تاۋلىك بىرنەشە سەكۋندقا قىسقارۋى مۇمكىن

زەرتتەۋشىلەر جەر يادرو­سى وسىندەگى اينالۋ قوزعا­لىسىنىڭ وزگەرىسى ءبىر جىل­داعى كۇندەردىڭ ءبارىن قوس­قاندا بىر­نەشە سەكۋندقا قىس­قاراتىنىن ايتىپ وتىر. بۇل تۋرالى دايەكتەر «نيت­شەر گەو­ساينس» عىلىمي جۋرنالىندا جا­ريالانعان.

ال «ۋول ستريت جورنال» گازەتىندە كەلتىرىلگەن دەرەكتەرگە سۇيەنسەك عالىم­دار بۇل قۇبىلىستىڭ جەردىڭ ماگ­نيتتىك تارتىلۋ ورىسىنە دە اسەرى بارىن جاسىرمايدى.

ءوز كەزەگىندە بەيجىڭ ۋني­ۆەرسيتە­تىندەگى ءزىلزالالار عى­لىمىنىڭ زەرتتەۋ­شىسى شيا­دۋڭ سۋڭ تەوريالىق تۇرعى­دا بۇل باياعىدان جالعاسىپ كەلە جات­قان ۇدەرىس ەكەنىن، الايدا سوڭعى زەرت­تەۋدىڭ ونىڭ تاياۋدا باستالعانىن ايعاقتاي­تىنىن مالىمدەدى.

سونداي-اق سۋڭ يادرو وسىن­دەگى اينالۋ قوزعالىسىنىڭ وزگەرۋىنە ماگنيتتىك تارتى­لىس­تىڭ اسەر ەتكەنىن، ال ماگ­نيتتىك ءورىستىڭ قۇبىلۋىنا جەر قىرتىسىنداعى سۇيىق­تىق قابات سەبەپشى بول­عا­نىن العا تارتادى. وسى­لاي­شا، عالامشاردىڭ يادرو­سىنىڭ اينالۋىن باقى­لاۋ عالىم­دارعا جەر قىرتىستا­رىنىڭ ءبىر-بىرىمەن قالاي ارە­كەتتەسەتىنىن زەرتتەۋگە مۇم­كىندىك تۋعى­زىپ وتىر.

بۇدان بولەك عالىمدار الپىسىنشى جىلدارداعى جانە قازىرگى ءزىلزالالاردى زەرت­تەي كەلە، يادرونىڭ اينالۋى 2009-2020 جىلدار ارالىعىندا توقتاپ قالعان دەگەن تۇجىرىمعا كەلگەن. ءتىپتى ول تەرىس قاراي اينالا باستادى دەگەن دە بولجامدار جاساعان.

ال باتىستىق عالىم دجون فيدالدىڭ جانە وزگە دە زەرتتەۋشىلەردىڭ ما­لىم­­دەۋىنشە، جەردىڭ يادرو­سى 2001-2003 جىلدار ارا­لىعىندا اينالۋىن توقتات­قان. سونىمەن قاتار ولار قى­تايلىق عالىمداردىڭ زەرتتەۋىمەن كەلىسكەنىمەن كەي­­بىر ماسەلەلەردە باسقا پىكىر­دى ۇستا­نادى. ماسەلەن، جەردىڭ يادروسى جوعا­رىدا اي­تىلعانداي ەشقاشان تەرىس اي­نالمايدى، تەك اينالۋ قوز­عالىسىندا شامالى وزگە­رىستەر بولۋى مۇمكىن.

ايتا كەتۋ كەرەك، عالام­شاردىڭ ور­تاسىنداعى نۇكتە-يادروسى تەمىر مەن ني­كەلدەن تۇرادى. ونى جەردىڭ قاتتى قىرتىستارىنان سۇيىقتىق قاباتى ءبولىپ تۇر. سونداي-اق يادرونىڭ وسىنداي قۇرىلىمى ونىڭ جەر وسىنەن دەربەس وز­دىگىنشە اينالا بەرۋگە مۇم­كىندىك بەرەدى.

شىمكەنت