قۇرىلىستى تسيفرلاندىرۋ دەڭگەيى تومەن

قازاقستاننىڭ قۇرىلىس سالۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى ۆيكتور ميكريۋكوۆتىڭ مالىمەتىنشە، ەلىمىزدەگى تسيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ دامۋ دەڭگەيى تىم تومەن. دالىرەك ايتساق، ەلدىڭ قۇرىلىس سالاسى نەبارى 5 پايىزعا عانا تسيفرلاندىرىلعان. دەمەك الدا قىرۋار جۇمىس كۇتىپ تۇر.

– ءبىزدىڭ مىقتى تۇسىمىزدى بىلەسىز بە؟ ءبىز كونتراگەنتتەردى تەكسەرۋ قىز­مەتىنە كەلگەندە كەرەمەتپىز. ولار بارلىق اقپاراتتى تەكسەرە الادى، كومپانيالاردىڭ رەيتينگىن قالىپ­تاستىرۋعا قاۋقارلى، مامىلەلەر اياسىندا ءسىز بەن ءبىزدى قورعاۋعا كومەكتەسەدى. بۇل تەتىك ويداعىداي جۇمىس ىستەپ تۇر. ال قۇرىلىس كومپانيالارى اياسىندا ىشكى قۇجات اينالىمىن تسيفرلاندىرۋ وتە باياۋ. مىسال رەتىندە ساتىپ الۋ پروتسەسىن الايىق. تەندەرلەردى وتكىزۋ ءۇشىن ونلاين جانە باسقا دا تسيفرلىق الاڭداردى پايدالانۋ ءارى ەنگىزۋ جۇ­مىستارى ەندى عانا قولعا الىنا باستادى. كومپانيالاردىڭ بارلىعىنا بىردەي تەندەرلىك ەرەجە جوق. تيىسىنشە، بۇل ءدال قازىرگى ۋاقىتتا بارماقباستى، كوز­قىستىلىققا جول بەرىپ، پايدا تاۋىپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن باعىت بولىپ تۇر، – دەيدى ۆ.ميكريۋكوۆ.

ونىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، كەلىسىم­شارتتاردى جىلدام كەلىسۋ قولعا الىنا باستادى. بىراق بۇل باعىتتا اتقاراتىن شارۋا شاشەتەكتەن. 

– ازىرلەۋشىلەردىڭ دەنى ءالى كۇنگە دەيىن قاعاز كۇيىندە جۇمىس ىستەيدى. بۇل ەكولوگيالىق تۇرعىدان ءتيىمدى ەمەس ءارى زاماناۋي ترەندكە جاتپايدى. سوندىقتان Smart-كەلىسىمشارتتار باعىتىنداعى جۇمىستى جەتىلدىرۋ كەرەك. Smart-كەلىسىمشارتتاردى ازىر­لەۋ كەزىندە قۇرىلىس سالۋشىلارعا زاڭگەر­لەردىڭ كومەگى قاجەت ەمەس. ويتكەنى ۇلگى رەتىندە ۇستاناتىن ارنايى فورما بولادى. سونى مەڭگەرسە بولعانى. جۇمىستى وڭتايلاندىرۋ، تسيفرلاندىرۋ دەگەن وسى، – دەيدى قازاقستاننىڭ قۇرىلىس سالۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى.

ۆ.ميكريۋكوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاق­ستاندا ءالى كۇنگە دەيىن اتقارۋ­شى­لىق قۇجاتتامالارعا قول قويۋ جۇمىسى قاعاز كۇيىندە جۇزەگە اسىرىلادى. مۇن­داي تاجىريبەدەن باس تارتاتىن ۋاقىت الدەقاشان جەتتى.

يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى قۇرىلىس جانە تۇر­عىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ىستەرى كوميتەتىنىڭ توراعاسى تيمۋر قارا­عوي­شيننىڭ مالىمەتىنشە، بي­ىل 4 مىڭ نورماتيۆتىك قۇجاتتىڭ ىشىنەن 1 مىڭ قۇجات وزەكتەندىرىلىپ، وڭتاي­لاندىرىلادى. بۇل رەتتە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2023 جىلعا دەيىن قالا قۇرىلىسى كودەكسىن ازىرلەۋدى تاپسىرعانىن ۇمىتپاعان ءجون.

– ءبىز بارلىق قۇجاتتى وڭتايلان­دىرامىز جانە نورماتيۆتىك اكتىلەرىمىزدى 3D-4D دەڭگەيىنە جەتكىزەمىز. اق­پا­راتتىق جۇيەلەردى تسيفرلاندىرۋ جانە اۆتوماتتاندىرۋ ءتارتىپتى جەتىل­دىرۋگە، ادامي فاكتوردى الىپ تاس­تاۋعا جول اشادى. سوندىقتان وسى با­عىتتاعى جۇمىسىمىزدى قارقىندى تۇردە جال­عاستىرا بەرەمىز. ماسەلەن، قۇرى­لىس سالاسىنىڭ اقپاراتتىق جۇيەسى – «ە-قۇرىلىس» جوباسى قاناتقاقتى رە­جىمدە ازىرلەنىپ، سىناقتان ءوتتى. قازىر ماجىلىستە قاراستىرىلىپ جاتىر، – دەدى ت.قاراعويشين.

كوميتەت توراعاسىنىڭ مالىمەتىنشە، وسى جىلى «ە-قۇرىلىس» جۇيەسىنە قاتىستى ارنايى زاڭ قابىلدانباق. زاڭعا سايكەس قۇرىلىس سالاسىنداعى قاتى­سۋ­شىلاردىڭ بارلىعى، ياعني تاپسىرىس بەرۋشىلەر مەن جوبالاۋشىلاردان باستاپ اتالعان اقپاراتتىق جۇيەدە جۇمىس ىستەيتىن بولادى.

– شارت جاسالدى. پورتال يەسى – قۇرىلىس جانە تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋا­شىلىق ىستەرى كوميتەتى. جۇيە قا­زاق قۇرىلىس جانە ساۋلەت عىلىمي-زەرتتەۋ جانە جوبالاۋ ينستيتۋتىنىڭ سەنىمگەرلىك باسقارۋىنا بەرىلدى، – دەپ ناقتىلادى كوميتەت توراعاسى.

سونداي-اق ت.قاراعويشين نەگىزگى قۇ­رالداردى سالۋعا ارنالعان شىعىستاردى ەسەپكە الۋ بويىنشا جاڭا مىندەت جۇكتەلگەنىن دە اتاپ ءوتتى. ياعني الداعى جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ەل بويىن­شا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتامانى تۇزەتۋگە جول بەرمەۋ كوزدەلگەن.

– جوبالاردىڭ ءوزىن عانا تۇزەتۋ قاراستىرىلادى. نەگىزگى قۇرالداردى سالۋعا ارنالعان شىعىستاردى ەسەپكە الۋ كولەمى بۇرىن 14-15 پاراقتان تۇرسا، ەندى 3-4 پاراقتان اسپايتىن بولادى. ال باعا بەلگىلەۋمەن قازاق قۇرىلىس جانە ساۋلەت عىلىمي-زەرتتەۋ جانە جوبالاۋ ينستيتۋتى اينالىسپاق، – دەدى ت.قاراعويشين.

فورۋمدا ءسوز العان قازاقستان قۇرى­لىسشىلار وداعى تورالقاسىنىڭ تور­اعاسى تالعات ەرعاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، سالانى تسيفرلاندىرۋدىڭ ماڭىزى زور.

– وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ ەلدەگى كەيبىر مەملەكەتتىك ورگاندار وزدەرى ۇسىن­عان باعامەن، وزدەرى بەكىتكەن تارتىپ­پەن كۇن كورىپ جاتىر. نارىقتاعى باعا، قىزمەتتىڭ قۇنى، قۇرىلىستىڭ باعاسى مەملەكەتتىك ورگان ۇسىنىپ وتىرعان قاعازداعى باعا مەن تارتىپكە ساي ەمەس. ويتكەنى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى. تيىسىنشە، ولار نارىقتاعى ناقتى جاعدايدى بىلمەيدى. ال باعا كۇندە وزگەرىپ جاتىر. ەگەر ءبىز سالانى تسيفرلاندىرساق، وندا قۇرى­لىستاعى پروتسەستەر اشىق ءارى قول­جەتىمدى بولا تۇسەدى. تاراپتاردىڭ ءبارى جاعدايدى قاداعالاپ وتىرۋعا مۇمكىندىك الادى. تيىسىنشە، باعاعا قاتىستى دا داۋ تۋىندامايدى، – دەدى ت.ەرعاليەۆ.

سونداي-اق ول ەلىمىزدىڭ قۇرىلىس سالاسىندا شەشىمىن تاپپاعان پروبلەما كوپ، سىن-قاتەرلەر دە جەتكىلىكتى ەكەنىن العا تارتتى. اسىرەسە ينجەنەرلىك جەلىلەر مەن ينفراقۇرىلىمنىڭ جوقتىعىن، حالىقتىڭ كەڭ اۋقىمى ءۇشىن قولجەتىمدى يپوتەكا قاراستىرىلماعانىن، سالاداعى كادرلار تاپشىلىعىن، يمپورتتالاتىن قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ قىمباتتىعىن ەسكە سالدى.

– ەڭ الدىمەن ينجەنەرلىك جەلىلەر مەن ينفراقۇرىلىمعا ءمان بەرۋ كەرەك. ويتكەنى ەلدە جىلۋ جەتىسپەي جاتىر. قۇرىلىس نىساندارىنىڭ كوبى ۋاقتىلى اياقتالسا دا، كومپانيالار جىلۋ مەن سۋدىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنەن بولاشاق پاتەر يەلەرىن قۋانتا الماي وتىر. سونداي-اق قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ وتاندىق ءوندىرىسىن قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى. بۇگىندە قۇرىلىسقا ارنالعان ماتەريال­دار مەن جابدىقتاردىڭ دەنى شەتەلدەن اكەلىنەدى. قارجى جانە مامان تابۋ ماسەلەسى وزەكتى بولىپ تۇر. سوندىقتان قۇرىلىس سالاسىنا جىل سايىن 5 ترلن تەڭگە قۇيۋ قاجەت. بۇل شامامەن 30 ملن شارشى مەتردى سالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. اتالعان كورسەتكىش قازىرگى 15 ملن شارشى مەتردەن ەكى ەسە جوعارى. حالىققا قولجەتىمدى يپوتەكالار جوق. ەل ءۇمىتىن اقتاعان «7-20-25» باعدارلاماسى كەلەر جىلى اياقتالادى. بۇل رەتتە تۇرعىن ۇيگە مۇقتاج 100 ادامنىڭ 60-ى موينىنا نەسيە قامىتىن كيگەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. دەمەك ولار بىردە-ءبىر باعدارلاما بويىنشا پاتەر الا المايدى. قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ وسى ءتۇسىنىپ، ەس­كە­رۋى ماڭىزدى، – دەيدى قازاقستان قۇ­رىلىسشىلار وداعى تورالقاسىنىڭ توراعاسى.

«ۆسيو و سترويكە» جوباسىنىڭ ديرەكتورى سۆەتلانا وپرىشكونىڭ پىكىرىنە دەن قويساق، تسيفرلاندىرۋ – قۇرىلىس سالاسىنىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعى.

– قۇرىلىس سالۋشىلاردىڭ بارلىعى دەرلىك جاقىن ۋاقىتتا تسيفرلاندىرۋدىڭ جەمىسىن كورگىسى كەلەدى. بىراق بۇل جول­عا تۇسپەي جۇرگەندەر دە بارشىلىق. جالپى، قۇرىلىس سالۋشىنىڭ تسيفرلىق ەكوجۇيەسى 12 كەزەڭنەن تۇرادى. ينۆەس­تيتسيا قۇيىپ، تالداۋ جاساۋدان باستاپ، نىساندى پايدالانۋعا بەرۋگە دەيىنگى ارالىقتاعى جۇمىستاردى قامتيتىن تسيفرلىق ەكوجۇيەنى تولىق مەڭگەرگەن كومپانيالار بار. ءبىرازى قۇجات اينالىمى، ساتىلىم، ساتىپ الۋلار سە­كىلدى كەزەڭدەردى عانا وتكەرىپ جاتىر. جالپى، ەكوجۇيەنىڭ 12 كەزەڭىن وتكەرگەن جاعدايدا قۇرىلىس سالۋشى بىرنەشە باسىمدىققا يە بولادى. بىرىنشىدەن، قۇرىلىس جوباسىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋ مەرزىمىن 30 پايىزعا دەيىن جەدەل­دەتەدى. ەكىنشىدەن، قۇرىلىستىڭ قۇنىن 25 پايىزعا وڭتايلاندىرادى. ۇشىنشىدەن، نىساننىڭ ساپاسىن 70 پايىزعا دەيىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك الادى. تورتىنشىدەن، قۇرىلىس جوباسىنىڭ شىعىندارىن 5 پايىزعا قىسقارتادى. بەسىن­شىدەن، توپ-مەنەدجمەنتتىڭ اشىق­تىعىن قامتاماسىز ەتەدى. تيى­سىنشە، اشىقتىقتىڭ ناتيجەسىندە باسشى­لاردىڭ شەشىم قابىلداۋ ساپاسى جاق­سارادى. وسىدان-اق قۇرىلىس سالاسىن تسيفرلاندىرۋ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى، – دەيدى س.وپرىشكو.