مەديتسينا • 07 جەلتوقسان، 2022

COVID-19: «تسەربەر» شتامى قانشالىقتى قاۋىپتى؟

114 رەت كورسەتىلدى

تىنىشتىعىمىزدى بۇزىپ، اماندىعىمىزعا قاۋىپ توندىرگەن كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ دۇربەلەڭى باسىلعانىمەن، ءالى كۇنگە دەيىن ارامىزدان ىرگەسىن اجىراتا قويعان جوق. بىلايعى جۇرتقا بايقالا قويماس، بىراق كۇن سايىن بۇل بالەكەت ىندەتكە شالدىققان جۇزدەن اسا ادام انىقتالىپ جاتىر، اراسىندا ءبىرلى-جارىم قايتىس بولعاندار دا بار.

سۋرەتتى تۇسىرگەن ەرلان ومار، «ەQ»

بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدە ىندەت جۇقتىرۋ كورسەتكىشىنىڭ ارتۋى بايقالادى. كورو­ناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ تارالۋىنا جول بەرمەۋ جونىندەگى ۆەدومستۆوارالىق كو­ميسسيانىڭ دەرەگى بويىنشا، قاراشا ايىن­دا الدىڭعى ايمەن سالىستىرعاندا ىندەت جۇقتىرۋ 1،6 ەسە وسكەن. ەلىمىزدىڭ 3 وڭىرىندە – الماتى، استانا جانە قاراعاندى وبلىسىندا اۋرۋشاڭدىق اپتا سايىن 2،2 ەسەگە دەيىن ءوسىپ جاتىر ەكەن. سونداي-اق 5 وڭىردە (اقمولا، اتىراۋ، جامبىل، ۇلىتاۋ وبلىستارى، شىمكەنت قالاسى) كەيىنگى اپتادان باستاپ سىرقاتتانۋشىلىق اپتاسىنا 3،5 ەسەگە دەيىن بىرتىندەپ ءوسىپ كەلەدى.

كوروناۆيرۋسقا قارسى تۇرار ءتۇرلى امال تاۋىپ، كۇرەسىپ باققانىمىزبەن، جاعدايعا بەيىمدەلگىش «جانى ءسىرى» ىندەت مۋتاتسياعا ۇشىراپ، اينالىپ كەلىپ جاۋ­داي ءتيۋىن تىيار ەمەس. قايتپايتىن ۆي­رۋستىڭ وسى كۇنگە دەيىن بىرنەشە شتامى پايدا بولىپ، قانشاما جۇرتتى قان قاقساتتى. ەندى «تسەربەر» دەيتىن تاعى ءبىر ءتۇرى شىعىپ، ەلىمىزدەن مۇنى جۇقتىرعان ادام دا انىقتالدى. الايدا ماماندار «وميكرون» شتامىنىڭ مۋتاتسيالانعان تۇرىنە جاتاتىن بۇل «تسەربەردىڭ» اسا قاۋىپتى ەمەس ەكەنىن ايتىپ وتىر.

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ساني­تا­ريالىق-ەپيدەميولوگيالىق باقى­لاۋ كوميتەتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، قازاق­ستاندا «وميكرون» شتامىنىڭ «تسەربەر» سۋبگەنەتيكالىق جەلىسى تولىق گەنوم­دىق سەكۆەنيرلەۋ ناتيجەسىندە تابىلدى. اتالعان كوميتەتتىڭ وكىلى جاسۇلان الپىس­باەۆ جاڭا شتامم جەڭىل وتەتىنىن، بۇنى ەمدەۋ كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ باسقا شتامدارىنان ەرەكشەلەنبەيتىنىن ايتتى.

«SARS-CoV-2 ۆيرۋسىنىڭ گەنەتي­كالىق سيپاتتاماسىن تولىق گەنومدىق سەكۆە­­نيرلەۋ ادىسىمەن قاراشا ايىندا «وميكرون» نۇسقاسىنىڭ اينالىمى انىق­تال­دى. ونىڭ 0،5%-دا BQ.1.1 سۋبگەنە­تيكا­لىق جەلىسى («تسەربەر») تابىل­دى، ال 99،5%-دا – «وميكرون» شتامى­نىڭ باس­قا نۇسقالارى. «تسەربەر» شتامى­نىڭ بەلگى­لەرى «وميكروننىڭ» بۇرىن­عى كىشى تۇر­لەرى­نەن ايتارلىقتاي ەرەكشە­لەن­بەيدى. اۋرۋ كوبىنەسە ءجىتى رەسپيرا­تور­لىق اۋرۋ­دىڭ جە­ڭىل تۇرىندە وتەدى. قى­زۋ­دىڭ كوتەرى­لۋى، بۋىن اۋرۋى، ازداپ مۇ­رىن­­نان سۋ اعۋ، السىزدىك بولۋى مۇمكىن، كەي­بى­رەۋ­لەرىن­دە ىشەك اۋرۋ­لارى بولا­دى»، دەيدى ج.الپىسباەۆ.

ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، شتامم تەز جۇعادى، الايدا اسا قاۋىپتى ەمەس. ناۋقاستاردى دياگ­نوستيكالاۋ جانە ەمدەۋ باسقا COVID-19 شتامدارىنان ەرەكشەلەنبەيدى. ينفەكتسيادان قورعانۋدىڭ ءتاسىلى – COVID-19-عا قارسى ۆاكتسينالاۋ مەن رەۆاكتسينالاۋ.

قازىرگى ۋاقىتتا مۋتا­تسيا­­لان­عان «تسەربەر» 65-تەن اسا ەلدە، سونىڭ ىشىن­دە رە­سەيدە، اقش-تا، ەۋرو­پا ەل­دە­رىندە انىق­تالدى.

جالپى، ەلىمىزدە 6 جەل­توق­سانداعى دەرەككە سۇيەن­سەك، كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنان بارلىعى 1 374 ادام ەمدەلىپ جاتىر. بۇل قاتاردا كوروناۆيرۋس پنەۆمونياسىنا شالدىققان 191 ناۋقاس ستاتسيوناردا، ال 1 183 ناۋقاس امبۋلاتوريالىق دەڭگەيدە ەم قابىلداپ جاتىر. ىندەت جۇقتىرعانداردىڭ ىشىندە 5 ادامنىڭ جاعدايى اۋىر، 3 پاتسيەنتتىڭ جاعدايى وتە اۋىر، 4 ناۋقاس وكپەنى جاساندى جەلدەتۋ اپپاراتىنا قوسىلعان.

وتكەن تاۋلىكتە كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 140 ادام انىقتالدى. ال كوروناۆيرۋس پنەۆمونياسىنا شالدىققاندار تىركەلگەن جوق. بىراق بۇرناعى كۇنى ءبىر ادامنىڭ پنەۆمونيا­دان قايتىس بولعانى بەلگىلى بولدى.

ميلليوننان اسا حالقى بار استاناداعى احۋالعا توقتالساق، كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 99 ادام ينفەكتسيالىق ستاتسيوناردا ەمدەلىپ جاتىر. ونىڭ ىشىندە 19 ادام پنەۆمونياعا شالدىققان. ال جانساقتاۋ بولىمشەسىندە 8 پاتسيەنت جاتىر، ونىڭ تورتەۋى ءوجج اپپاراتىنا قوسىلعان.

جالپى، ەلوردادا بۇگىنگە دەيىن 265 921 كۆي جۇقتىرۋ جاعدايى تىركەلسە، ونىڭ 99%-ى اۋرۋىنان ايىققان. كۇن سايىن جەدەل مەديتسينالىق جاردەم ستانساسىنا كۆي بويىنشا ورتا ەسەپپەن 8 ادام جۇگىنىپ جاتىر ەكەن. ال ءبىر تاۋلىكتە 400-دەن اسا ادامعا پتر زەرتتەۋى جۇر­گىزىلىپ، 64 ادامنىڭ ىندەت جۇق­تىرعانى انىقتالعان. ونىڭ ىشىندە 6 ادام ىندەتتى قاي­تا جۇقتىرىپتى.

جوعارىدا ايتىلعانداي، بۇل ىندەتكە قارسى تۇرۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى – ۆاكتسينا سالدىرۋ. قالاي دەگەنمەن، كورو­ناۆيرۋسقا قارسى ۆاك­تسي­نانىڭ تولىق كومپونەنتىن قابىلداعانداردىڭ يممۋنيتەتى جاڭا شتامدارعا توتەپ بەرە الاتىنداي الەۋەتتى بولاتىنىن ماماندار قاپەرگە سالىپ وتىر. بۇل رەتتە ەلىمىزدە بۇگىنگە دەيىن كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينالاردىڭ ءبىرىنشى كومپونەنتىن 10 849 289 ادام، ال ەكىنشى كومپونەنتن 10 613 754 ادام سالدىرعانىن ايتا كەتكەن ءجون.

حالىقتى كوروناۆيرۋس ين­فەك­تسياسىنا قارسى ۆاكتسين­لاۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ماق­ساتىندا وڭىرلەرگە 12 جاستان اسقانداردى ۆاكتسينالاۋ جانە رەۆاكتسينالاۋ ءۇشىن Pfizer ۆاك­تسيناسىنىڭ 200 مىڭ دوزاسى جەتكىزىلدى. ۇجىمدىق يم­مۋ­نيتەتتى ساقتاۋ ءۇشىن سوڭ­عى ۆاك­­تسينالاۋدان كەيىن 6 اي ارا­لىقپەن كوروناۆيرۋس ينفەكتسيا­سىنا قارسى رەۆاكتسينالاۋ الۋ قاجەت. بۇل ءۇشىن رەسپۋبليكادا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنا قارسى ۆاكتسينالار مولشەرى جەتكىلىكتى.

 

ۇقساس جاڭالىقتار