مۇنى شولپان-اتا قالاسىندا وتكەن «ورتالىق ازيا – ەۋروپالىق وداق» فورماتىنداعى ەكىنشى كەزدەسۋدە قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ باسا ايتتى. ول وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەۋروپادان قازاقستانعا تارتىلعان ينۆەستيتسيا 23 پايىزعا ارتىپ, 12,5 ميلليارد دوللارعا جەتكەنىن مالىمدەدى.
«تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءبىز شەتەلدەن 350 ميلليارد دوللاردان اسا تىكەلەي ينۆەستيتسيا تارتتىق. ونىڭ جارتىسىنا جۋىعى ەۋرووداق ەلدەرىنە تيەسىلى. ەۋروپالىق وداق – قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا سەرىكتەسى. ءبىزدىڭ سىرتقى ساۋدامىزدىڭ 40 پايىزدان استامى وسى ۇيىمنىڭ ۇلەسىنە تيەسىلى. بىلتىر قازاقستاننىڭ ەۋرووداق ەلدەرىمەن ءوزارا تاۋار اينالىمى 40 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. 2025 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىشتى 50 ميلليارد دوللارعا جەتكىزۋ ءۇشىن بىزدە بارلىق مۇمكىندىك بار دەپ سانايمىن», دەدى پرەزيدەنت.
قازاقستان ەۋروپا ەلدەرىنە اراسىنداعى كولىك-لوگيستيكالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ماسەلەسىنە ەكىنشى باسىمدىق رەتىندە نازار اۋدارادى. ماسەلەن, قازىرگى ۋاقىتتا ەۋروپاعا ەكسپورتتالاتىن قازاقستان مۇنايىنىڭ 80 پايىزى كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. وسى ورايدا, ورتاق مۇددەنى ەسكەرە وتىرىپ, ستراتەگيالىق تۇرعىدا ماڭىزدى وسى قۇبىر ارقىلى مۇنايدىڭ ۇزاق مەرزىمدى جانە تۇراقتى جەتكىزىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ەۋرووداق ءارى قاراي دا قولداۋ كورسەتە بەرەدى دەگەن سەنىم ارتادى قازاقستان.
مەملەكەت باسشىسى قىرعىزستانداعى كەزدەسۋدە باسقا باعىتتار بويىنشا جەتكىزىلەتىن مۇناي ەكسپورتىنىڭ پەرسپەكتيۆالارىن ايقىنداپ بەرگەن ەدى.
«مىسالى, جىل باسىنان بەرى قازاقستان مۇنايىن «اقتاۋ – باكۋ – تبيليسي – جەيحان» باعىتى بويىنشا جىلىنا 1,5 ميلليون توننا كولەمدە جونەلتۋ جۇمىسى باستالدى. ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ءبىز «اقتاۋ – باتۋمي» باعىتى بويىنشا ترانسكاسپي باعىتىنىڭ قۇبىرى ارقىلى جونەلتۋ كولەمىن ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. سونىمەن بىرگە قازاقستان «درۋجبا» قۇبىرى ارقىلى گەرمانياعا مۇناي جەتكىزۋ ءىسىن جۇزەگە اسىرا باستادى. بيىل جىل باسىنان بەرى 90 مىڭ توننا كولەمىندە مۇناي جەتكىزىلدى. بۇل كورسەتكىشتى 1,2 ميلليون تونناعا دەيىن جەتكىزۋگە الەۋەتىمىز جەتكىلىكتى جانە ونى كەلەشەكتە ارتتىرۋعا مۇمكىندىگىمىز بار», دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
سونداي-اق پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ گەرمانياعا تاسىمالدايتىن مۇناي كولەمىن جىلىنا 200 مىڭنان 1,2 ملن تونناعا دەيىن ارتتىرۋدى ۇسىندى. ول وسىلايشا ەۋرووداقتىڭ ەمبارگوسىنا ۇشىراعان رەسەي مۇنايىن الماستىرۋدى ۇسىنعان.
2023 جىلدىڭ العاشقى بەس ايىندا قازاقستان گەرمانيانىڭ شۆەدت قالاسىنداعى مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىنا (رەسەي-ۋكراينا سوعىسىنا دەيىن «روسنەفتىگە» تيەسىلى بولعان) 90 مىڭ توننا مۇناي جىبەرگەن. وسى قارقىنمەن قازاقستان گەرمانياعا جىل سوڭىنا دەيىن 200 مىڭ توننا مۇناي جونەلتەدى. ق.توقاەۆتىڭ سوزىنشە, قازاقستان تاسىمالداۋ كولەمىن كەمىندە 6 ەسە ارتتىرا الادى.
«بۇل كورسەتكىشتى جىلىنا 1,2 ملن تونناعا دەيىن ارتتىراتىن الەۋەت بار», دەدى ق.توقاەۆ. قازاقستان 2023 جىلى ەۋرووداققا تاسىمالدايتىن مۇناي كولەمىن ارتتىرعان. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتىنشە, العاشقى توقساندا قازاقستان ەو-عا مۇنايىنىڭ 71 پايىزىن تاسىمالداعان, بىلتىر وسى كەزەڭدە بۇل كورسەتكىش 65 پايىز بولعان.
گەرمانيادان بولەك, قازاقستان مۇنايىن يتاليا دا الىپ جاتىر. سوعىسقا دەيىن ونى رەسەيلىك «لۋكويل» شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتكەن. يتالياعا تاسىمالدانعان مۇناي كولەمى العاشقى توقساندا جالپى كولەمنىڭ 38 پايىزىن قۇراعان. بىلتىر بۇل كورسەتكىش 28 پايىز بولدى. فرانتسياعا تاسىمالدانعان قازاقستان مۇنايى 5-تەن 7-گە, رۋمىنياعا جەتكىزىلگەن مۇناي كولەمى 4 پايىزدان 7 پايىزعا دەيىن ۇلعايعان.
پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ پەن ەۋروپالىق كوميسسيانىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى ماروش شەفچوۆيچ قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى ساۋدا, ينۆەستيتسيا, ەنەرگەتيكا, كولىك جانە لوگيستيكا سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلاعان كەزدە دە قازاقستان ەۋروپالىق وداقپەن ينۆەستيتسيالىق سەرىكتەستىكتى ودان ءارى تەرەڭدەتۋگە جانە ءوزارا ساۋدانى ارتاراپتاندىرۋعا مۇددەلى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار سوڭعى جىلدارى اسا ماڭىزدى شيكىزات سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ماسەلەسى دە وزەكتى بولىپ وتىر.
ءاليحان سمايىلوۆ وتكەن جىلى COP-27 كونفەرەنتسياسى اياسىندا ەۋروكوميسسيا باسشىسى ۋرسۋلا فون دەر ليايەنمەن بىرگە وسى باعىتتاعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلعانىن ەسكە سالدى.
«قۇجات ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورلارىنداعى ارىپتەستىگىمىزدى نىعايتۋ بويىنشا ناقتى ءىس-شارالاردى كوزدەيدى, ونىڭ نەگىزگى ەلەمەنتى «جاسىل» تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ بولىپ تابىلادى. بۇل وسى سالاداعى ورتاق ماقساتتارىمىزدى جۇزەگە اسىرۋعا قوسىمشا سەرپىن بەرەتىنى ءسوزسىز», دەدى پرەمەر-مينيستر.
ءوز كەزەگىندە ماروش شەفچوۆيچ ەۋروپالىق وداق بۇعان دەيىن قول جەتكىزىلگەن بارلىق ۋاعدالاستىقتى جۇزەگە اسىرۋدى جالعاستىرۋعا دايىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«مەنىڭ رەسپۋبليكاعا ساپارىم ەۋروپالىق وداقتا قازاقستاندى اسا ماڭىزدى ستراتەگيالىق سەرىكتەس رەتىندە كورەتىنىمىزدى دالەلدەيدى. ءبىز ءوزارا تاۋار اينالىمىنىڭ ارتقانىنا قۋانىشتىمىز جانە ءسىزدىڭ ەلدەگى ەڭ ءىرى ينۆەستورلاردىڭ ءبىرى بولعانىمىزدى ماقتانىش تۇتامىز. مەنىڭ ساپارىمدا سىزدەردىڭ مينيسترلەرىڭىزبەن كەزدەسۋلەردىڭ بارلىعى ءساتتى ءوتتى. ءبىز بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە بولاتىن ورتاق جوبالاردى تالقىلادىق. بارىنشا تىعىز ىنتىماقتاستىقتى ءارى قاراي نىعايتۋ – ءبىزدىڭ كۇن تارتىبىمىزدە تۇرعان نەگىزگى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى», دەدى ماروش شەفچوۆيچ.
