وسى تۇستا شىمكەنت ءبىر قاراعاندا قالا بولىپ كورىنگەنىمەن, ونىڭ دا ازىق-ت ۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە قوسار اجەپتەۋىر ۇلەسى بار ەكەنىن ۇمىتپاۋ كەرەك. ويتكەنى شاھار اينالاسىنداعى ەلدى مەكەندەردە حالىق ءالى دە ەگىن سالىپ, مال ۇستايدى. سونىمەن بىرگە كوپتەگەن كاسىپورىن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەپ, قالا ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا اتسالىسىپ جاتىر. سوندىقتان اگروونەركاسىپتى كەشەندى وركەندەتۋ سالاسىندا مەگاپوليستىڭ جيناقتاعان ءبىراز تاجىريبەسى بار دەپ اۋىز تولتىرىپ ايتۋعا بولادى. بۇل رەتتە اگروسالاداعى 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق جوبانى ىسكە اسىرۋ شارالارىن شىمقالا وزگە وڭىرلەرمەن بىردەي دارەجەدە اتقارىپ كەلەدى. ال وسى ۇلتتىق جوبا توڭىرەگىندە ناقتى قانداي جوسپارلار مەن ىستەلىنگەن جۇمىستار جونىندە قالالىق اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ۆەتەريناريا باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءابۋناسىر جانباتىروۆ بايانداپ بەردى. تومەندە كەلتىرىلەتىن دەرەكتەردىڭ بارلىعى دا وسىناۋ ماڭىزدى قۇجات نەگىزىندە اتقارىلعان شارۋالار دەپ ۇعىنعان ءجون.
سونىمەن, باسقارما باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا ۇلتتىق جوباعا سايكەس 5 نەگىزگى جانە 6 قوسىمشا ينديكاتور بەلگىلەنگەن. ونىڭ ىشىندە, جوعارىدا اتاپ وتىلگەندەي, اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ارتتىرۋ, وسى سالادا ەڭبەك ەتەتىن شارۋالاردىڭ ەڭبەك ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ, سونداي-اق ءونىم ەكسپورتىن, اسىرەسە قايتا وڭدەلگەن تاۋارلار ساۋداسىن كۇشەيتۋ, ورتاشا ءتىرى سالماقتاعى مال ەكسپورتىن ۇلعايتۋ, الما, تاۋىق ەتى ءوندىرىسىن قولعا الۋ سىندى كورسەتكىشتەر بار. جالپى, شىمكەنتكە ۇلتتىق جوبانى ورىنداۋ بويىنشا 11 ينديكاتوردى ىسكە اسىرۋ تاپسىرىلعان. وسىعان سايكەس قالا اكىمدىگى بىلتىرعى جانە بيىلعى مەجەنى ويداعىداي اتقارىپ شىقتى.
قالا اۋماعىندا بەس مىڭعا جۋىق شارۋا قوجالىعى ءونىم وندىرەدى. شاھاردىڭ 6,6 مىڭ تۇرعىنى اگروسەكتور سالاسىندا تەر توگىپ ءجۇر. ونىڭ باسىم بولىگى مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسادى. ەلۋگە جۋىق قايتا وڭدەۋشى كاسىپورىن بىلتىر 40 توننا شۇجىق, 316 مىڭ ليتر جەمىس-كوكونىس شىرىنىن, 56 مىڭ توننا وسىمدىك مايىن, 1,7 مىڭ توننا ىرىمشىك پەن سۇزبە وندىرگەن. 2022 جىلى جالپى شىمقالادا 46 ملرد تەڭگەنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى جانە 143 ملرد تەڭگەنىڭ ازىق-ت ۇلىك ونىمدەرى شىعارىلىپتى. سونىمەن قاتار قالا اۋماعىندا ورنالاسقان 209 گەكتار جىلىجايدا قيار, قىزاناق, باسقا دا كوكونىس تۇرلەرى ءوندىرىلىپ, ماۋسىمارالىق كەزەڭدە شاھاردىڭ ساۋدا نۇكتەلەرىنەن بولەك, ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىنە دە جونەلتىلىپ تۇرادى.
اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ۆەتەريناريا باسقارماسىنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى – مەگاپوليستە ازىق-ت ۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ. ودان بولەك تاۋار باعاسىنىڭ نەگىزسىز وسۋىنە جول بەرمەۋ جانە ونىڭ الدىن الۋ شارالارىن جۇرگىزۋ. ستاتيستيكا بويىنشا جىلىنا قالا تۇرعىندارى 500 مىڭ تونناعا جۋىق ازىق-ت ۇلىك تۇتىنادى. الەۋمەتتىك ماڭىزى بار 19 تاۋار تۇرىنە ۇن, نان ونىمدەرى, ءداندى داقىلدار, ءسۇت ونىمدەرى, تاعى باسقالار كىرەدى. سونىڭ ىشىندە مەگاپوليس بۇگىندە ۇن, ماكارون, كۇنباعىس مايى جانە تاۋىق جۇمىرتقاسىمەن ءجۇز پايىز ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتىپ وتىر. ال ءسۇت ونىمدەرىنىڭ, تاۋىق جانە سيىر ەتىنىڭ, كوكونىستىڭ جارتىسىنا جۋىعىن شىمكەنتتىك كاسىپكەرلەر وندىرەدى. كۇرىش, قانت, تۇز, قاراقۇمىق جارمالارى بولسا وزگە وڭىرلەردەن, سونىڭ ىشىندە تۇركىستان جانە سولتۇستىك وڭىرلەردەن تاسىمالدانادى.
بيىل 27 مىڭ گەكتار جەرگە اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارى ەگىلىپتى. ونىڭ ىشىندە ءداندى, مايلى داقىلدار, كوكونىس پەن باقشا, كارتوپ پەن مالعا ازىق داقىلدار بار. ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ ماقساتىندا بيىل مەملەكەتتەن قولداۋ شارالارى قاراستىرىلىپ, سونىڭ اياسىندا 143 ملن تەڭگە قارالىپ, ونىڭ 122 ملن تەڭگەسى مينەرالدى تىڭايتقىشتاردى سۋبسيديالاۋ باعدارلاماسىنا, 20 ملن تەڭگەسى تۇقىم شارۋاشىلىعىن قولداۋعا, قالعانى پەستيتسيدتەر مەن بيواگەنتتەردىڭ شىعىندارىن وتەۋگە باعىتتالعان.
بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ اگروسەكتور سالاسىنداعى ساياساتتىڭ ءبىرى – ۇساق شارۋاشىلىقتاردى بىرىكتىرۋ ارقىلى ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ. وسىعان بايلانىستى كلاستەرلىك جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەسىن باسقارما تاراپى بىلتىردان باستاپ قولعا الا باستادى. سونىڭ شەڭبەرىندە 15-تەن اسا تاقىرىپقا وراي سەمينارلار, شەبەرلىك ساعاتى ۇيىمداستىرىلدى. قالادا سۋارمالى جەر كولەمى شەكتەۋلى. وسىعان وراي سۋدى از تۇتىناتىن, بىراق مول ءونىم بەرەتىن داقىلدارعا باسىمدىق بەرىلدى. باسقارما وسىنداي تابىسى مول اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن كوبىرەك ەگۋگە شارۋالاردى باعىتتاپ وتىرادى. سونىڭ ءبىرى قۇلپىناي ءوسىرۋدى ايتۋعا بولادى. ودان كەيىن سالاتقا كەرەكتى ءتۇرلى وسىمدىكتەر بار. ومارتا, بالىق جانە ەتتى, ءسۇتتى باعىتتاعى مال شارۋاشىلىقتارىن قوسا كەتۋگە بولادى. سوندىقتان كلاستەرلىك جوبالار بويىنشا باسقارما ءتيىستى وقىتۋ ءىس-شارالارىن جۇرگىزىپتى. وقۋعا نيەت بىلدىرگەن شارۋالارمەن اكىمدىك تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەپ جاتىر. مۇندا نەگىزىنەن ۇساق شارۋاشىلىقتاردى بىرىكتىرىپ, ءوندىرىستى ورتالىقتاندىرۋ, سول ارقىلى قايتا وڭدەۋشى كاسىپورىنداردىڭ جۇكتەمەسىن ارتتىرۋ ءارى ەت پەن ءسۇت ونىمدەرىن كوبەيتىپ, ولاردى الەۋمەتتىك دۇكەندەرگە وتكىزۋدىڭ ماقساتى جاتىر. وسىعان وراي قالادا ورنالاسقان تۇركىستان اگرارلىق كوپسالالى كوللەدجىمەن كەلىسىم جاسالىپ, ولار اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاجەتتى مامانداردى دايارلاۋعا ۋادە بەردى. ءوز كەزەگىندە 2023 جىلدىڭ 4 ايىندا مال شارۋاشىلىعى سالاسىندا ءبىرشاما ءوسىم بايقالىپتى. ماسەلەن, ءىرى قارا مال سانى بۇگىندە 71 مىڭ, قوي مەن ەشكى 75 مىڭ, جىلقى 16,5 مىڭ, قۇس 956 مىڭ باسقا جەتىپتى. سونىڭ ناتيجەسىندە وسى ءتورت ايدىڭ كولەمىندە 3,2 مىڭ توننا ەت, 17,4 مىڭ توننا ءسۇت, 57,2 ملن دانا جۇمىرتقا ءوندىرىلىپتى. وسىناۋ مەجەنى ءارى قاراي دامىتۋ ءۇشىن باسقارما بيىل 16 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 18 ينۆەستيتسيالىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. ياعني شاھاردا بيىل قوسىمشا ءسۇت فەرماسى, مال بورداقىلاۋ الاڭدارى, جىلىجاي كەشەندەرى, كوكونىس, جەمىس پەن ءسۇتتى قايتا وڭدەيتىن كاسىپورىندار اشىلاتىن بولادى.
ازىق-ت ۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ بىردەن-ءبىر تەتىگى – تۇراقتاندىرۋ قورى. وعان 8,7 ملرد تەڭگە قاراجات ءبولىنىپتى. ءتيىستى مينيسترلىكتەر تاراپىنان ەرەجەگە وزگەرتۋلەر ەنگىزۋىنە بايلانىستى قاراجاتتىڭ 70 پايىزى تاۋار وندىرۋلەردى, قالعان 30 پايىزى ساۋدا جەلىلەرىن قولداۋعا جۇمسالادى. وسىعان سايكەس باسقارما جەرگىلىكتى ءونىم وندىرۋشىلەردى 0,1 پايىز ۇستەمەاقىمەن قارجىلاندىرىپ, باعالاردى الدىن الا بەكىتىپ الدى. ونداي كاسىپورىندارعا ۇن, جۇمىرتقا, نان, سيىر, تاۋىق ەتىن, كارتوپ پەن ءسابىز, پياز, قىرىققابات كوكونىستەرىن وندىرەتىن مەكەمەلەر جاتادى. سونىمەن بىرگە گراماد پەن ماگنۋم ساۋدا جەلىلەرىنە دە 0,1 پايىزبەن اينالىم قاراجاتى بەرىلىپتى. سونىڭ ناتيجەسىندە بۇگىندە قالا اۋماعىنداعى 200-دەن استام ساۋدا ورنىندا ورنالاسقان الەۋمەتتىك سورەلەردە 19 ءتۇرلى ازىق-ت ۇلىك ونىمدەرى ارزان باعامەن ساتىلىپ جاتىر. حالىقتى ماۋسىمارالىق كەزەڭدە جانە ەرتە پىسەتىن كوكونىستەرمەن دەر كەزىندە قامتاماسىز ەتىپ وتىرۋ ءۇشىن باسقارما شارۋا قوجالىقتارىمەن 1600 توننا كارتوپ, 1100 توننا ءسابىز, 1000 توننا پياز جانە 1100 توننا قىرىققاباتقا فورۆوردتىق كەلىسىمشارت جاساسىپتى. تۇركىستان وبلىسىنداعى «اقوردا» سەرىكتەستىگىمەن دە 100 توننا قىرىققابات بويىنشا وسىنداي كەلىسىمگە كەلىپتى. نەگىزىندە باعا ءوسىمى ونىمدەردىڭ ەرتە پىسەتىن ۋاقىتى مەن بىلتىرعى ساقتالعان قوردىڭ تاۋسىلعان شاعىندا ورىن الادى. وسىنداي كەزەڭدە باعانىڭ وسىمىنە جول بەرمەۋ ءۇشىن فورۆوردتىق كەلىسىمدەر تۇزىلەدى. بۇدان بولەك وزبەكستان مەن تاجىكستاننان دا ونىمدەر جەتكىزۋ بويىنشا كەلىسىم جاسالعان. ءوز كەزەگىندە اكىمدىك تاراپىنان الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلاردىڭ نەگىزسىز قىمباتتاپ كەتۋىن بولدىرماۋ ماقساتىندا جانە دەلدالداردىڭ قىزمەتىن رەتتەيتىن ارنايى كوميسسيا قۇرىلعان. مونيتورينگتىك توپ قىرىقتان استام جيىن وتكىزىپتى. كوميسسيا قۇرامىنا اكىمدىك مۇشەلەرى, باسەكەلەستىكتى قورعاۋ سەكىلدى ءتيىستى قۇزىرلى ورگاندار مەن دەپارتامەنت وكىلدەرى كىرگەن. قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى كوميسسياعا توراعالىق ەتەدى. جۇمىسشى توپ الىپساتارلاردىڭ تاۋار ۇستىنە قوياتىن قۇندى تىم كوبەيتىپ جىبەرمەۋىن قاداعالايدى. سونداي-اق ءۇي ماڭىنداعى, بازارلارداعى دۇكەندەر مەن ساۋدا نۇكتەلەرىندە باعانىڭ نەگىزسىز وسۋىنە جول بەرمەۋ جاعىن باقىلاۋلارىنا الادى. اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ قىمباتتاۋىن بولدىرماۋدىڭ ءبىر باعىتى رەتىندە قالا اۋماعىنىڭ ىرگەسىندە ورنالاسقان ساۋدا-لوگيستيكالىق ورتالىعى قۇرىلىسىنىڭ ەكىنشى جانە ءۇشىنشى كەزەڭى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. وندا 22 جوباعا ساي ينۆەستورلار ازىق-ت ۇلىك ونىمدەرىن ساقتاۋعا نيەت ءبىلدىرىپ وتىر. سونىڭ ىشىندە 3 ينۆەستور جۇمىسىن باستاپ كەتىپتى. اراسىندا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتارى ەندى دايىندالىپ جاتقان جوبالار دا بار. بۇگىندە ماۋسىمارالىق كەزەڭدە 80 مىڭ توننا ازىق-ت ۇلىككە قاجەتتىلىك تۋىنداسا, قالا سونىڭ 35 مىڭ تونناسىن جاۋىپ وتىر. ەندى ساۋدا-لوگيستيكالىق ورتالىقتاردىڭ قۇرىلىس كەزەڭدەرى تولىق اياقتالسا, ءونىم تاپشىلىعى ماسەلەسى بۇرىنعىداي تۋىندامايدى دەگەن ءسوز. ازىق-ت ۇلىكتىڭ مول قورىن جاساقتاۋدان بولەك, ساۋدا-لوگيستيكالىق ورتالىقتارداعى قويمالاردىڭ ەكىنشى قىزمەتى تۇركىستان وبلىسىنان جانە وزبەكستاننان كەلەتىن ەرتە پىسەتىن ونىمدەردى ساقتاپ, شاھارداعى قايتا وڭدەۋشى كاسىپورىنداردى ءتيىستى شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتەتىن بولادى. وسى رەتتە «بوزارىق» تاماق ونەركاسىبى يندۋستريالىق ايماعىندا جوبالاردى يگەرۋ بويىنشا جۇمىستار قارقىندى جۇرگىزىلىپ جاتىر. اتالعان كاسىپورىندار الاڭىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى قايتا وڭدەلىپ, سول ارقىلى شاھارعا كەلەتىن يمپورتتىق تاۋارلار ۇلەسى ازايىپ, كەرىسىنشە مەگاپوليستىڭ دايىن تاماق وندىرىسىندەگى ەكسپورتى ارتاتىن بولادى. 132 گەكتار اۋماقتى الىپ جاتقان يندۋستريالىق ايماقتا 8 جوبانىڭ جۇمىسى باستالىپ كەتتى.
پرەزيدەنتتىڭ جەرگىلىكتى اكىمدىكتەرگە تاپسىرعان باستى مىندەتتەردىڭ قاتارىنا ينۆەستيتسيا تارتۋ ماسەلەسى كىرەتىنى بەلگىلى. وسى رەتتە مەملەكەت تاراپىنان ينۆەستورلارعا بىرنەشە قولداۋ قاراستىرىلعان. اتاپ ايتقاندا, ەگەر كاسىپكەر جوبانى ىسكە اسىرۋعا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەن قاراجات جۇمساسا, پايىزدىق سۋبسيديالاۋ باعدارلاماسى بويىنشا الىنعان نەسيەنىڭ 10 پايىزعا جۋىق مولشەرلەمەسى مەملەكەت ارقىلى وتەلەدى. ەكىنشىدەن, ينۆەستيتسيالىق سۋبسيديالاۋ باعدارلاماسىنا سايكەس كوكونىس ساقتاۋ قويمالارىن نەمەسە قايتا وڭدەۋ كاسىپورىندارىن سالعان جاعدايدا كەتكەن شىعىننىڭ 25-50 پايىزعا دەيىنگى مولشەرى مەملەكەت ەسەبىنەن كاسىپكەرگە قايتا قايتارىلادى. سونداي-اق ساتىپ الىنعان مالدىڭ باسىنا, تىڭايتقىشتار مەن تۇقىمعا سۋبسيديا تولەنەدى.
بۇگىنگى تاڭدا مەگاپوليستە ەلۋدەن استام اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆى بار. ىرىلەنۋدىڭ نەگىزگى پايداسى كوپ. ماسەلەن, مال شارۋاشىلىعىندا مەملەكەتتەن جاردەم الۋ ءۇشىن ونىڭ تالاپتارىن ورىنداۋ كەرەك. ايتالىق, مال سانى كەمى 50 باس بولۋى قاجەت. ال بۇل مىندەتتى ىسكە اسىرۋ ۇساق شارۋاشىلىقتاردىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. كووپەراتيۆكە بىرىككەن جاعدايدا شاعىن شارۋاشىلىق قۇرىلىمدارىنان مۇنداي تالاپتار بىردەن الىنىپ تاستالىنادى. وسىلايشا, كووپەراتيۆ مۇشەسى اتانعان شارۋالار مالدىڭ جەم-ءشوبىن ساتىپ العاندا جانە باسقا دا جاعدايلاردا مەملەكەتتىڭ كوپ جەڭىلدىگىن پايدالانۋعا مۇمكىندىك الادى.
بۇگىنگى تاڭدا «اۋىل اماناتى» باعدارلاماسىمەن وڭىرلەردەگى اۋىل تۇرعىندارىنا 2,5 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن نەسيە بەرىلىپ جاتىر. الايدا مەگاپوليس بيىل بۇل باعدارلاماعا ىلىگە الماپتى. ءتيىستى مينيسترلىك كەلەسى جىلى شىمكەنتتى «اۋىل اماناتىنا» قوسۋعا ۋادە بەرگەنگە ۇقسايدى. دەي تۇرعانمەن, شاھاردا وعان بالاما قولداۋ تەتىگى بار. ول – جاستاردى بيزنەس باستاۋعا قۇلشىندىراتىن ارزان نەسيە باعدارلاماسى. ونىڭ شارتىنا سايكەس جاس كاسىپكەرلەرگە 2,5 پايىزبەن 5 ملن تەڭگەگە دەيىن نەسيە بەرۋ قاراستىرىلعان. قازىرگى تاڭدا بۇل بويىنشا قالاعا 1,3 ملرد تەڭگە ءبولىنىپتى. سونىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى باعىتىندا باسقارماعا وتىنىشپەن جولدانعان 26 جوبانىڭ التاۋىنا قارجىلاي قولداۋ كورسەتىلىپتى. ال قالعاندارىنىڭ قۇجاتتارى قارالىپ جاتىر. وسى كومەكتىڭ بارلىعى كلاستەرلىك جوبالاردى قولداۋ, ۇساق شارۋاشىلىقتاردى كووپەراتيۆكە بىرىكتىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ وتىر.
جالپى, مەگاپوليستەگى شارۋاشىلىقتار يەلىگىندە مىڭعا جۋىق تەحنيكا بار. «قازاگروقارجى» ينستيتۋتى ارقىلى فەرمەرلەرگە ليزينگپەن جاڭا تەحنيكا ساتىپ الۋعا مۇمكىندىكتەر ۇسىنىلىپ جاتىر. ءبىر ايتا كەتەرلىگى, م.اۋەزوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارى ويلاپ شىعارعان كوشەت ەگۋ مەن ءوزى تەگىستەپ ارىق-اتىز سالاتىن تەحنيكانى تىركەپ, مەملەكەتتىك سۋبسيدياعا ۇسىنۋ جۇمىستارى قولعا الىنا باستاپتى. وسى باستامانىڭ ناتيجەسىندە بولاشاقتا جەرگىلىكتى فەرمەرلەر شىمكەنتتە شىعارىلعان تەحنيكالارمەن قامتاماسىز ەتىلەتىن بولادى.
شاھاردا جالپى اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەر كولەمى 30 مىڭ گەكتار بولسا, سونىڭ 27 مىڭ گەكتارى يگەرىلگەن. سۋارمالى ەگىستىك 5 مىڭ گەكتاردى قۇرايدى. وعان اعىن سۋ 27 كانال ارقىلى كەلەدى. جىل سايىن باسقارما تاراپىنان 2-3 جوندەۋدەن وتەدى. كەڭەس داۋىرىنەن قالعان كانالدار بولعان سوڭ كۇردەلى جوندەۋگە ءبىراز قاراجات پەن ۋاقىت كەرەگى تۇسىنىكتى. سونىڭ ناتيجەسىندە سۋارمالى ەگىستىكتىڭ جاعدايى جاقسارىپ كەلەدى. سونىمەن بىرگە بيىل «باقىت» شارۋا قوجالىعى 50 گەكتار جەرگە جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ تەحنولوگياسىن ەنگىزىپتى. ول مەملەكەتتەن ءتيىستى قولداۋ شارالارىن الىپ, مال ازىعى داقىلدارىن ەگىپ جاتىر. ال تامشىلاتىپ سۋارۋ كوبىنەسە جەمىس پەن كوكونىس داقىلدارىنىڭ يرريگاتسياسىندا قولدانىلادى. الداعى ۋاقىتتا 200 گەكتار جەرگە جاڭبىرلاتىپ, تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنولوگيالارىن پايدالانۋ بويىنشا جوبالار ازىرلەنىپ جاتىر.
«بۇدان بولەك مەگاپوليستە 209 گەكتار جىلىجاي ورنالاسقان. بيىل قىستا بولعان اۋا رايىنىڭ قولايسىز جاعدايىنان ءبىراز شارۋا زيان شەككەن ەدى. وسىعان بايلانىستى جىلىجايلار قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەلەرى مەن ۇكىمەتتىڭ ارنايى وكىلدەرى بىرنەشە رەت جيىن ۇيىمداستىرىپ, سالاداعى ءبىراز پروبلەمالار بويىنشا ورتاق شەشىمگە كەلدى. سونىڭ ىشىندە بۇرىنعى گەكتارلى سۋبسيديا باعدارلاماسىن قايتا ىسكە قوسۋ جونىندە جانە كومىر وندىرۋشىلەردەن تىكەلەي قاتتى وتىندى ساتىپ الاتىن بولىپ ۋاعدالاستى. بۇل ماسەلەلەر كۇزگە قاراي شەشىمىن تابۋعا ءتيىس. ءارى قاراي وسى بويىنشا جىلىجاي شارۋاشىلىعىن دامىتا بەرەمىز. سونىڭ اياسىندا يندۋستريالىق ايماق قۇرىلادى. وندا جىلىجاي كەشەنى بوي كوتەرەدى. ەندىگى جۇمىس جىلىجاي كەشەندەرىن نەمەن جىلىتۋ ءتيىمدى, تابيعي گازبەن بە, كومىرمەن بە؟! وسى ماسەلەنى شەشۋ قالدى. سونىمەن بىرگە جىلىجاي ورنالاساتىن يندۋستريالىق ايماقتى جوعارى قۋات كوزى بار مەكەنگە جاقىن اۋماقتان قاراستىرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. مۇنىڭ الدىندا ءۇشىنشى جىلۋەنەرگيا ورتالىعىنىڭ ىستىق بۋىن پايدالانۋ ماقساتىندا سول مەكەمەنىڭ توڭىرەگىنەن اشقان بولاتىنبىز. الايدا جىلۋ ورتالىعى بوساتقان تاريفتىك باعانىڭ قىمباتتىعىنا بايلانىستى ءونىمدى وندىرۋگە جۇمسالاتىن شىعىن وزىندىك قۇنىنان اسىپ كەتكەندىكتەن بۇل جوبادان باس تارتىپ, قازىرگى تاڭدا تابيعي گاز قۋاتتىلىعى بار كوزدىڭ ماڭىنان سالۋعا شەشىم قابىلداپ وتىرمىز», دەدى ءا.جانباتىروۆ.
مەگاپوليستە دايىن ءونىم شىعارۋ سالاسى قارقىندى دامىپ كەلەدى. ايتالىق «دارى سايراما» كومپانياسى جىلىنا 15 ملن داناعا دەيىن, ال بىلتىر عانا جوباسىن جۇزەگە اسىرعان «الان ي كومپانيا» كاسىپورنى 10 ملن داناعا جۋىق بانكىگە جابىلعان قالبىرلى ونىمدەر وندىرەدى. سونىمەن بىرگە «ازامات» سەرىكتەستىگىنىڭ دە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەۋ سالاسىنداعى جوباسى اۋقىمدىلاردىڭ قاتارىنا كىرەدى. الداعى ۋاقىتتا باسقارما وسى سەكىلدى ءىرىلى-ۇساقتى وڭدەۋشى كاسىپورىنداردى ەنەرگيا قۋاتتىلىعى جوعارى, ينفراقۇرىلىم جاعىنان جان-جاقتى جاعداي قاراستىرىلعان «بوزارىق» تاماق ونەركاسىبى يندۋستريالىق ايماعىنا كوشىرۋ بويىنشا جۇمىستاردى قولعا الىپ جاتىر.
سالادا اتقارىلعان وزگە دە شارالار جونىندە ايتىپ وتسەك, 2023 جىلدىڭ قاڭتار-ءساۋىر ايلارىندا اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جالپى ءونىم كولەمى 13,2 ملرد تەڭگەگە جەتكەن. وتكەن جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا تابىس 3 ملرد تەڭگەگە ارتقان. ەگىستىك القاپتا كوكتەمگى جانە كۇزگى دالا جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن جەڭىلدەتىلگەن باعامەن 1 000 توننا جانار-جاعارماي ءبولىندى. قازىرگى ۋاقىتتا وپەراتورلار مۇناي وڭدەۋشى زاۋىتتان ءتيىستى جانار-جاعارمايدى الىپ ۇلگەردى, ءسويتىپ 310 توننا سۇيىق وتىن شارۋالاردىڭ قاجەتتىلىگىن وتەۋگە ۇلەستىرىلدى. ءوز كەزەگىندە اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىنا اسا جۇقپالى اۋرۋلارعا قارسى ۆاكتسينا ەگۋ جانە ۆەتەرينارلىق زەرتحانادا زەرتتەۋگە قان سىناماسىن الۋ, سىرعا سالۋ, ۆەتەريناريالىق پاسپورت بەرۋ, كەنەگە قارسى زالالسىزداندىرۋ, قاڭعىباس يتتەر مەن مىسىقتاردى اۋلاۋ جۇمىستارىن باسقارماعا قاراستى «ۆەتەريناريالىق قىزمەت» مەكەمەسى اتقارادى. اشم ۆەتەريناريالىق باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ كوميتەتىنىڭ بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن ەرەجەگە سايكەس بيىلعى 4 ايدا اسا قاۋىپتى 29 ءتۇرلى اۋرۋعا قارسى دياگنوستيكالىق زەرتتەۋ مەن 14 ءتۇرلى جۇقپالى اۋرۋعا قارسى پروفيلاكتيكالىق ەگۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپتى. سونداي-اق قوي مەن ەشكى, ءىرى قارا مالدان جانە جىلقىدان الىنعان تولدەر سىرعالانىپ, قۇجاتتاندىرىلعان. جانۋارلاردىڭ شوعىرلانۋ ورىندارىنا مونيتورينگ جاسالىنىپ وتىرادى. ازاماتتاردىڭ ءوتىنىشى بويىنشا قاراۋسىز قالعان نەمەسە كوشەدە قاڭعىپ جۇرگەن 9 مىڭعا جۋىق يت پەن 600-دەن استام مىسىق اۋلانىپ, ۇلگىلىك قاعيداعا سايكەس ىزگىلىك تاسىلمەن جانسىزداندىرىلدى.
