ يەسى بولۋ باقىتىن سىيلاۋعا جاردەم ەتەدى. قوسىمشا اقپاراتتى «قازاقستان­نىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى» اق-تىڭ مىنا تەلەفوندارى ارقىلى الۋ­عا بولادى: الماتى ق.، 279-25-55، استانا ق.، 40-72-76، تالدىقورعان ق.، 24-40-48، قاراعاندى ق.، 43-62-02، قىزىلوردا ق.، 26-26-64، پاۆلودار ق.، 34-08-99، وسكەمەن ق.، 75-48-65، اتىراۋ ق.، 32-04-00، تاراز ق.. 42-58-80، اقتوبە ق.، 55-72-21، اق­تاۋ ق.، 43-96-91، قوستاناي ق.، 53-38-20، پەتروپاۆل ق.، 42-79-94، كوكشەتاۋ ق.، 25-63-04، شىم­كەنت ق.، 21-33-62، ورال ق.، 54-03-33، سەمەي ق.، 52-22-90 نەمەسە مىنا سايتتا www.hcsbk.kz ايناش ەسالي.